Jax sâu thưr 3 hnuz 2/2/2016:

Si Ma Cai-têx txox cêr tsâu sor

 

 

Txox cêr gâuk lêv muôx yênhx puô cêik cêr txix thành phố Lào Cai muk trâu tsênhv qơư thị trấn huyện Si Ma Cai nhoz sâuv têx ntar trôngz, taz sik plas cêr lox đar thiêz lok six jông muk lok. Txix txox cêr lox co ho muôx chor cêr chêi muk trâu cxiê qơư, txos trâu tas nro 13 xã, 98 jêx jok chuôs li kror tưs yêz ô tô cux muk txos tâu. Kror co zos chêx cur mak thâuv thav txos lênhx pêx xênhv Si Ma Cai tưs cux tso siêz. Niêv tix Nzơưv Xênhv Zax nhoz jok Say Sán Phìn, xã Mản Thẩn, huyện Si Ma Cai hêik:

 “Uô tâu cêr li no mak cur pov lok six shir phaz, viv paz trâu pox nhuôs muk lok zôngx ziv đuô”.

Nhiv no, Si Ma Cai muôx 200 ntâu cêik cêr muk lok hâur têx jêx jok, sơưr thơưx iz huôv tỉnh. Taz sik chiê muôx tâu chor cê co mak cux zos muôx tsôngv box nhoz ntơưv qơư đros paz. Lok six chôngz nênhs tưz tâu hêik txos hâur uô ntêx hlo muôz ar uô cêr li Lừu Seo Lao, Giàng Thế Pao, Giàng Seo Sềnh, Cư A Chúng, Ma Thị Sua, Tẩn Sin Mẩy…tễ jâuv mak oz pêz shông tov kaz lok luôs cux tsênhv ndo njôngr. Zơưv Thền Mạnh Dũng, phưv phongx kinh tế hạ tầng, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai hêik:

 “Nhoz Si Ma Cai mak phênhv ntâu pêx xênhv uô kôngz nuv, viv li kinh tế pox nhuôs cux njiz ntâu txov nhêv, taz sik đros huyện, xã li sir jos tưz hêik pox nhuôs paz muôz ar thiêz sok côngv uô cêr. Txos nhiv no iz cxiê xã pêz tưz tâu tâu luôs hâux lưv cêr muk lok”.

Zơưv Vũ Văn Cài, bí thư huyện ủy Si Ma Cai hêik, lênhx tưs đros đrêiv thax tsav ar no, hnuz no tror njiê thiêx pov, Si Ma Cai tưz hla đhâu têx phiv liv, cxuô kror puôr lênhx piz txix tsik muôx đaz tsi. Txix iz huyện muôx tsik txâuk nox, txos nhiv no kôngz krâur fênhx phêiz lênhx nênhs hâur huyện tưz tax 588 cir; phênhv sâu xav luz đraz kik đuô 10 triệu đêiv shông 2013 nhiv tưz muôx 15 triệu đêiv. Uô ntêx, pir li chor tiv phaz txơưr đuô hâur tỉnh, Si Ma Cai tsênhv muôx ntâu kror đuô hur si; zos đêz tiz zix, chôngz mênhx cxưx tsơưs nênhs tiv zix thiêz cê jông tiv zix. Thiêz zuôr txos no huyện tsênhv sir jos cov muôx nzir ntâu kror sơưr tiv iz thiêz xưk li zoz zux huôv tsar tiv zix thiêz paz tsiêx cxu chôngz tiv zix iz huôv tỉnh:

 “Tsuv hêik tiêk Si Ma Cai tưz lok six sir jos hâur huôv tsar cơ sở cxuô zav. Txix iz huyện tsik tâu muôx cêr muk lok taz por, txos six hơưv no, tưz muôxcêr luôv poz jêz muk txos ntuô chor xã hâur huyện, thiêz txos trâu chor jêx jok mak phênhv ntâu tưz muôx cêr bê tông. Li co mak tưz lok six jông chiê uô chor tsưr ziv huôv tsar kinh tế”.

Muôx cêr mak muôx kror liv, cxiv luôs cêr nhoz Si Ma Cai tưz paz trâu huyện hla đhâu têx phiv liv. Tas nro têx co tưz paz muôx cêr huôv tsar thiêz zos cxuô mênhx cxưx sâuv thax tsav li sik côngv siêz uô tơưv./.

