Lào Cai: Tsôngk tril yo sor cxơưz paz têx nhuôs zâu muk tsêr cơưv, cơưv ntơưr hâur cheix ntux no njiv

Tsêr cơưv phưv thôngz mênhx cxưx chêx chôngz lok zos tsêr cơưv Phổ thông dân tộc niêv txir zus mor cxênhx iz Tả Giàng nhoz ntơưv tơư trôngz Ngũ Chỉ Sơn,  hâur trôngz Phanxipăng ntơưv xã Tả Giàng Phình, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Txos cheix ntux no, muôx kênh thâuv jêx tưv grêk kis txos zênhz tưv. Tưz pov muôx đâuk tê thiêz têx blôngx hmaz blôngx ntôngk, têx cêr mul lok kror tưs đâuk tê cux đơưz pâus. Jiês lol đâuk tê hâur têx shông uô ntêx, Tả Giàng Phình zos iz hâur têx xã trâus uô ruôr hiêv hnhar đuô hur si, shux xênhz pluôs lok muôx tsi txâuk têx yo sor hnar muk cơưv ntơưr, tsuv so ntơưr viv no njiv hênhr. Cheix ntux no shông no, cux lok six no njiv, taz sik ntơưv têx tsêr cơưv cxênhx iz Tả Giàng Phình, shux xênhz cux tuôx cơưv ntơưr li cxiê hnuz. Lar heik zos ntơưv tsêr cơưv chênhr no tưz thiêz tsênhv lênhk tok têx nhuôs shux xênhz cơưv zuôr tas ntơưr cxênhx iz nhoz têx tsêr cơưv hâur jêx jok lol nhoz cơưv ntơưr. Lok no têx nhuôv tâu nhoz thiêz cơưv ntơưr hâur tênhx qơư jông đuô, muôx cxix cxuô têx chuôz zênhx phưx vưv cơưv ntơưr đuô. Hàng Thị Mây, shux xênhz lớp 5D, yêik txix tsêr cơưv Suối Thầu 2 lok, heik:“Cur lok six shir phaz tâu yêik lol nhoz no cơưv ntơưr, viv tâu chor cưk kriê tu thiêz choz kriê cxuô tsar zav trâu pêz têx nhuôv shux xênhz. Ntux no, chor cưk kriê lơưr muôz yo, câuk mov sor, thov khưv, khâu trâu pêz hnar, ntông thiêz trâu. Lar heik zos têx nhuôs tâu nox hâuk kaz thiêz hur si. Iz ciêz tâu muk shuôs tsêr iz jâuk xưz, viv li lok six ndo tsêr hênhr”.

Tả Giàng Phình zos iz xã pluôs hâur huyện Sa Pa, phênhv ntâu zos chuôz zis tsôngv box heir nênhs Hmôngz muôx luz nênhx txov nhêv. Đrav ntêx, phênhv ntâu chor nhuôs shux xênhz tsuv nhoz cơưv ntơưr hâur têx tsêr cơưv mê grêiv, đaz pêk tuôs pêv têx ntar trôngz. Chiê muk tsêr cơưv, cơưv ntơưr, têx nhuôs tsuôk mul tơư liêz tsuôx mul lok sâuv đâuk tê, hla đhâu đêx xưz. Qir txos cheix ntux no, tsêr cơưv uô jông hâux lưv hu zâuv sđ, têx lênhx nênhs siêz jông, chor uô niêv uô txir sik đros paz chiê têx nhuôs muôx nzir tsôngk tril yo sor, têx khâu trâu, câuk mov ntông taz por đas jos thâuv muk tsêr cơưv, cơưv ntơưr. Cưk kriê Nguyễn Thị Quyên, thơưx seiz car tsêr cơưv phưv thôngz mênhx cxưx lok zos phổ thông dân tộc niêv txir zus mor cxênhx iz Tả Giàng Phình heik pâuz, chox, tok têx nhuôv txix chor tsêr cơưv jêx jok lol nhoz cơưv trâu tsêr cơưv lox tsênhv zos iz phiv liv lok sâuv têx chuôz zênhx, muôx tsi txâuk pav sor vor, đêx sor zôngv. Txơưv li ntơư, taz sik cheix ntux no shông no tưz nhoz khênhr đuô, thâuv têx nhuôs tâu zôngv đêx sor tsi so khov muôx thôngz đêx sor râuz yar ntux, zos Tsêr nhiêx TMCP Vietcombank chơưv paz. Cưk kriê Nguyễn Thị Quyên, đros thiêz chor nhiêx txiêx cxênhx txuôs tâu txix nhiêx tênhv niêx luz hlik, chor cưk kriê zuôr muôz zuôr nzir têx jâuz mor trâu chor nhuôs shux xênhz pluôs nox đhâu pluôk hâur têx hnuz ntux no njiv:“Tsêr cơưv lênhk txeil tâu 3 luz thôngz râuz đêx sor yar ntux no, iz chas chor nhuôv shux xênhz nox nhoz hâur tsêr cơưv cơưv ntơưr niêv txir zus mor, mak têx nhuôs vax tsêr txov nhêv taz sik cux muôx têx tâu zôngv, tâu đa hur si, uô ntêx thâuv zuôr muk tsêr. Cur shir phaz thiêz jông siêz đuô hur si zos tsêr nhiêx Vietcombank têx huv muôz paz trâu 31 lênhx shux xênhz tsi muôx niêv tsi muôx txir, chor nhuôv tưz lênhk txeil tâu, lok six muôx liv hâur six hơưv zuôr txos tsiêz têz qơưk thiêz gra cêr shir phaz, tsâu sor trâu têx nhuôv, txơưv tiêk têx huv co mê taz sik lol six jông thâuv zuôr txos iz luz tsiêz 30, tsi đros luôs lưv tuk muôx niêv muôx txir”.

