Chiv chir zuôr BHXH tsik tâu huv đros chor nênhs lox tôngv

Lơưr Bảo hiểm xã hội Việt Nam, nhiv no Việt Nam muôx zuôr xar 40 triệu lox tôngv zuôr cxaz chuôz tâu chiv chir zuôr BHXH. Taz sik, tsênhv tsênhz mak tsuôk muôx 0,5% lênhx cxaz chuôz, tsik tâu hêik txos iz cxiê lênhx nênhs cxaz chuôz tâu iz ntu ho tso tsês. Chor nênhs chiv chir cxaz chuôz BHXH chuôz ndê yênhx shông, taz sik tsênhv tsar ndê kênhz. Hâur 243 cxênhz lênhx nênhs chiv chir cxaz chuôz BHXH nhiv no, tsuôk muôx zuôr xar 30% zos nênhs nhiv kruôr zuôr yiêz, 70% tsênhv yuôr zos chor nênhs tưz muôx six hơưv tsuv cxaz chuôz BHXH, thêv nzir BHXH lơưr chiv chir thêv cov txâuk chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâul.

Chor nênhs chiv chir cxaz chuôz BHXH nhoz Việt Nam phênhv ntâu zos chor nenhs tsik uô lox tongv chênhr, phênhv sâu tâu nhiêx txiêx tsơưs, viv li chiê buôs ti thiêz pâuz tâu txos tsênhv chêi BHXH tsênhv tsơưs. Niêv tix Nguyễn Thị Hải nhoz quận Cầu Giấy thiêz niêv tix Đoàn Thanh Loan nhoz huyện Gia Lâm, Hà Nội zos chor nênhs tsik muôx hâux lưv uô truôx puz pâuz tsik cxaz chuôz chiv chir zuôr BHXH tiv muôx ntâu txơưx:

“Luôs cux hêik tiêk zuôr thêv lơưr phênhv thiêz thêv lơưr zuk nhiêv. Muôx phênhv thêv mak 220 cxênhz đêiv lok sik 250 cxênhz đêiv iz hli, muôx phênhv thêv 2 triệu đêiv ntâu iz hli. Taz sik cur cux xar tsik thôngz, ntâu jiês pov lơưr tsik xar kriê tsênhz viv li zuk cux nyêi. Đuô thiêz, tsuv thêv 100% viv li pov cux tsik huv luôx tưs”.

“Đros chor nênhs uô têx hâux lưv tsik truôx li zuk mak cux xar zuôr BHXH viv ntu lâul muôx iz kror nhiêx so lâul chiê taz por trâu luz nênhx. Taz sik cux tsuôk hnor mê njik xưz cux pâuz tsik tsênhz. Xưk li muôs BHXH kror tưs, pêz zuôr nriêr zuôr kror tưs lok sik pêz li qênhx liv thâuv cxaz chuôz BHXH”.

Tsênhv tsênhz puz pov, txix shông 2014, tsênhv chêi BHXH tưz kriz uô đêz đar txos tas nro cxuô lênhx nênhs lox tôngv txix txưv 15 shông tror sâur mak tsik zos chor nênhs cxaz tsuv zuôv cov cxaz chuôz BHXH. Tiv zix, tsưr ziv thêv thiêz phênhv thêv lơưr chêi BHXH li cui tênhv yiêz zôngx ziv, ntâu kror, zos nênhs lox tôngv xêir tsov. Phênhv thêv kik tiv zix zos bâuv phênhv ploz tsênhr pluôs thax tsav jêx jok, siêz tiv zix bâuv 20 jiês phênhv nhiêx hli cơ sở. Tsưr ziv thêv mak cux ntâu li: thêv 3 hliz, thêv 6 hli, thêv 12 hli iz jiês lok sik thêv iz jiês trâu ntâu shông tov kaz lok sik thêv iz jiês trâu chor shông tsênhv yuôr. Taz sik, chor nênhs chiv chir cxaz chuôz BHXH cux tsuok zos tsơưs xưz.