                               (An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

 

 

 

Phênhv thưr 3 hnuz 2/2/2016:

Chơưv kho moz têx têk tơư trâu nhux tưv nhux đas hâur chêix ntux no

 

 

Têx muôx yưv:

Nhux tưv blâuz cxêik têk tơư o lox, saz đrâuv tơưr grêix liêz, lơưr cu đôngs đuz, xuôk têk nhêv mak hmnok thiêz nhux tưv hnozz moz chơưk têk tơư. Moz truz ntêr txix 6-12 hnuz. Zos chơưv kho tsik sêi kror qơư trâus moz to, lok cuô. Caz moz zuôr gas tâu hâur qơư moz thiêz uô moz vôngk têx trâu têk tơư, moz lox zos têx trâu tơư trâus lưx, muk lok tsik tâu. Zos pov nzor, chơưv kho ndar six hơưvmak moz zuôr jông.

Chơưv kho:

- Uô jông nzuôr kror qơư trâus moz o, lok cuô txix cuô njêr sor, nti têx kror tsik hur lo trâu têx têk tơư nhux tưv, txiêr chor tơưr grêi nti…Tor cuô njêr 50g njêr trâu hâur iz lir đêx hur râuz cov bâu muôx 400 tưv.

- Đhâu thâuv nzuôr tas, muôz têk tơư nhux tưv so cv kruôr txix ntâuz hur (lok sik txix ntơưr vêv xênhz).

- Muôz đêx cuz txix 400-500 tưv trâu hâur hưx, so muk so lok trâu kror qơư trâus moz. Iz hnuz uô iz oz jiês thâuv sơưr nzor thiêz zar zuôr tsâuk ntux.

- Đhâu thâuv uô tas mak muôz car zâu cuô plênhr trâu kror qơư o moz, zos tiêk nhux tưv têk tơư tsik trâus to, lok cuô.

- Zos tiêk kror qơư moz tưz trâus to, lok cuô, zôngv 20 luz yuôx Sulfamezarin 0,5g tsô cov lưx mok, tor đros 2g Streptomycin (2 hưx) thiêz ½ piz hluôr ndêis ntông xoan, tor cov siz bâus thiêz mfông trâu kror qơư trâus moz to. Iz hnuz mfông 1-2 jiês, iz jiês uô ntêx thâuv zuôr mfông nzir mak tror nzuôr đuô nhux tưv nhux đas li têx têk tơư trâus moz.

- Zôngv hnaz tax (tâu tho kror cov điv pa) krưr trâu têk tơư đhâu thâuv mfông yuôx.

- Zos tiêk têk tơưk nhux tưv trâus lok cuô ntâu tiv moz vôngk, tsuv cxax yuôx kháng sinh Penicillin 30.000 taz viv iz cir hnhar, sik côngv đros Stretomycin 20 mg iz cir hnhar, cxax yuôx ntơưv ndêx puôz trâu nhux tưv, cxax tsik so hâur 4-5 hnuz.

- Zôngv  yuôx paz đas jos xưk li vitamin B1, C, long não cuô cxax đros uô cê. Zos tâu chơưv kho huv tsưr ziv, nhux tưv zuôr jông moz đhâu 5-7 hnuz.

Phax moz:

- chor hnuz ntux no njiv (kik đuô 12 tưv) tsuv tsik chiê nhux tưv lêix têz, muôz kuôr blêx, jâux tâu tsês chiê trâu nox, cxaz nzir krâur trâu nox, muôx nhos 2-3 cir iz hnuz, tsik chiê nhux tưv trâus têx chuo txiêk, ar thiêz đêx txix saz đrâuv jôngr.

- Đhâu iz hnuz uô hâux lưv, tsuv nzuôr hur si têk tơưv trâu nhux tưv, so cov kruôr.

- tsêr guôx tu zus nhux tưv mak tsuv thêir vor cov ntov, sor trâu chêix ntux no. tsuv huk têx vuôz tsuôz cov hur si yênhx hnuz, tsik chiê nhux tưv pư sâuv têx qir, qơư gok./.

 (Kiến thức nhà nông-Lik Thox cxêik nhênhv)