Jax thưr 3 hnuz xiêz 4/8/2015:

Chêx cur xuz thơưx txix chos jôngr hlôngr trâu liêx têz nhoz Bắc Hà

Shir phaz chox pêz ndê muk sêiz tix lâus Vax Seo Măng ziv chuôz zis nhoz jok Dì Thàng 2, xã Thải Giàng Phố, huyện Bắc Hà li chor jôngr ntông chiêz tưz chos tâu 5 shông; tix lâus Măng shir phaz luk hêik, cur ziv chuôz zis chos tâu muôx cxênhz tsoz ntông li no, tsuôk 10 txos 15 shông tov kaz cux zuôr jông zôngv thiêz pêx xênhv tox siêz nhiêv ntông chiêz hênhr, zos zôngv chiê uô ndêx uô zênhk mak jông cươs. Txơưv pâuz tiêk tok txos thâuv ntươ cux tsênhv yuôr ntêr, taz sik tis lâus cux njênhs tiêk zuk zuôr uô tâu, viv tix lâus xav, chos ntông uô jôngr muôx liv trâu zuk, ho tâu têz qơưk paz thiêz tso siêz:

Băng: “Chos jôngr zos chiê por vêv đêx, por vêv pêx xênhv luz nênhx, tov kaz no têx tuz nhuôs hloz lox zuôr muôx jôngr, muôx ntông lox viv li lok six nhiêv. Yênhx shông têz qơưk paz cxur nox, têz qơư por vêv sơưr đơưk”.

Tsuôk 5 shông uô ntêx, ntơưv têx trôngz jôngr nhoz tox siêz no zos chor trôngz đo, kruôr gis. Taz sik txix thâuv kriz uô dự án chos jôngr hlôngr trâu liêx têz mak chêx cur txơưr đuô hur si. Iz zav li ntông chiêz tâu ntâu chuôz zis xêir chiê chos. Sâuv ar tox trôngz ziv nxaz, ziv đaz tuôs mak ntông hax zav hloz lox jông. Đros co, chor chuôz zis cxaz chuôz dự án puôr lênhx tâu têz qơưk paz cxur nox; viv li tso siêz hlôngr liêx têz chiê chos ntông chiêz uô jôngr. Niêv tix Phùng Thị Nga, nhoz jok Chỉu Cái, xã Na Hối, huyện Bắc Hà hêik:

Băng: “Chor ar no mak đaz tuôs, chos blêx mak sâu tsik tâu luôx tưs, têx kror blêx tsênhv tuôs tas thiêz. Cux xar txos chos ntông chiê sâu trâu ntu tov kaz no, paz uô trâu tox trôngz njuôz, thôngx cxix, tov kaz no chuôz zis cux tâu sơưv. Pêz zuôr sir jos cov muôx liv trâu têz qơưk thiêz trâu chuôz zis’.

Zos tiv phaz xuz thơưx ciês nhoz Lào Cai kriz uô dự án chos ntông uô jôngr hlôngr trâu liêx têz, txix shông 2010 txos nhiv no, Bắc Hà tưz muôx 200 ntâu chuôz zis cxaz chuôz chos jôngr tâu xar muôx 125 hec ta jôngr ntông. Đhâu ntâuk gri, chor jôngr no puôr lênhx chiêx tax tâu 85%. Nhiv no, Chor jôngr co tưz đhâu ntu tsuv tsoz phưz, hla trâu ntu por vêv, tsuôk oz shông nzir xưz zuôr tâu choz tas nro trâu pêx xênhv sêiz jor. Zơưv Lò Văn Ngoan. Hạt trưởng hạt kiểm lâm huyện Bắc Hà puz pâuz:

Băng: “Xuz thơưx mak cux njiz ntâu phiv liv tiv têx phongx cxưx thiêz pêx xênhv li jênhv pâuz tsênhv kik, hâux lưv hêik pêx xênhv cxaz chuôz njiz ntâu phiv liv. Xav jênhv tsoz ntông chos sâuv tox siêz Bắc Hà cux njiz phiv liv li co. Taz sik, đhâu kriz uô mak pox nhuôs thôngx ziv siêz, viv chêx cur njiê pov tsênhz, nhiv no mak cux zos kror jông”.

Zơưv Ngoan cux puz pâuz nzir, huyện Bắc Hà li 200 ntâu chuôz zis cxaz chuôz dự án cux tưz jênhv tâu têz qơưk li zuôr xar 300 tấn cxur paz hâur 5 shông đhâu. Taz sik, kror tsuv cxơưx tiv zix zos 2 shông thiêz, đhâu thâuv choz zok jôngr trâu pêx xênhv chiv chir sêiz car mak têz qơưk cux zuôr tsik paz cxur lơưv. Hok jôngr ntông mak tsik zos zav ntông tưs cux zuôr sâu zôngv tâu ciês, tiv zix zos chor ntông ntêr shông li ntông chiêz. Viv li, cux tok njôngr têz qơưk zuôr muôx têx tsênhv chêi paz cov huv đros trâu pêx xênhv nhoz tox siêz./.