Huyện Sa Pa nhiv no muôx 59 tsêr cơưv txix cxênhx nhuôs zâu txos cxênhx 2, chor shux xênhz phênhv ntâu zos tsôngv box heir nênhs têx tuz nhuôs. Chênhr viv li, ntơưv huyện Sa Pa tsênhv yuôr ntâu tsêr cơưv tox siêz nhoz hâur têx xã đêz đrôngs, phiv liv mul lok. Lar heik zos thâuv têx nhuôs muk cơưv ntơưr hâur ntu ntux nas, no njiv, muôx đâuk tê. Taz sik, tsêr cơưv thiêz ntơưv qơư têx đas jos paz tsênhv yuôr trâus ntâu, lar heik zos nhiêx txiêx lok nox hâuk, zuôr têx chuôz zênhx phưx vưv cơưv ntơưr, tsôngk tril yo sor, pav sor hâur cheix ntux no. Zơưv Nguyễn Xuân Trường, Phưv Chủ tịch HĐND huyện Sa Pa heik pâuz:“Tsêr nhiêx Vietcombank muôx tsaz yênhx, têx nuv uô paz trâu têx nhuôv shux xênhz pluôs, luz nênhx txov nhêv. Cur lok six shir phaz, thâuv six hơưv Sa Pa tsênhv no njiv li no, tưz paz max têx nhuôv muôx tsôngk tril yo sor hnar, cxơưz têx shux xênhz sir jos muk cơưv txux. Pêz vav chiê siêz tiêk, têx đoanx chơưv paz zuôr paz têx nhuôs nhoz tsêr cơưv đêz đrôngs lok sâuv câuk mov ntông, têx tsôngk tril yo sor hnar”.

Txos cheix ntux no, tsêr nhiêx Vietcombank cêr sik pheiz kênh têx phiv liv thiêz txov nhêv, paz max têx nhuôs zâu, chor cưk kriê ntơưr tưz gra cêr shir phaz, sor si trâu jêx jok pluôs thax tsav tox siêz. Têx siêz jông, luôs hâux lưv uô muôx liv co tưz iz phênhv tưs txo grêk tsơưs chor cưk kriê nhoz kriê ntơưr trâu têx jêx jok tox siêz têx phiv liv thiêz chor huv muôz puz trâu shux xênhz tưz paz cxơưz gra đas jos têx nhuôv pluôs sir jos muk đros luôs lưv tuk cơưv txux, chiê tsi yuôr têx lênhx nhuôv txov nhêv trik yo tsi muôx hnar, khâu tsi muôx trâu hâur cheix ntux no njiv./.

(Sơn Lâm VOV1-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Lênhx nênhs uô jêx jos jông đuô

          Chuôz zis Điểu Ki nhoz jos Bu Mlanh, xã Đăk R’Tih nhiv kruôr sâu tas 1 hecta cà phê. Tsi tâu jov cà phê, taz sik njuôs xav tax 3 tênhr ntâu, tsiv grê 100 tsov đeiv. Thâuv ntêx 1 hecta ar no, Điểu Ki chos blêx, tsoz chos cxuô zav, iz shông cux sâu tsi tâu 15 tsov đeiv. Điểu Ki heik: shông 2013, lâus jos Điểu Định puz tix lâuk nôngz cà phê thiêz puz txeik 10 tsov đeiv chiê yưv pênhr chos cà phê. Lâus jos Điểu Định tsênhv heik kriê tix lâuk txeik 15 tsov đeiv cxôngx zênhx hangx chính sách xã hội chiê yưv pênhr zuôr meir nổ, car đêx zưs đêx trâu vax chos ntông. Shông 2018, sâu chiv cà phê tâu 2 tênhr cà phê, Điểu Ki muôs tâu zuôr xar 60 tsov đeiv. Điểu Ki puz pâuz: tsi taz tix lâuk chuôz zis xưz mak 15 ntâu ziv chuôz zis txơưr nhoz jos Bu Mlanh cux hla đhâu cêr pluôs khov muôx lâus jos Điểu Định li paz max:“Zơưv zos lâus jos, zos txir ndâux txir jos, zos đeiv iêr chi cax lul chiê tuz nhuôs hâur jos cơưv shâuv uô lơưr. Cxôngx hâux lưv chos kôngz lôngk, tu zus, huôv tsar kinh têr zơưv puôr lênhx heik kriê pox nhuôs uô thiêz chox lol chêx cuk siêz. Cxuô lênhx nênhs hâur jos puôr lênhx lok seiz tâus zư thiêz mnôngs zơưv li lul heik kriê”.

