Tsưx phưv jôngr ntông nhoz Tây Nguyên

          Tas cik hnuz thưr 7, iz paz muôx 10 lênhx nênhs zos pox nhuôs mênhx cxưx Giẻ Triêng nhoz jos Đăk Gley, xã Đăk Choong, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum mul qênhz yuôx, tsưx phưv jôngr. Iz lênhx nênhs nhiêk bax nhiêk mor, gra đêx, bax triêv, txuôk thiêz mul yêz meir txos  ntơưv ntus jôngr, tso yêz ntơưv co chiê mul tơư đhâu têx txox cêr mê mul txos qơư tâu choz jôngr tsưx phưv, sêiz car.

          Thâuv ntêx, pox nhuôs tsênhv mul luôx jôngr ntông uô têz lok sik ntor ntông sir zôngv, taz sik cxôngx thâuv tâu choz zok jôngr sêiz car, muôx phênhv sâu tâu txix tsưx phưv jôngr ntông:

          “Jôngr nhoz no, thâuv ntêx mak trâus ntor luôx ntâu, nhiv no jôngr tror tâu huôv tsar jông. Tsưx phưv jôngr, pox nhuôs tsi mul luôx jôngr li ntu đrav ntêx. Cur mak lok six xar vênhv tôngv pox nhuôs tsi cxoz ntor luôx jôngr, nhiv no tsưx phưv jôngr ntông cux  muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx trâu chuôz zis”.

          Lơưr zơưv A Điêng, Tuêv phó Tuêv sêiz car tsưx phưv jôngr nhoz jos Đăk Gley, pox nhuôs hâur jos tsênhv tâu choz zok sêiz car, tsưx phưv 700 hecta ntâu jôngr nhoz thax tsav 53, qơư tsưx phưv jôngr ntông Ngọc Linh. Chiê tsưx phưv cov tâu truôx jôngr ntông, 176 ziv chuôz zis hâur jos pheiz uô 6 paz chiê sik hlôngr mul qênhz yuôx thax tsav jôngr ntông tâu choz zok sêiz car. Zơưv A Điêng puz pâuz:

          “Hâur chor jôngr ntông tâu choz zok sêiz car, pox nhuôs mul qênhz yuôx, nyei tsav muôx têx lênhx nênhs nhoz saz đrâuv lok sik têx jêx jos txơưr mul ntor luôx zuk têx jôngr ntông. Viv li tsưr tsix mul qênhz yuôx, iz jiês mul iz ndis. Yax six mul mak lok six jông, tsi muôx lênhx tưs car mul ntor luôx jôngr, pox nhuôs tsưx phưv tâu truôx jôngr”.

          Qơư tsưx phưv jôngr ntông Ngọc Linh nhiv no tsênhv sêiz car zuôr xar 38 cxênhz hecta jôngr thiêz chuôs li tas nro têx jôngr ntông puôr lênhx tsênhv tâu cungz jix vuv tênhx qơư jôngr đros 2 tsêr meir đêx tênhv Ia Ly thiêz Đăk Mi 4 li 2 thax tsav zov chênhr. No zos iz hâur têx taz viv jênhv tâu ntâu nhiêx txiêx jix vuv tênhx qơư jôngr nhoz tỉnh Kon Tum cux xưk li thax tsav Tây Nguyên. Hâur co, shông 2017, Ban jênhv tâu zuôr xar 14 tỷ đeiv. Yuôr shông 2018, njuôs xav lơưr Chinhr phuv li Nghị định 147, Ban zuôr jênhv tâu zuôr xar 19 tỷ đeiv.

          Lơưr zơưv Lê Mạnh Tiến, Phưv giám đốc Ban sêiz car jôngr ntông Ngọc Linh, cxôngx pênhr nhiêx jix vuv jôngr ntông, Ban sêiz car tưz choz tsưx phưv 15 cxênhz hecta jôngr trâu 49 côngv thôngx tsôngv box zos pox nhuôs mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz thax tsav muôx jôngr, iz chuôz zis tâu jênhv tsơưs tiv zix 400 cxênhz đeiv iz hecta iz shôngk, njuôs xav zuôr tror choz zok cxaz 8 cxênhz hecta trâu 30 côngv thôngx cxôngx nhiv no txos kaz shông:

          “Tsênhv chêi thêv nhiêx txiêx jix vuv jôngr ntông zos tsênhv chêi jông, chuôz cxaz đas jos trâu taz viv krêz uô truôx hâux lưv sêiz car jôngr. Thâuv muôx tsênhv chêi thêv nhiêx txiêx jix vuv jôngr ntông trâu taz viv mak taz viv uô truôx tsênhv chêi no chiê tsôngv box muôz siêz tsưx phưv jôngr, têx jôngr ntông tsik trâus ruôr ntor uô đaz uô tuôs por tsês”

          Đros hâux lưv zaz zâuv tsôngv box, têx côngv thôngx nhoz jê thax tsav muôx jôngr cux đros tsưx phưv truôx jôngr, qơư tuôr tsês tsưx phưv jôngr ntông Ngọc Linh tsênhv paz pox nhuôs muôx cxaz phênhv sâu nhiêx txiêx thiêz pâuz sir zôngv huv đros phênhv sâu co. Uô truôx luôs hâux lưv tsưx phưv jôngr ntông đros trâu pox nhuôs nhoz têx jêx jos hâur thax tsav cux muôx luz nênhx tsâu sor jux juk./.

