Lai Châu seiz car jông lênhx nênhs cxôngx thax tsav muôx moz huôv xênhz tror lok

          Hâur qiv hơưv yar ntux cuz sor zov chênhr, đrâuv jôngr jêx tưv muôx têx thâuv ndê txos 40 ntâu tưv, taz sik têx hnuz đhâu lưx lươngv seiz car moz Covid-19 ntơưv têx qơư seiz car Lai Hà, nhoz sâuv niêv cêr 12 tsênhv tuôr truôx hâux lưv jor thiêz seiz car lênhx nênhs muk lok đhâu. Cxôngx thâuv tror krêz uô hâux lưv seiz car, tas nro tsôngv box theiez yêz muk lok hâur thax tav puôr lênhx tâu qênhz yuôx, truôx siêz tsi chiê moz cik lok hâur thax tsav. Zơưv Nguyễn Văn Hùng, Tuêv tsar Tuêv seiz car zaoz thôngz số 3, lênhx nênhs uô côngz xơv seiz car moz Covid-19 tul qox Lai Hà puz pâuz: Têx ca jor puôr lênhx muôx cxix cxuô lưx lươngv li tuz lênhv, công an, seiz car zaoz thôngz, y tế. Cán bộ li qơư uô côngz xưv tâu vor vuôk hlâu, ntâu hmo ntux lok nas thiêz muôx chuô lox, chuôz zênhx za cxuô qơư, ntuz nas tas, taz sik lưx lươngv cux truôx siêz uô jông jênhv vưv, tsi chiê lênhx nênhs cxôngx thax tsav muôx moz lok hâur thax tsav:“Qơư seiz car Lai Hà pêz pheiz uô 3 jiês jor, iz jiês jor 8 six hơưv. Jor zar hnuz keix cxôngx tar su txos thâuv hnuz keix, đros thiêz qiv hơưv cuz sor li no, pêz lok six sir jos. Pêz sik pheiz uô hâux lưv, tôngv vênhx chiê uô tiêr zuk li txơưx jênhv jênhv vưv”.

          Đrâuv qơư seiz car tsênhv phax tar moz Covid-19 Lai Hà sâuv niêv cêr 12, nhiv no đrâuv huyện Mường Tè, Nậm Nhùn, Sìn Hồ muôx thax tsav nhoz buôk têx tiv phaz li Mường Nhé, Nậm Pồ, Tủa Chùa thiêz thị xã Mường Lay tỉnh Điện Biên puôr lênhx yênhx lix qơư seiz car zos huyện coar lik. Têx qơư seiz car no puôr lênhx muôx lênhx nênhs jor thơưk hnuz thơưk hmo chiê seiz car hâux lưv lênhx nênhs thiêz yêz muk lok hâur thax tsav. Đrâuv qơư seiz car ntơưv xã Mù Cả sâuv niêv cêr 4H, huyện cux tưz yênhx lix cxaz 3 qơư ntơưv thax tsav têx jos xã Tà Tổng thiêz Mù Cả zos xã coar lik, thôngx cxix phuôx huiz tas nro têx tuêv phax tar moz hâur côngv thôngx ntơưv têx jos li pưs txux chiê seiz car nênhs cxôngx Điện Biên lok hâur thax tsav:          “Cxôngx thâuv muôx xor mông huyện Nậm Pồ tỉnh Điện Biên muôx moz huôv xênhz thiêz tsi pâuz tsênhz hâur pâus cik moz, huyện Mường Tè tưz chuv tôngv seiz car hâux lưv muk lok hâur huyện. Huyện uô jông hâux lưv seiz car ntơưv 4 qơư, co zos 3 qơư nhoz xã Tà Tổng, 1 qơư nhoz Phìn Khò, xã Mù Cả nhoz buôk huyện Mường Nhé. Thiêz huyện tưz chox kriê têx lưx lươngv: pênhz phax, công an, chỉ huy quân sự thiêz lênhs tov UB têx xã uô jông hâux lưv seiz car”.