          Lâus jos Điểu Định tưz zuôr xar muôx 70 shông hnuz nhôngs taz sik tsênhv lok six sei đrơưv, muôx jông đas jos. Zơưv tsênhv khơưz kror cxok ndêx uô txax tsuôk ciês li iz lênhx hluôk nênhs. ZƠưv heik, kuôk nor 30 shông, zơưv zuôr 2,3 cxênhz tsoz ciêv fix lol chos siv sâuv mênhv chêx ar muôx zuôr xar 3 hecta, thiêz chos iz buôk ndis vax tsêr. Nhiv no tsoz ciêv fix tưz siêz yênhx châuv yiv, lox muôx nhos 2 lênhx thiêx li puôs tas. Tuz luôv tuôx ntơưv tsêr zuôr iz tsoz 2 tsov đeiv. Lơưr tsuôk zuôr tơưr, yuôr ntông mak zơưv zôngv chiê xor their thiêz uô txax chos txir caz nzưr maz. Lâus jos Điểu Định zos lênhx nênhs uô ntêx nyuôk hâur cxiv tsa nônx cxênhz yiêz nhoz jos Bu Mlanh. 2,3 shông thâuv ntêx zơưv chiv chir mul txiêr yênhx châuv tsoz ntông cao su, tsoz cà phê chiê gôngr ar uô cêr zaoz thôngz mul lol hâur jêx jos. Hâur shôngk shông 2019, zơưv tror gôngr trâu UB xã 6 sào ar zos vax cao su tsênhv huôv tsar jông chiê uô qơư yưr lir vuôz tsuôz kiês nênhs côngv thôngx, uô tiêr ploz tsênhr lok tênhx qơư hâur cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz. Zơưv Điểu Định heik tiêk: hâux lưv uô tiêr ploz tsênhr lok tênhx qơư cux zos cxiv tsa trâu zuk chuôz zis, jêx jos ziv hnuz ziv hur đu thiêz jông đuô: “Heik lok cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz mak tsuv muôx cêr jông mul lol, tsuv uô cêr bê tông, shông nhiv kruôr đhâu cur chiv chir gôngr 6 sào vax cao su chiê uô qơư yưr lir têx vuôz tsuôz kiês nênhs. Zuk chiv chir uô uô ntêx thiêx vênhv tôngv tâu tsôngv box jêx jos uô lơưr. Tas nro jêx jos zos xav yênhx nhiêx txiêx mak 2,3 tỷ đeiv. Zuk uô côngz xưv vênhv tôngv, uô côngz xưv zaoz zux siêz xar trâu pox nhuôs: cêr no zos uô trâu zuk mul lol”.

          Shông tưs huyện ntus đriv Tuy Đức cux tsưr tsix phêv ziv kruôk txos têx lênhx lâus jos jông. Zơưv Trần Viết Cự, Phưv chủ tịch UB huyện Tuy Đức puz pâuz, nhoz têx phêv ziv no, zơưv Điểu Định thâuv tưs cux zos lênhx nênhs tâu kruôk txos. Viv zơưv tâu têx lênhx lâus jos, tsar jos têx xã txơưr seiz tâus; lơưr cơưv shâuv uô lơưr zơưv li chênhz zênhv hâur tsiv uô kôngz nuv, cux xưk li tsưr ziv car chêx têx vênhv thix txơưr hâur luz nênhx niêx hnuz. Zơưv Trần Viết Cự khav tênhv li no:“Đros hâux lưv huôv tsar kinh têr chuôz zis cux xưk li hâux lưv huôv tsar kinh têr xã hội nhoz tiv phaz, nhoz ntơưv jos mak zơưv Điểu Định nhoz uô nênhx, zơưv puôr lênhx uô jông côngz xưv huôv tsar kinh têr chuôz zis thiêz têx ziv chuôz zis tsôngv box. Tsênhz mênhx zơưv tu zus buô chêx chôngk, huôv tsar jông, tsi tso kuk. Hâur huôv tsar tsêz chos, zơưv Định uô jôngr tsưr ziv kôngz nuv công nghệ siêz sâuv zuk liêx têz, pox nhuôs cơưv shâuv uô lơưr, sik đros tsiv uô sik đros huôv tsar”./.

(Xuân Lãm- Txâur Vax cxeik nhênhv)