Pos Nguyễn Thị Ngọc Lan,phưv trưởng ban sâu, BHXH Việt Nam hêik tiêk, qir tiv chênhr chiv chir zuôr BHXH zaz zâuv tsik tâu nênhs cxaz chuôz zos tiv phênhv nhiêx thêv tsênhv siêz đuô nhiêx sâu tâu thâuv nhiêx tâu sơưv ho tsik tâu huv đros. Nênhs lox tôngv tsuv thêv nhiêx yênhx hli tsơưs tiv zix 20 shông. Li co, lok six lax trâu pêx xênhv thâuv mak lơưr nhiêx sâu tâu tsik truôx. Đros co, nênhs lox tôngv tsik xar cxaz chuôz chiv chir zuôr BHXH tiv muôx sik txơưr đêz nhoz BHXH tsuv zuôr thiêz chiv chir zuôr BHXH. Pos Nguyễn Thị Ngọc Lan hêik:

“Thâuv tsuv cxaz chuôz BHXH mak nênhs cxaz chuôz tâu sơưv liv 5 kror: Moz gênhx, xênhz zus mê nhuôs, txiêz nanv lox tôngv, phiv liv hâur hâux lưv uô, so lâul. Taz sik, cxaz chuôz chiv chir zuôr BHXH mak tsuôk tâu sơưv 2 kror zos so lâul thiêz trâus tuôs. Co zos kror mak cur xar têx thâuv sêi cux zos kror jông, viv paz trâu lơưr khưx phưx têx phiv liv uô ntêx, chiê lơưr cxênhx txuôs tâu cxaz chuôz muk ntêr”.

Lơưr zơưv Bùi Sỹ Lợi, Côx Hôiv li phưv sêiz car Ủy ban têx vênhv thix xã hội hâur Quốc Hội, kriz đar nênhs cxaz chuôz BHXH tsuv thêv thiêz chiv chir zuôr BHXH cux tsik zôngx ziv uô tâu. Txơưv tiêk txix hnuz xiêz 1/1/2018, têz qơưk zuôr paz nhiêx txiêx trâu nênhs chiv chir cxaz chuôz zuôr BHXH đros phênhv paz txix 10 txos 30% khov lơưr yênhv hov nênhs, taz sik, phênhv paz no cux tsik tâu txâuk chiê nênhs cxaz chuôz zuôr BHXH…Viv li, tsuv muôx hlôngr yiêz ntâu hâur tsênhv chêi chiv chir cxaz chuôz zuôr BHXH, chiê tsênhv chêi no ziv hnuz ziv sưv jê đros nênhs lox tôngv tsik muôx hâux lưv uô truôx, chor nênhs lox tôngv njiz ntâu krỏ rphiv liv hâur xã hội:

“Cur xar tiêk pêz tsuv uô trâu nênhs lox tôngv pâuz tâu tiêk pêz zênhx tsik so taz por truôx tuk xã hội trâu pêx xênhv. Xar cov tsênhv chêi jông tâu sơưr đơưk nhiêv mak nênhs uô têx tsênhv chêi tsuv uô jông, huv đros, hlôngr yiêz đuô ntâuz ntơưr hành chính, zuôr bảo hiểm tsuv zôngx ziv, zuôr kror tưs cux tâu. Thâuv lơưr pov kror co huv đros, lơưr tsik khov vav trâu têx tuz nhuôs tov kaz no mak zênhx zuôr zuôr xưz. Kror co paz muôx tsiv gri jông hâur xã hội”./.

(TTT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lò Thị Viện: Sir jos uô bluô nux cxôngx têx tox trôngz ar nzâus

