Luz hlik uô têx nuv viv nhuôs zâu: Por hưv, tsoz phưz têx nhuôv zâu-Zos cxuô lênhx sđ li luôs hâux lưv

Tsi tsơưs lênhx nhuôs zâu txix ciês thâuv xênhz zus tâu lok tưz trâus têx lênhx uô niêv uô txir tsi khơưk tu, tiv chor uô niêv uô txir têx cêr zuôv. Nhuôs zâu trâus ntâuk tsiv, trâus zuôv uô têx nuv hnhar, trâus moz trâus saz, tuôs tiv pôngz đêx, ntos …cux tsênhv muôx yưv hâur niêx hnuz. Đhâu thôngz sâu iz shông muôx nhos 1.500 lênhx nhuôs zâu trâus pôngz đêx thiêz têx txuz pôngz đêx phênhv ntâu zos hâur cheix ntux sor. Pos Ngô Thị Minh, Phưv Seiz car Côx hôiv Ủy ban Vênhx huôv, Zoz zux têx tuz nxeik hluôk, nhuôs zâu heik:“Kror tiv iz pêz tsuv đơưk uô, co zos qênhx shênhx ntâuk tsiv, zuôv têx nhuôs zâu uô đaz uô tuôs. Tiv 2 zos têx nhuôs zâu vax huôv, hâur co muôx têx nhuôv tsi muôx luz nênhx jông xưk luôs lưv tuk, cur moz siêz ntâu txos têx nhuôv trâus sêv khiz luz chêr thiêz têx nhuôs tsuv tso ntơưr tsês, chor nhuôs tsi muôx qơư nhoz truôx, qơư khov vav zok nriêr nox cơưv tsi tâu tas ntơưr cxênhx 2. Têx Bộ, ngênhx cux tsuv đros moz siêz chiê têx nhuôs li heik sâuv tâu sơưv cxix cxuô zuk têx chei, vax huôv. Iz kro thiêz zos nhuôv zâu muôx vax huôv tâu uô si, lov jêv. Chiê têx nhuôs zâu huôv tsar hloz lox jông mak pêz tsuv seiz hloz txos nhuôs zâuv têx vax huôv, chei li heik co, hâur ntơư pêz cux tsuv moz siêz txos cxiv uô têx qơư uô si, txux chi vênhx huôv”.

Trơưk li pos Nguyễn Phương Linh, Giám đốc Tsênhv qơư nhênhz chơưv seiz car huôv tsar truôx (MSD), Liên hiệp têx hội khoa học thiêz kỹ thuật VN, nhuôs zâu nhoz têx thax tsav tox siêz đêz đrôngs, thax tsav txov nhêv tsơưs tâu buôk ti txos têx mông, tsi muôx chuôz zis, tsêr cơưv heik kriê, tsoz phưz viv li zôngx ziv njiz trâus têx tsi jông lok sâuv ntâuk tsiv, zuôv uô đaz uô tuôs, pôngz đêx.... Chênhr li ntơư, cxuô cấp, cxuô ngênhx, chuôz zis, tsêr cơưv ntơưr, XH li txơưx jênhv tsuv chiê têx nhuôs pâuz tâu zuk vax huôv. Iz chas ntơư, têx nhuôs tsuv bax cxix cxuô têx txux chi, tsưr ziv uô nênhx chiê muôx têx phax tir thêir têx tsi jông li heik sâuv:“Pêz jêik thiêz bos tsi tâu jông nhuôs zâu têx mông, pêz tsuv hloz lox đros têx mê nhuôv. Thâuv nhuôs zuôr trâul pâuz txos têx mông mak pêz, chor uô niêv uô txir, nênhs lâuk, cưk kriê ntơưr, chuôz zis, tsêr cơưv ntơưr kriê trâu têx nhuôs, đros mê nhuôv phênhz chiê pâuz tâu kror tưs zos, kror tưs zuôv cêr, kror tưs tsưr ziv jông....Thâuv têx nhuôs zuôr trâul txos cêr paz mak muôx têx zok nriêr txos chuôz zis, tsêr cơưv ntơưr lok sik cơ quan muôx vax huôv, Tổng Đeix paz max 111. Ntơư zos têx mak pêz tsuv kriê trâu thiêz muôz qơư trâu têx nhuôs nox nhoz uô si, cơưv ntơưr truôx tuk”.

