Lai Châu sir jos kruôz kriê tsưr ziv phax, tar trâus pôngz đêx trâu chor shux xênhz hâur tsêr cơưv ntơưr

Txuz uô 3 lênhx shux xênhz lớp 1 thiêz lớp 3 pôngz đêx trâus tuôs uô ntêx thâuv zuôr kriz cơưv shông cơưv yiêz 2020-2021 ntơưv jok Pa Pe thiêz Nà Hum, xar Bình Lư, huyện Tam Đường (Lai Châu) txos nhiv no cux tsênhv tâu pêx xênhv hâur thax tsav co hêik txos xưk li zos tas nro jêx jok iz kror cêr pôngz siêz. Têis cik hnuz xiêz 4/9, chor nhuôs muk tsêr cơưv chiê jênhv zuk lớp cơưv thâuv hâur shôngk shông cơưv yiêz thiêz tror lok tsêr chiê nox pluôs su. Đhâu nox su tas, chor nhuôs siz zâuv muk trâu tuk đêx Nậm Dê nhoz ntơưv iz saz jok chiê nur njêl thiêz đa đêx thiêx njiz trâus pôngz đêx. Zơưv Tao Văn Khăm, tsar jok Pa Pe, xar Bình Lư puz pâuz: đhâu muôx têx tuz nhuôs hâur jok trâus pôngz đêx, jiês cơưv tưs, jok cux yax kriê mê nhuôv cxuô faz tsưr ziv phax, tar pôngz đêx trâu pox nhuôs sơưr đơưk pâuz:“Ntơưv no mak jiês cơưv tưs cux tsuv yax kriê, tiv zix zos chor nhuôs zâu tsik so muk đa đêx, đêx mak ho muôx nhoz tas nro iz ndis jêx jok. Zuk tsuv yax kriê trâu chor uô niêv, uô txir pâuz tâu, viv chuôz zis tưs cux muôx mê nhuôs zâu, viv li chêix so sor mak jok puôr lênhx yax kriê tsik so. Nyêi tsav pox nhuôs sơưr đơưk tsik ndo kaz txos, viv li xar muôx iz ciêz mak tsuv tror hêik iz jiês, tiv zix zos chêix ntux nas mak tsuv hêik kriê cov ntâu đuô”.

Txix hâur shôngk shông cơưv txos nhiv no, chor jiês cơưv thể dục thiêz xênhz huôx thâuv kaz ciêz, Tsêr cơưv cxênhx iz Bình Lư, huyện Tam Đường tsik so kriê nzir tsưr ziv uô nênhx trâu shux xênhz. Hâur co, moz siêz txos kruôz kriê trâu chor nhuôs cov uô nênhx sưv đros têx zênhx muôx ntơưv zuk qơư nhoz chiê paz txo grêk tsơưs txiêz nanv trâus pôngz đêx. Cưk kriê ntơưr Dương Thị Minh Huệ, Hiệu trưởng Tsêr cơưv cxênhx iz Bình Lư puz pâuz: tsêr cơưv ntơưr nhiv no muôx 24 lớp, 500 ntâu lênhx shux xênhz thiêz 4 qơư tsêr cơưv zâu. Chiê phax, tar txiêz nanv trâus pôngz đêx trâu shux xênhz, tsêr cơưv ntơưr tsik so sik thav đros chor shux xênhz niêv txir đhâu chor jiês cơưv đros shux xênhz niêv txir lok sik đhâu zalo; shux xênhz mak cux tsik so tâu tsêr cơưv ntơưr yax kriê hâur chor jiês cơưv, chor jiês xênhz huôx lớp.“Uô ntêx thâuv chor shux xênhz zuôr muk tsêr mak cưk kriê ntơưr tsuv hêik kriê chor nhuôs hur si. Muk đhâu têx đêx, muk đhâu qox mak tsik nhoz đrêk ntơưv têx qơư co thiêz tiv zix zos tsik tsuv muk đa đêx. Zos xar muk trâu ntơưv têx đêx lox mak tsuv muôx niêv txir đros muk viv lok six phiv liv. Chiê têx hnuz so, chor shux xênhz tsik muk uô si jê ntơưv têx đêx lox, pêz cux tưz uô têx qơư uô si trâu ntơưv têx tsêr cơưv ntơưr, đros muôx chor nênhs sêiz jor, por vêv tsêr cơưv sêiz shuôk jông”.