          Xênhz zus thiêz hloz lox nhoz tox siêz yuôr ntâu phêv liv, cxôngx thâus tsênhv zâu Lò Thị Viện tưz xar njôngr tâu uô bluô nux ciês sâuv zos têz qơưk. Hloz lox tiêr nênhs, zuôr txir, kinh têr chuôz zis lok six txov nhêv, tsuôk tos njôngr txos 0,5 hecta poz cưk, kok ntông sâuv têx ar têz nzâus, niêx shông tâu chiv cheix mak tsuôk txâuk thêv nux grê nôngz thiêz qir zuôv, chuôz zis chôngz cưr tix nus muôk viv li tsi txâuk nox, tsi txâuk hnar. Tsi fêv phưx luz nênhx yeiz pluôs, Viện sir jos cơưv shâuv, cxaz chuôz têx lớp kriê cxaz lok tsưr ziv uô kôngz nuv zos Hội liên hiệp pox niêv đros trạm cxiz kôngz huyện tsưr tsix. Đhâu 1 shông sir jos cơưv shâuv, shông 2009, Viện tưz hlôngr 0,5 hecta têz poz cưk chiê chos cà phê reik đros trâur nuv tu zus keiz hâur vax, tu zus mur....Kinh tế chuôz zis muôx ntâu hlôngr yiêz:

          “ Shông xuz thơưx mak cux phêv liv, tz sik thâuv cà phê txi txir lơưv zuk muôs tâu cà phê mak iz shông cux muôx phênhv sâu ngaz tul, cxênhx txuôk”.

          Cxôngx chêx cuk qir thơưx, shông 2011 Viện chuôz zis tưz truôx siêz txeik pênhr zênhx hangx 100 tsov đeiv ntâu, zuôr pox nhuôs li 8 hecta ntâu ar tox trôngz chiê chos cà phê. Đros thiêz siêz gruôs, côngv đros txơưx zôngv KHKT uô, txos nhiv no têx tox trôngz ar nzâus tưz zos têx têz cà phê njuôz jông. 9 hecta cà phê nhiv no tưz tso lol phênhv sâu cxôngx 700 txos zuôr xar 900 tsov đeiv iz shôngk thiêz muôz hâux lưv uô trâu 400 ntâu lênhx nênhs lox tôngv chiv cheix iz shôngk. Đrâuv co, Viện tsênhv yax six paz max pox niêv hâur xã, hâur jos txeik pênhr huôv tsar kinh têr, khov co chor chuôz zis pluôs hâur jos tsuôk yuôr 3/43 ziv. Zos lênhx nênhs yax six tâu niêv lâuk Viện chuôz zis paz max, pos Trần Thị Minh nhoz huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La heik:

          “ Chiv cheix tưs cur cux mul Viện chuôz zis chiê ntâus jos. Cà phê yar lengx lok six jông thiêz Viện cux lok six jông siêz đros cxuô lênhx nênhs”.

          Đrâuv txơưx uô kinh têr, Viện tsênhv tâu pox nhuôs hâur xã njênhs njôngr bo xeir uô teiv plor Hội đồng xã, tâu chinhr quyênx choz uô Chi hội tsar Hội pox niêv cxôngx shông 2010 txos nhiv no. Thâuv uô hâux lưv, Viện thâuv tưs cux sei đrơưv, tiv zix zos hâur côngz xưv yax môngg, heik kriê têx cui tênhv yiêz, têx tsưr ziv uô kinh têr jông trâu pox niêv hâur jos, hâur xã. Niêv lâuk Lò Thị Viện puz pâuz:

          “ Cur zuôr sir jos chiê muôx tâu ntâu yênhx tưv yax mông trâu pox nhuôs huôv tsar kinh têr, cur zuôr uô jông jênhv vưv tâu thênhv siêz choz, pox nhuôs li têx ziv chênhv thix ziv cur zuôr xa txos teiv plor Hội đồng chiê pox nhuôs tâu sơưv têx tsênhv chei zuk tâu sơưv”.

          Cxôngx iz lênhx nxeik tâu xênhz zus nhoz tox siêz pluôs, nhiv no Lò Thị Viện tưz uô tâu zuk li siêz xar njôngr zos uô bluô nux ciês sâuv zuk têz qơưk. Txơưx uô hâux lưv têz qơưk, gruôs uô hâux lưv hâur chuôz zis, Viện tsênhz tsênhz zos pox niêv mênhx cxưx tox siêz Sơn la li iz đeiv iêr chi cax lul./.

( Hoàng Long- Txâur Vax cxeik nhênhv)