Chiê taz por nhuôs zâu vax huôv tâu uô lơưr jông, zơưv Đặng Hoa Nam, Cục tsar Cục nhuôs zâu, Bộ Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz XH heik pâuz, Bộ tưz cxiv tsa cui tinhv hux jos lênhx ngênhx, lar heik zos đros thiêz T.Ư Đoanx hluôk nênhs, Hội Liên hiệp pox niêv VN, Hội por hưv nhuôs zâu VN têx vax huôv, fuô kriê txos ntơưv qơư cov pâuz tsênhz mông, tir thêir, paz max trâu têx nhuôs zâu trâus ntâuk tsiv, trâus zuôv uô đaz uô tuôs, nhuôs zâu muôx luz nênhx txov nhêv.... Hâur co, canr bôv cấp phường, xã tsuv tâu cơưv cxaz têx txux chi tsưr ziv yuôr trâus lok nhuôs zâu chiê muôx têx tsưr ziv paz zênhx max:“Têx lênhx nênhs hâur têx tsưr tsix no muôx têx đros cxaz chuôz uô hâux lưv por hưv nhuôs zâu cấp xã. T.Ư cux tsuv muôx ntơưr fuô kriê chiê kriê cxaz trâu canr bôv ntơưv qơư. Cui tinhv por hưv nhuôs zâu lok six phiv liv taz sik cux muôx tsưr ziv tax zos lênhx nênhs tưs tâu choz lês uô têx hâux lưv lok nhuôs zâu cấp xã mak lơưr pâuz tsi tâu cxuô têx chei, cui tinhv, lơưr muôx hu nuk Tổng đeix 111 chiê Tổng đeix kriê lơưr têx txux chi, tsưr ziv trơưk chei têz qơưk cui tinhv. Iz chas ntơư, têx tsênhv qơư lês uô hâux lưv XH hâur têx tỉnh cux jông siêz, thôngx ziv đros paz xã fuô uô têx tsưr ziv phax tir thêir, paz max”.

Mnôngs têx nhuôs txix tsưr ziv, siêz xar, por hưv chor nhuôs txix hâux lưv uô”. No tsi tiêk zos têx lul heik, mak pêz zuôr trâul txos hâux lưv uô tsênhv tsenhz, trâu nhuôs zâu. Tsuv sik đros txoz cxơưx, tsoz phưz trâu têz qơưk cxênhx tov kaz chiê chor nhuôs zâu tâu uô nênhx nhoz hâur iz tênhx qơư truôx tuk thiêz jông, tâu huôv tsar hloz lox đros luôs muôx luz nênhx vav mênhx./.

                                                         (Kim Thanh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Hluôk nênhs tox siêz li jiês sik njiz sik thav lok tsưr ziv huôv tsar cêr  uô nox