Zơưv Hoàng Văn Phưởng, Chủ tịch UBND xar Bình Lư, huyện Tam Đường puz pâuz: iz chas xar muôx 30 ha pak đêx tu zus shuôz njêk, tas nro 15 jêx jok sâuv thax tsav, oz tuk đêx lox zos Nậm Dê thiêz Nậm Pe puôr lênhx ntưk lok đhâu. Viv li, phiv liv trâus pôngz đêx cux zos iz kror zôngx ziv muôx:“Nhiv no pêz cux tsênhv hêik trâu pêx xênhv thiêz chor tsêr cơưv ntơưr pâuz, đros chor shux xênhz mak cê kruôz kriê đros trâu uô têx tsưr ziv kruôz hêv; chiê cov taz por ngaz tuk trâu chor shux xênhz. Hok đros thiêz chor jêx jok mak pêz cux tưz kriz uô ntâu tsưr ziv. Iz zav li têx kror qơư tưs phiv liv mak pêz tưz hêik trâu sơưr đơưk pâuz phax tar jông tsav muôx yưv trâus pôngz đêx”.

Thôngz sâu hâur 2 shông tror lok no, ntơưv huyện Tam Đường muôx zuôr xar 30 lênhx nênhs trâus tuôs tiv pôngz đêx; hâur co muôx 12 txuz zos chor nhuôs zâu, uô 14 lênhx nhuôs trâus tuôs. Chiê kruôz kriê tsưr ziv phax, tar pôngz đêx trâu chor shux xênhz, nganhx Zoz zux ntơưv qơư tưz tso tas nro chor cưk kriê thể dục muk cơưv uô luôv đêx chiê lok kriê trâu chor shux xênhz hâur têx tsêr cơưv ntơưr sâuv thax tsav. Đros co, hâur yênhx shông, nganhx zoz zux cux sik côngv đros Hôiv chữ thập đỏ huyện kriz cxuô lớp kriê lok côngz xưv phax, tar trâus pôngz đêx thiêz têx txiêz nanv trâus saz txơưr đuô trâu cxuô lênhx shuv xênhz hâur tsêr cơưv ntơưr. Pos Nguyễn Thị Thủy, Phưv Trưởng phongx Zoz zux huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu puz pâuz:“Chor tsêr cơưv ntơưr hâur huyện puôr lênhx tsik tâu muôx pak đêx chiê uô luôv đêx. Viv li kriê trâu shux xênhz uô luôv đêx mak pêz kriê ntơưv têx pak đêx nhoz jê iz ndis tsêr cơưv ntơưr. Đros têx qơư jông li co mak cux tsik tâu jông thiêz cux muôx yưv ntâu kror phiv liv. Pêz cux hêik trâu cxuô cấp, cxuô nganhx tsuv moz siêz txos yưv pênhr paz trâu têx tsêr cơưv ntơưr chiê uô têx pak đêx trâu chor shux xênhz cơưv uô luôv đêx cov ngaz tuk đuô”.

Txơưv nganhx zoz zux thiêz hâu nov ntơưv huyện Tam Đường hêik taz, tỉnh Lai Châu hêik cxuô tưz sir jos yax kriê têx tsưr ziv chiê phax, tar txiêz nanv trâus saz, tiv zix zos txiêz nanv trâus pôngz đêx trâu shux xênhz. Taz sik, đros têx phiv liv muôx tsik txâuk cxuô zav thiêz sir zôngv têx pak đêx chiê kriê uô luôv đêx trâu chor shux xênhz cux pov tâu tiêk, zos chor uô niêv uô txir tsik sêiz car jông têx mê nhuôv mak cux tsênhv zuôr njiz trâus têx phiv liv tsik jông hêik sâu./.

(Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV: NÔNG MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

Tsưr ziv phax tar moz trâu keiz hâur cheix ntux cuz sor

Têx keiz ok tu zus tso lak yar hâur luz cheix ntux cuz sor zôngx ziv trâul kâus yar ntux cuz muôx têx trâul tuôs, zos tsi muôx tsưr ziv phax tar thiêz kho.