          Jiês moz huôv xênhz yiêz cxôngx hnuz 27/4 txos nhiv no, tỉnh Lai Châu tưz sâu jênhv ntâu lênhx nênhs F1 thiêz 350 ntâu lênhx cxôngx thax tsav muôx moz huôv xênhz lok tiv phaz. Nhiv no tiv phaz tưz heik tas nro têx qơư seiz car tsênhv thiêz qơư seiz car sâuv têx cêr zaoz thôngz muk lok, cêr đêx seiz car jông lênhx nênhs, yêz muk lok hâur thax tsav thiêz cux tsi tâu sâu jênhv lênhx F0 tưs. Zơưv Nguyễn Thế Phong, Phó giám đốc Sở y tế tỉnh Lai Châu puz pâuz:“Sở y tế tưz heik UB tỉnh tsưr tsix uô, tiv zix zos seiz car tas nro lênhx nênhs muk lok cxôngx thax tsav muôx moz huôv xênhz lok, hâur co muôx Điện Biên. Tsưr tsix uô jông hâux lưv seiz car sâuv thax tsav tỉnh, hâur co muôx qơư seiz car Lai Hà. Têx huyện li Mường Tè, Nậm Nhùn mak cux tror tsưr tsix seiz car sâuv têx cêr muk lok; đhâu co pov têx lênhx nênhs cxôngx thax tsav muôx moz huôv xênhz lok, tsưr tsix cêv kuôk y tế huv đros”.

          Chuôz tsar seiz car lênhx nênhs thiêz yêz muk lok sâuv thax tsav ntơưv têx qơư seiz car phax tar moz Covid-19, tiv zix zos hâux lưv chuôz tsar coar lik ntơưv têx qơư nhoz buôk ntus đriv têx tiv phaz muôx moz li Điện Biên, tỉnh ntus đriv Lai Châu tsênhv uô muôx chêx cuk 2 tsưr ziv cê taz por phax tar moz, cê huôv tsar kinh têr tiv phaz./.

(Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz

Gra siêz tsôngv pox niêv li vax huôv, chei uô tsưr kinh tế thiêz qơư sơưr thôngz đhâu sik côngv têk huôv tsar uô nox uô hnar thiêz zuôr muôs têx tsax zos pox niêv uô tsưr

Tsôngv box..... ! Phênhv môngx mênhx zuôr tsuv pâuz ciêz uô ntêx, pêz tưz xa txos sđ mnôngs lok dưv anr “gra siêz pox niêv li vax huôv uô tsưr kinh tế thiêz qơư sơưr thôngz đhâu sik côngv têk huôv tsar uô thiêz muôs têx têx tsax zos pox niêv uô tsưr” ntơưv tỉnh Sơn La đros njiêz luk “ Iz cxiê tsưr ziv lok dưv anr thiêz jênhv pâuz têx tsax zos jông li chas”.

Phênhv nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz hnuz no, thor xa txos sđ mnôngs lok sâuv “kriê iz cxiê tsưr ziv uô tâu thiêz piêr kriê têx tsưr ziv uô ar bax chos tsax”. Zâuv sđ đros mnôngs:

Heik kriê lok tsax li têx jông, muôs tâu gri

Tsoz tsax uô thiêz muôx grik kinh tế li chas?

Ntâuk grê lok têx jông: Iz shông, txiêr lơưs sâu têx tsax xav kror đruôz đraz tâu txix 4-5 jiês, muôx nhos 2-3 tênhr tơưr tsax kruôr iz ha iz shông, gri muôs têx tơưr tsax kruôr tax 40 cxênhz đeiv iz cir, sâu tâu tax 80-100 tsov đeiv iz ha iz shông. Phênhv yưv pênhr trâu uô thiêz tu têx tsax co hâur niêx shông txix 13-15 tsov đeiv iz ha iz shông (co zos nhiêx zuôr zuz, qir zuôv, meir lơưs tsax tsiv uô iz ntuk txix 7-10 shông). Li ntơư đhâu thâuv yưx tas têx nhiêx txiêx li heik sâuv, iz ha tsax sâu tâu txix 60-80 tsov đeiv iz ha iz shông. Pir li iz cxiê zav tsoz chos lur hnuz nhôngs li: Poz cưk, kok ntông, tsax zuôr tâu ntâu đuô.

Nhiv no ntơưv têx huyện Mộc Châu, Vân Hồ, Yên Châu, Phù Yên hâur tỉnh Sơn La, tsoz tsax tâu tsôngv px chos thiêz huôv tsar hloz lox jông hâur ntâu liêx têz, txos shông 2019 têx liêx têz chos tsax hâur tas nro tỉnh zos 143 ha ntâu, hâur co chos phênhv ntâu trâu ntơưv 2 huyện Vân Hồ, Mộc Châu (muôx 123 ha, tsav 85%).

Têx tơưr tsax kruôr nhiv no tsênhv tâu sâu zuôr, muôs trâu công ty zuôr muôs têx xiv huv trâu luôs 2 chas têz qơưk An Phước thôngz đhâu têx taz viv li: Công ty yưv pênhr thiêz tsiv uô Vinafi, HTX kôngz nuv hữu cơ Chiềng Sinh.