Tuôx ntơưv jiês sik njiz sik thav no, tix lâuk Tống Xuân hiếu, Giám đốc HTX hluôk nênhs 26/3 xã Quảng Chu, huyện Chợ Mới tsi taz tâu heik kriê HTX li têx xiv huv tâu muôv muôs sâuv niêv ciêz li jiz mur, yuôx zêx, txir ntông, greix tưv uô kruôr mak tsênhv heik trâu têx hluôk nênhs xar uô nox uô hâuk têx chênhz zênhv muôx tâu đhâu 3 shôngk ntâu uô zuk li tsưr ziv uô nox uô hâuk. Lơưr tix lâuk, iz lênhx hluôk nênhs li kror phêv liv tiv zix thâuv qir tês uô nox uô hâuk huôv tsar kinh têr zos xeir tsưr ziv tưs chiê uô, hu grus pênhr yưv uô li chas: Têx hluôk nênhs xar uô nox uô hâuk mak coaz tsôngv tiv zix zos lênhx nênhs co pok car xar car uô, thiêz tsuv muôx têx tsưr ziv jông chiê heik tơưv hâur têx jiês li no uô cxuô lênhx nênhs pâuz txos. Muôx tsưr ziv uô jông lơưv mak zuôr hu grus tâu lênhx nênhs yưv pênhr, seiz shuôk thiêz paz txưv chiê huôv tsar”.

          Tuôx hâur jiês sik njiz sik thav no muôx zuôr xar 200 lênhx hluôk nênhs tưz sik đros pheiz kênh têx chênhz zênhv hâur six hơưv uô nox uô hâuk, tsưr ziv coar lik, nriêr qơư sâu zuôr xiv huv. Têx lênhx hluôk nênhs co li phêv liv zos pênhr, chênhz zênhv lok sik hâux lưv nriêr têx tsưr tsix, chinhr quyênx paz txưv, ntơưv jiês sik thav no tưz tâu Tỉnh đoàn Bắc Kạn đros têx lênhx chuyên gia hâur tsưr tsix Chai Phan heik kriê tsênhz mênhx têx vênhv thix co. Jiês sik thav paz sik côngv têx hluôk nênhs cux tưz tâu têx hluôk nênhs Bắc kạn yênhx lix yênhx iz paz lênhx nênhs uô nox uô hâuk thôngz đhâu mạng xã hội, nhiv no tưz ndê txos 16 cxênhz lênhx nênhs. Cxôngx co, ntâu tsưr ziv huôv tsar kinh têr, uô nox uô hâuk cxôngx phuôx huiz tâu tiv phaz li têx uôx liv li chos ntông nox txir, jâuz hur, tu zus tsiêx cxu, keiz ok đros qơư tu zus tsêz chos lox...Ntâu trâur nuv tưz chox lok chêx cuk kinh têr tsênhz mênhx thiêz tsênhv zos xiv huv Cô Cốp tsênhv nhoz Bắc Kạn. Niêv lâuk Đinh Thị Tuyết Nhung, giám đốc HTX Nhung Lũy tuôx cxôngx huyện Ba Bể xar njôngr:“Bắc Kạn zos iz tỉnh nhoz đêz niêv đrôngs lox, mul lok phêv liv. Phêv liv tiv 2 zos tsôngv box tiv phaz li cêr cor cav uô nox uô hâuk pôngz kaz, tiv 3 zos tsi muôx pênhr chiê tsiv uô. Tuôx jiês sik thav no cur xar njôngr zuôr sik côngv têx hluôk nênhs hâur tas nro tỉnh, chiê uô li chas muôx tâu cxix luôk xiv huv jông tiv zix, paz txưv jông tiv zix lok tsơưr lươngv xiv huv, tsưr ziv uô xiv huv thiêz coaz tsôngv zos uô li chas chiê sik đros chox xiv huv mul trâu ntâu lênhx nênhs pâuz txos đuô”.

          Cux hâur tsaz yênhx, tỉnh đoàn Bắc Kạn tưz tsưr tsix cir ntơưr sik côngv sâu zuôr xiv huv hâur iz cxiê doanh nghiệp đros thiêz iz cxiê HTX, trâur nuv kinh têr hluôk nênhs, gôngr phênhv paz têx hluôk nênhs tso siêz lok qơư sâu zuôr xiv huv. Six hơưv no tỉnh đoàn Bắc Kạn tưz phuôx tôngv jiês thik “ Dự án uô nox uô hâuk jông hluôk nênhs nôngx cxênhz” shông 2019./.

(Công Luận- Txâur Vax cxeik nhênhv)