(An Kiên-Ly dịch đọc)

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” thưr 3 hnuz xiêz 4/8/2015:

          Tsôngv box nhuôs hmor yuô! Tix lâul Hù Xênhv Vưx nhoz jos Trống Gầu Bua, xã Hồ Bốn, huyện Mù Cang Chải, tênhv Yên Bái nhiv no zos tsưr iz qơư tu zus keiz tây thiêz keiz kuk đros trâu tu zus gruôz, sâu tâu nhiêx txiêx trâu chuôz zis.

          TIX LÂUL HÙ XÊNHV VƯX LI TRÂUR NUV TU ZUS KEIZ TÂY

          Hù Xênhv Vưx xênhz shông 1992 zos tul mê nhuôs tiv 7 hâur iz chuôz zis muôx chôngz cưr tix nus muôk, lênhx txir xênhz zus pôngz nzor thâuv Hù nhiv kruôr muôx 13 shông; viv li tix lâul tsuv mul uô jos chiê cxơưx trâu chuôz zis. Six hơưv co, tix lâul tưz cơưv shâuv tâu têx chênhz zênhv hâur hâux lưv tu zus keiz tây nhoz tỉnh txơưr đuô. Đhâu iz ntu zok nriêr, cơưv shâuv tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox đhâu Đeix, ntơưr pov tsir, tiv zix zos cơưv shâuv chênhz zênhv đhâu têx lênhx nênhs txơưx uô kinh têr, tix lâuk cuiz tênhv tu zus keiz tây.

          Nriêr pâuz lok nôngz keiz tây, tix lâul Hù pâuz tâu no zos zav keiz tsik trâus cik caz moz ươk thiêz tsiv grê kinh têr siêz thiêz muôs trâu niêv ciêz hâur huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu thiêz tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Tix lâul đros chuôz zis truôx siêz krêz qơư tu zus keiz tây đros keiz muôx nhoz tiv phaz thiêz tu zus gruôz Pháp. Đros chor pênhr nhiêx muôx tsi ntâu, tix lâul nriêr cxaz hâux lưv uô thiêz kêr txeik tâu 10 tsov đeiv chiê zuôr 2 gơưv keiz tây lol uô nôngz, 4 gơưv gruôz đros iz cxiê nôngz keiz hâur tiv phaz lol tu zus. Khov sir jos cơưv shâuv têx chênhz zênhv thiêz trâur nuv tu zus uô ntêx, viv li tix lâuk njiz tsi ntâu têx phêv liv.

Nhạc cắt

          Tix lâul Hù Xênhv Vưx tưz muôs trâu niêv ciêz 5-6 jas, iz jas tâu 2 tạ ntâu gruôz thiêz keiz, sâu tâu lok nhiêx txiêx zos 30 tsov đeiv. Nhiv no, tix lâul tsênhv tu zus cxaz keiz kuk. Trâur nuv tu zus keiz tây đros keiz hâur tiv phaz thiêz keiz kuk tâu tix lâul cxiv tsa qơư tu zus đar 100 yiv ndis đros 400 ntâu tul keiz lox zâu. Hâur co muôx 40 tul keiz tây, 10 tul keiz kuk, 100 tul gruôz, 80 ntâu tul ok, zax zuôv thiêz 200 ntâu tul keiz tiv phaz.

          Nhiv no, tix lâuk Hù chuôz zis tưz cxiv uô tâu qươ tu zus cxuô zav kêiz ok, zax zuôv, sâu tâu 100-120 tsov đeiv iz shôngk thiêz yênhx ziv chuôz zis bluô nux hâur jos. Hù Xênhv Vưx cux hêik pâuz nzir tiêk: iz shôngk chuôz zis tsênhv sâu tâu 2-3 tênhr blêx, 6-7 tênhr poz cưk njiêr. Kôngz krâur txâuk zôngv hâur chuôz zis, txâuk muôs trâu niêv ciêz thiêz  zôngv chiê tu zus yênhx puôk tul buô, keiz, ok. Tix lâuk tưz cxiv tsa tâu luz tsêr jông gâux, muôx cxix cxuô chuôz zênhx sir zôngv hâur chuôz zis li tivi, tuv uô txiêk, yêz meir…

           Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” ciêz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz”no zos Đeix nta suôz VN côngv đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

( VOV4- Txâur Vax cxeik nhênhv)