Đros trâu têx tsưr ziv chos, tu, txiêr lơưk mak zôngx ziv uô, fiv đros trâu phênhv ntâu tsôngv px li cêr huôv tsar uô nox uô hnar, viv li tsax xuz thơưx tâu ntâu lênhx px chos hlôngr trâu têx poz cưk, kok ntông, iz cxiê zav kôngz lur hnuz nhôngs.

Tsoz tsax thâuv chos nưk muôx nưk iz cho chas hlar tuôx. Khov muôx ntâu têx chas hlar tuôx siz chaz siz qơưs uô cê li ntơư, viv li tuôr tâu têx ar têz tsês, chor liêx têz nxaz tsi yuô trâul đêx nas cuôr yôngz. Iz chas co, đhâu thâuv txiêr lơưk tas, hur si chor blôngx, car tâu muôz txiêr, lưs tsês trâu hâur liêx têz chiê lưx uô qir trâu têx ar, chênhr viv li hâur six hơưv chos tsax sđ tsuôk muôz têx qir vi sinh hâur shông  xuz thơưx, têx shông txuôk lơưr tsuôk fmông cxaz qir NPK paz trâu tsoz tsax hloz huôv vav ntâu, câuk tuôx lox siz luôs xưz. Iz chas ntơư thâuv tsax tưz lox, muôx blôngx nzôngr mak phênhv ntâu tsi yuô muôx đrox uz no tuôx viv li sđ tsi tas zôngv yuôx tsuôs hâur têx xuz. Lok sâuv caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv mak tsi yuô pov muôx caz tho nox, phênhv ntâu iz shông ntơư tsuôk muôx 1-2 fâuv têx câuk tsax thiêx trâul têx caz câur blôngx, nox blôngx uô ruôr hiêv iz kro mê njik, viv li zôngx ziv tsuôs yuôx tuô luôv tâu têx caz co, seiz cxuô chos tsax, uô tsax tsi tas zôngv ntâu txos yuôx tsuôs tuô đrox, tuô têx caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv kôngz iz zav li ntâu zav tsoz chos txơưr đuô.

Tsưr ziv uô ar bax chos tsax

Tsôngv box sđ tsuv tsưv ziv txos têx tsưr ziv uô ar bax chos têx tsax li chas?

Tiv iz, lok sâuv xeir ar chos

Tsax muôx têx chos ntơưv têx qơư tiêx muôx mê njik ar đax shơư xuôz jêz lok sik chos ntơưv têx qơư tsi trâul đêx ngaz thâuv lok nas.

Piêr kriê têx tsưr ziv lok sâuv uô bax chos tsax.

Thax tsav tox siêz li Sơn La, tsôngv box sđ tsuv xeir chos ntơưv têx ntus liêx ntus têz, kaz liêx tơư ntêir, muôx ntâu shôngz ntông, đrox tsuôs tuôx njuôz xiêz, hâur niêx shông tsi kruôr njưk tuôs.

Tiv 2, lok sâuv uô ar chos:

Uô ntêx thâuv zuôr chos tsuv lêix, ndơưk têx ar cov nxênhr. Tsoz tsax nưk nziv trâu ar nông taz sik trâul tuôs sei zos thax ar ntơư muôx đêx ngaz. Chênhr zos li heik co, ntơưv têx kaz liêx tơư ntêir lok sik hâur têx liêx têz tiêx nhoz jê ntus đêx lox thiêz tiêx đras mak tsuv thoz huk cưx trâu đêx ntưk, tsi chiê đêx ngaz chor liêx têz chos tsax co.

Hok têx ar liêx têz tiêx sđ muôx têx muôz thoz huk uô yênhx hax, iz hax siêz xar iz đok, đar 1,2 thiêr, muôx cưx trâu đêx ntưk hur si.

Têx ar por tox đo mak sđ chos uô têx tsưz tsoz, zôngv hlâu khơưz kror, iz luz kror toz xar iz đok, đar iz đok, khơưz li chas cov zôngx ziv muk lol tu thiêz txiêr lơưk sâu têx tsax.

Tsênhv njiêz têx sđ zuôr tsuv pâuz lok “Gra siêz tsôngv pox niêv li vax huôv, chei uô tsưr kinh tế thiêz qơư sơưr thôngz đhâu sik côngv têk huôv tsar uô nox uô hnar thiêz zuôr muôs têx tsax zos pox niêv uô tsưr” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Đeix nta suôz VN nhoz faz Tây Bắc đros Chi cục tsêz chos thiêz por hưv đrox tsuôs tỉnh Sơn La uô, muôx Chính phủ têz qơưk Úc dưv anr GREAT paz max./.

                                              (Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)