Jax thưr 4, hnuz 5/8/2015:

Chiềng Yên thiêz têx tsêr lớp cơưv ntơưr cxênhx nhuôs zâu “ yuôr ntâu zav tsi muôx”

 

 

Tsêr cơưv seiz jor, kriê nhuôs zâu số 1, xã Chiềng Yên, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La-zos qơư trâu 20 lênhx nhuôs shux xênhz thiêz cưk kriê ntơưr nox nhoz, cơưv ntơưr, xênhz huôx, uô si lov jêv zos têx ndêx cxok kâus kêz jik lav uô lav nhoz cơưv ntươr, xênhz huôx; zos tiêk muôx iz nthưr chuô lox đhâu, têx jiês zuôr trâus vâu thâuv tưs cux pâuz tsi tâu. Lớp cơưv đar muôx 40 ntâu xưv phaz lok zos yiv ndis. Tiv tsêr lớp cơưv grêiv ti;  viv li, txơưv muôx trôngx tok cux tsi txâuk tso têx trôngx tok trâu shux xênhz jâuv cươv ntươr. Yar tiêx, qơư uô si cux tsuôk zos iz câuv mê mê, txâuk trâu 5 lênhx nhuôs zâu sơưr, nhoz uô si; hâur têx hnuz ntux lok nas, kror cxiê qơư gok, ntuz njuôr. Muk txos hâur qar tsêr uô jâuz mor, lav tiêk zos tsêr mor, taz sik đaz tsi cux tsi muôx, ndêx tsêr kâus kêz jik. Tsêr vêv xênhz, tsuôk muôz ntâuz tax xor thêir iz ndis taz sik cux tsi ntov……

Rơưr trâu đêx ( lok zos Bể đêx) cux tsi muôx đêx, viv xi măng tsi txâuk, nquôr pêk tsơưs đêx trâu cux cxênhv, xâu tas. Ntơư zos “ côngz trênhx” tâu uô txix têx ziv chuôz zis pluôs siz chos côngv paz côngk đas jos uô tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu số 1. Cưk kriê ntơưr Phạm Thị Huyền, Hiệu Phó tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu Chiềng Yên, huyện Vân Hồ heik:

Băng: “ Iz jiês tuôx qênhz shuôs, seiz pov têx shux xênhz thiêz cưk kriê ntơưr xênhz huôx, cơưv ntơưr hâur lớp cơưv ti thiêz grêiv, kror tưs cux tsi jông, tsi muôx, pêz lok six hluz. Xar thiêz vav njôngr cov uô chas muôx tâu têx chuôz zênhx, tsêr lớp cơưv ntơưr jông, truôx trâu cưk kriê ntơưr thiêz shux xênhz chiê tâu jông đuô”.

Tsêr lớp cơưv ntơưr cxênhx nhuôs zâu ntơưv jok Bướt-No tsi pâuz shor zos jâuv pêk tsơưs tsuv ruôr, kho đuô. Têx ndêx tsêr tưz yưv caz, tsi jông tas. Tsi muôx tênhv tênhz, tsi muôx đêx sir zôngv, tsi muôx qơư trâu nhuôv zâu uô si, tsi muôx qơư tơưv trôngx, viv tsêr cơưv no shux xênhz iz hnuz tsơưs jux juk. Xuz thơưx zos 20 lênhx nhuôs tuôx cơưv, txos kaz shông cươv tsuôk yuôr 10 ntâu lênhx nhuôs. Cêr yeiz pluôs đros đreiv tsôngv box jok Bướt thiêz lơưr têx tuz nhuôs cêr cơưv txux chi iz hnuz cux đêz jux juk, ndar tsi chuôs thâuv cêr zoz zux tsênhv yuôr ntâu txov nhêv thiêz phiv liv. Zơưv Hà Văn Hưng, tsar jok Bướt, xã Chiềng Yên, huyện Vân Hồ heik:

Băng: “ Tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu mak txar muk txar lok nhoz tsi truôx qơư, nhiv no cux lok six txov nhêv. Têx vuôk, shôngz ntông njêis muk njêis lok cux lor, tơưs tsi jông tas. Pêz heik trâu chor hloz thênhv siêz, seiz muôx faz tsưr ziv tưs paz uô tsêr lớp cơưv ntơưr trâu têx nhuôs chiê chor nhuôv tso siêz nhoz cơưv ntơưr”.

Xã Chiềng Yên muôx 12 qơư tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu mak muôx txos 8 tsêr cơưv nhiv no tsi tâu muôx tsêr lớp cơưv truôx jông, tsi muôx tênhv tênhz tơưk, tsi muôx đêx sir zôngv, tsi muôx qơư tơưv trôngx thiêz tsi muôx qơư uô si. Têx nhuôs shux xênhz puôr lênhx muôx luz nênhx txov nhêv, cưk kriê ntơưr tsuv muk tok tuôx cơưv ntơưr, cơưv tas ho xa tror muk tsêr. Hâur têx hnuz ntux nas, ntux no mak iz hnuz shux xênhz tsơưs jux juk, tsi pov tuôx cơưv. Hâu nov ntơưv qơư tưz vênhv tôngv, thor hâu nov ntươv qươ paz max txos; taz sik tok njôngr hâur ntâu shông lok no cux tsi tâu muôx dưv anr tưs tâu fuô uô. Zơưv Hà Công Duyên, chủ tịch UBND xã Chiềng Yên, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La heik pâuz:

Băng: “ Đros têx nhiêx têz qơưk paz tsênhv tsơưs, pêz tưz fuô kriê,  hu zâuv iz tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk siz chos paz iz kro mê njik chiê cxiv uô ntêx têx tsêr lớp cơưv tax trâu chor nhuôs shux xênhz. Vav chiê siêz tiêk, cxuô cấp hâu nov cux li têz  qơưk zuôr muôx têx chei paz cxiv uô têx tsêr lớp cơưv ntơưr trâu têx nhuôs shux xênhz”.