(VOVTN- Txâur Vax cxeik nhênhv)

PHÊNHV ĐAS JOS

Grê 5. Têx kror trâus txưr

  1. Sir zôngv têx zav tsik zos chiê uô zav nox chox lok uô nox.

2. Sir zôngv têx zav chiê uô zav nox tưz tas hnuz nhôngs sir zôngv, pâuz tsik tsênhz qơư lok sik tsik taz por ngaz tuk chiê uô zav nox.

3. Sir zôngv têx zav tsơưr tsik ngaz tuk paz uô trâu têx zav nox tưz tas hnuz nhôngs sir zôngv, tsik nhoz hâur bê ntơưr tâu chêi sir zôngv; taz sik tsik puz uô đhâu chêi sir zôngv; sir zôngv hóa chất pâuz tsik tsênhz qơư, hóa chất trâus txưr hâur huôx tôngv uô xênhz yar, kinh doanh zav nox.

4. Sir zôngv tsiêx cxu tuôs tiv caz moz ơưk lok sik tuôs tsik pâuz qir tiv, trâus hlơưr por tsês chiê uô zav nox.

5. Uô xênhz yar, kinh doanh:

a) Zav nox cxâuv cêr chêi têz qơưk lok lo ntơưr chiv hax huv;

b) Têx zav tsik huv đros ploz tsênhr kỹ thuật;

c) Têx zav tưz tsik jông, tsư;

d) Têx zav muôx tưx lok sik lo tâu tưx, têx qir tiv uô tsik hur ntâu đuô kror tsuv muôx;

đ) Têx zav muôx hnaz ntiv, zav krưr tsik taz por ngaz tuk lok sik trâus to, ntuôs, tsik jông hâur ntu thâux xa uô tsik hur hax huv zav nox;

e) Grêix lok sik hax huv tâu uô txix têx grêix tsik tâu đhâu thú y qênhz yuôx lok sik tưz tâu qênhz yuôx taz sik tsik tax tâu li zoz qơưx;

g) Têx zav tsik tâu chêi uô xênhz yar, kinh doanh chiê phax, tar caz moz ơưk;

h) Têx zav tsik tâu đăngk cir huv cui tênhv ntơưv cơ quan têz qơưk muôx vax huôv, zos tiêk zav hax huv co zos têx zav tsuv tâu đăngk cir hêik pâuz huv chêi;

i) Têx zav hax huv tsik pâuz tsênhz qơư lok sik tas six hơưv sir zôngv;

6. Sir zôngv chuôz zênhx uô tsik hur hax huv zav nox, chuôz zênhx tưz thâux xa têx zav muôx tưx tsik tâu nzuôr cov hur si chiê thâux xa têx hax huv zav nox.

7. Cungz tsik zos lok sik hêik đas chêx cur qênhz njuôk hax huv zav nox.

8. Jêik, uô tsik zos, uô pôngz plox têx kror hêik tsênhz lok ngaz tuk hax huv zav nox lok sik têx kror cxoz txưv txơưr đuô uô phiv liv trâu hâux lưv riêr pâuz, khưx phưx têx tsik jông lok ngaz tuk zav nox.

9. Nênhs moz têx zav moz siz cik cxaz chuôz uô xênhz yar, kinh doanh hax huv zav nox.

10. Uô xênhz yar, kinh doanh hax huv zav nox ntơưv têx qơư tsik muôx ntơưr cungz jênhv qơư co txâuk tsar tov ngaz tuk uô hax huv zav nox lơưr cêr chêi têz qơưk li cuiz tênhv.

11. Hêik, piêr pâuz lok hax huv tsik zos li kror tsênhz, uô trâu nênhs sir zôngv zôngv tâu zuôv cêr.

12. Tso tơưv, hêik pâuz xor mông tsik zos lok ngaz tuk hax huv zav nox uô phiv liv trâu xar hội lok sik uô hiêv txos xênhz yar, kinh doanh.

13. Sir zôngv tsik zos chêi plas cêr, ntus cêr, têx tiêx, cêr muk lok, thax tsav zôngv cxuô uô cê chiê uô xênhz yar, kinh doanh zav nox muôs trơưk ntus cêr./.

                     (Tuyết Lan-Lik Thox cxêik nhênhv)