Chiê phax tir thêir tâu jông moz trâu têx tsiêx tu zus hâur cheix ntux cuz sor, lênhx nênhs tu zus tsuv uô lơưr têx tsưr ziv li đrav kaz:

1. Qơư zus thiêz tsưr ziv zus:

   Cxiv uô qơư taz por lax nziês, đêz qơư tsôngv box nhoz, têx tsêr meir xí nghiệp, qơư puôz uô têx vuôk luôx….

   Thâuv uô qơư tsuv uô tis trơưk faz Đông Nam zos jông đuô hur si. Plas guôx, chôngx keiz uô cov siêz tsơưr, taz por đêx ntưk tâuk, luz tsêr vor uô cov siêz muôx nhos 2 thiêr.

   Đhok uô meir nzuô chuô, tsuôs đêx trâu sâuv tsêr lok cov qơư zus têx keiz ok co lax lok sik chos iz cxiê zav hmaz, tâuz, điz têx….ndê trâu sâuv tsêr yar thiêx tsi yuô cuz.

             Chos têx ntông uz no iz ndis qơư tu zus cov nzôngr nzông. Tsi zus ntâu tus keiz ok hâur iz qơư zus thâuv cheix ntux cuz sor.

   Nhạc cắt

2. Qêz suô qơư tu zus, kho moz

Tsi so qêz suô têx qơư zus thiêz nzuôr têx đaz krâur, têik đêx. Taz por kror qơư zus keiz ok co hur si, kruôr krơưr, tsi muôx đêx tênhr, tsi kiêk nênhs vuôz tsuôz thiêx tsi yuô muôx têx zôngr uz no uô huôv moz….

Tsi so tsuôs yuôx chiê tuô lov têx caz moz, têx hmoz keiz, zôngr, hmoz liêz….zos têx zôngx ziv siz cik tâu moz thiêz uô muôx iz cxiê zav moz ơưk hâur cheix ntux sor ( zôngv chor yuôx tsuôs li: Virkon, Hanamid, formalin…). Cxax cxuô zav yuôx phax phôngz moz ơưk tsi so trơưk li cơ quan kho moz tsiêx cxu heik kriê trâu têx tsiêx tu zus.

Tsi so qênhz pov nzor têx tus keiz ok trâul njôngk, trâul moz chiê muôz tso nưk nhoz nưk iz kro, heik trâu têx lênhx nênhs kho moz tsiêx cxu pâuz chiê tuôx đros shuôs thiêz cxax yuôx kho moz zênhx max tsi uô moz siz cik đêz đar.

Nhạc cắt

3.Tu zus jông thiêz zok nriêr têx krâur jông, muôx tsơưr pưr trâu keiz ok nox…

          Cxaz nzir têx đaz krâur, têik đêx hur trâu keiz hâuk…cov keiz muôx đas jos, tsi trâul muôx moz.

Tsi muôz têx krâur tuôx pưv, tsư pưv, tsư nxiêz, tsư đêx uz no trâu keiz nox.

Muôz têx zav krâur muôx tsơưr pưr thiêz jông trâu keiz nox cov cxaz nzir đas jos phax tir têx moz ơưk thiêz uô trâu keiz iz chêr xav tâuk, tsi yuô trâul cuz sor hênhr.

Nhạc cắt

Têx keiz ntês kê, sđ tsuv muôz nzir canxi trâu nox, paz muôx cxaz canxi trâu luz đros chêr cov ntêk kê jông thiêz ntâu.

Tsuv hlôngr keiz têx pluôk nox trâu thâuv luz six hơưv lax mê njik lok sik hmo ntux chiê keiz nox tâuk ntâu krâur.

Tsuv muôz têx yuôx vitamin C tor shơư đêx trâu keiz hâuk chiê cxaz nzir đas jos.

Tsơưs fax thâux têx keiz ok mul lok thâuv yar ntux cuz sor hênhr, zos tsuv fax thâux muk đêz mak sđ tsuv zôngv têx tơưz ntiv keiz ok cov huv đros, thiêz tsi so đrêk so thâuv muk tâus cêr chiê muôz krâur, muôz đêx trâu keiz ok nox, hâuk.

Nhạc cắt

        Tsôngv box….! Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Đeix TNVN nhoz faz Tây Bắc uô đros trâu Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk paz max./.

                       Tsu vưx BT-Riê Lâux cxeik nhênhv