Hâur ntu huyện nhiv  kruôr pheiz yiêz, têx pênhr nhiêx chiê cxiv uô têx tsêr lớp cơưv ntơưr tsênhv njiz ntâu phiv liv, viv li Vân Hồ tsênhv muôx luk hu lơưk tas nro sơưr đơưk siz chos cxiv tsa têx tsêr cơưv ntơưr cxênhx nhuôs zâu trâu têx nhuôs shux xênhz nhoz cơưv. Tưz zuôr txos shông cơưv yiêz, Chiềng Yên lok six zuôr trâus txos tas nro xã hội sik côngv tês paz chiê têx nhuôs zâu nhoz no muôx qơư cơưv ntơưr, uô si, tsi yuôr qênhx shênhx yuôr ntâu zav tsi muôx./.

( Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

 

 

 

Phênhv thưr 4 hnuz xiêz 5/8/2015:

Phax, tar buô moz ơưk đôngs nyar cik trâu lênhx nênhs

 

 

* Qir tiv buô moz ơưk đôngs nyar huôv  xênhz:

- Têx tsêr guôx tsik jông, muôx têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs, tsik lax chuô, tu zus ntâu buô uô cê, tsoz phưz tsik jông.

* Siz cik caz moz ươk:

Zav caz moz ươk no zuôr tsik cik moz chuôs li chor zav moz txơưr đuô. Zôngx ziv zôngv yuôx tuô caz moz ươk tuôs, viv li tir tar moz zôngx ziv đuô thiêz zuôr chơưv kho tâu txix yuôx kháng sinh.

- Caz moz cik đhâu cêr uô pa, tiv buô grus tâu chor pa muôx caz moz txix chor buô trâus moz ươk, tiv nox tâu chor zav nox, đêx hâuk muôx caz moz ươk.

- Caz moz ươk buô zuôr cik txix buô, cik caz moz trâu lênhx nênhs thiêz txix nênhs trâus moz cik trâu buô. Nhiv no tsik tâu muôx cik moz txix lênhx nênhs trâu lênhx nênhs.

- Caz moz zuôr cik trâu lênhx nênhs zos cor tâu chor buô, lok sik grêix buô muôx caz moz tsik tâu uô siêr. Caz moz gas tâu trâu hâur luz chêr txix têx qơư trâus to lok sik kror njưs, kror ndâux.

* Qir tiv buô muôx yưv têx zav caz moz ươk:

- Buô zuôr muôx yưv têx kror li: Tơưr buô muôx têx poz liêz, moz đôngs nyar, têx poz kix nxa o liêz, tâuz hâu o, moz njưk…

- Nênhs trâus moz đôngs nyar zos moz hnhar mak zuôr uô hiêv txos têx plaz hnhur, cêr uô pa…Têx kror muôx yưv zos: cuz siêz, moz têx lênhx grêix, moz ka, suôz liêz tas nro iz chêr, têx thâuv tsênhv đôngs nyar thiêz tsik ndo kaz.

* Phax buô trâus cik moz ơưk đôngs nyar :

- Ziv chuôz zis tu zus tsuv uô hur si têx tsêr guôx, guôx tsuv lax chuô, zuôr txo grêk cik moz txix tênhv qơư, paz tir tar caz moz trâu buô. Thâuv muôx yưv caz moz ươk, tsuv xưv lik xưk li tsưr ziv kriê.

- Tso chor buô moz ươk nhoz iz kror qơư chiê chơưv kho, buô moz trâus tuôs, tsuv muôz phâuk lok sik hlơưr por tsês, tsuôs yuôx tuô caz moz ươk trâu têx tsêr guôx thiêz qơưk tu zus, tsês tsêr guôx 2 ciêz mav li tror tso buô trâu hâur guôx.

- Nênhs sir zôngv: Tsik zuôr chor grêix buô trâus liêz hênhr lok sik o, viv co têx thâuv zos buô muôx moz. Uô grêix buô cov siêr thâuv nox zos kror zov chênhr.

- Tsik nox têx grêix uô tsik tâu siêr, tiv zix zos nyar buô hâur ntu muôx moz.

- Tsik tuô fêik, tsik muôs buô muôx moz.

* Kho lênhx nênhs:

-Nhiv no chơưv kho moz tâu sir zôngv tsik so têx tsưr ziv paz đas jos, viv li nhiêx txiêx tas ntâu, ciês yuôx chươv trâu nênhs trâus cik caz moz ươk buô mak tas muôx 1 triệu đêiv iz hnuz, nhiêx liv nyar tas nhos 10 triệu đêiv iz hnuz.

- Chơưv kho tâu thiêz tsik tâu zav moz no khov trâu six hơưv kho thiêz tuôx kho nzor lok lis.

- Têx kror muôx yưv thâuv trâus moz cux jông iz zav li caz moz gras trơưk chor nyar, hlưz hâu uô pâus…Viv li ntơưv têx tiv phaz, zav moz no zuôr njuôk xav tsik tâu huv đros chơưv kho tsik huv uô trâu nênhs moz zôngx ziv trâus tuôs. Thâuv muôx yưv têx kror li hêik co tsuv chox ciês tuôx muk trâu chor tsêr kho moz chiê njuôk kho ndar six hơưv./.

                                                                     (Hồng Việt-Lyk Thox cxêik-nhênhv)