Jax sâu  thưr 3, hnuz xiêz 6/12/2016:

Điện Biên-Cêr shir phaz txix têx ntông cao su

“Ntông cao su tưz tâu tsôngv box chos xar muôx 10 shông lok. Nhiv no tsôngv box lok six shir phaz viv têx ntông cao su tưz tso tâu cuô mik”.

“Ntông cao su tâu chos ntơưv no tưz tâu zuôr xar 10 shông. Nhiv no tso siv têx ntông tưz muôx cuô mik, viv li vav chiê siêz tiêk, zuôr cxuz tâu cêr yeiz pluôs trâu tsôngv box nhoz thax tsav no”.

Ntơư zos niêv lâuk Cà Thị Nga, heir nênhs Thêir, nhoz jok Huổi Chan 1, xã Mường Pồn, huyện Điện Biên thiêz tix lâus Sìn Văn Minh, heir nênhs Khơ Mú, nhoz jok Hin 1, xã Na San, huyện Mường Chà, tỉnh Điện li luk heik. Tsi tiêk zos tix lâus  minh, niêv lâuk Nga, mak ntâu ziv chuôz zis tsôngv box nhoz thax tsav chos ntông cao su ntơưv Điện Biên puôr lênhx heik cêr shir phaz thâuv seiz pov têx ntông cao su tso tâu cuô mik trơưk tsưr  ziv, siêz xar, đhâu zuôr xar 10 shông tu thiêz tok njôngr txos hnuz tâu krêz sâu têx cuô mik ntông cao su. Đrav ntêx, lơưr luz nênhx tsuôk pâuz tok njôngr trâu têx liêx têz, sir jos khưr niêx shông cux txâuk nox xưz. Thâuv cxuô cấp, ngênhx muôz têx ntông cao su heik sâuv tuôx chos, tsi tsơưs lênhx tưz heik tiêk, ntông cao su zos têx tsoz chos nziv trâu faz Nam, gra tuôx chos faz Bắc, zuôr uô chas muôx cuô mik tso, thiêz iz chas ntơư zos muôz têx liêx têz chos ntông cao su tas, sđ zuôr muôz liêx têz kror tưs uô blêx, poz cưk….Taz sik, đhâu thâuv tâu yax kriê, phênhz tsênhz mênhx trâu sđ pâuz to tâuz, tsôngv box sir jos đros chos, tu thiêz vav tok njôngr txos hnuz tâu tso cuô mik. Li ntơư, nhiv no cêr shir phaz tưz tuôx txos sđ, tâu tso têx cuô mik ntông cao su xuz thơưx. Ntơưv thax tsav qơư uô thiêz chos têx ntông cao su Điện Biên, nhoz xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên, cêr shir paz, jông siêz tsi tiêk seiz pov tsôngv box lơưr têx txưv njêx muôs luôs nxi, mak tưz pov njôngr đhâu hâur zuôr xar 100 lênhx học viên nhoz no cêr chiê siêz. Ntâu lênhx hâur chor nênhs no zos công nhân, ntâu lênhx txơưr đuô zos tsôngv box nhoz luôs 2 chas jêx jok, xã jê iz ndis ntơư tuôx. Hâux lưv tso têx cuô mik cao su zos iz zav nuv uô yiêz, jiês xuz thơưx tâu buôk ti, viv li, lênhx tưs cux chiê siêz, vav tok njôngr. Niêv lâuk Chớ Thị Sinh, heir nênhs Hmôngz, nhoz jok Sa Lông 2, xã Sa Lông, huyện Mường Chà heik:

“Tso têx cuô mik cao su mak tsi zôngx ziv li zuk xar. Taz sik lok six shir phaz viv tâu têx canr bôv kỹ thuật nhoz no paz kriê tsưr ziv trâu pêz. Cur zuôr sir jos cơưv chiê thâuv têx ntông cao su muôx cuô mik tso ntâu, mak zuk thiêx muôx hâux lưv uô truôx”.

Tsaz yênhx huôv tsar ntông cao su ntơưv tỉnh Điện Biên tâu fuô uô txix shông 2008. Txos nhiv no, têx têz ntông cao su hâur tỉnh zos 5.100 ha, phênhv ntâu ntơưv têx huyện Điện Biên, Mường Chà, Mường Nhé thiêz Tuần Giáo.

Zơưv Phan Văn Lợi, Tổng Giám đốc Công ty cao su Điện Biên heik pâuz: hâur shông 2016, Công ty cao su zuôr krêz sâu 42 ha ntông cao su ntơưv xã Thanh Nưa thiêz Mường Pồn, huyện Điện Biên. No zos têx ntông cao su chos shông 2008, zav ntông PB 260, lox siz luôs, taz por trơưk Tập đoanx Công nghiệp Cao su VN têx cui tinhv thâuv krêz sâu, tso cuô mik. Đhâu têx hnuz xuz thơưx tso, tưz tso tâu têx cuô mik cao su trơưk tsưr ziv, siêz xar:

“Xuz thơưx tso siv, pov têx cuô mik cao su tâu trơưk tsưr ziv. Co cux zos iz cêr shir phaz trâu 8 shông têx Công ty Cao su Tây Bắc heik cxuô thiêz Công ty cao su Điện Biên heik taz yưv pênhr chos, huôv tsar ntông cao su. Txix shông 2017, pêz zuôr qir tso cuô mik têx ntông cao su txâuk shông. Chiê uô tâu jông hâux lưv no, lar heik zos tsuv kriê cxaz txux chi, tsưr ziv uô nuv trâu têx công nhân, têx ziv chuôz zis tsôngv box, uô li chas cov muôx txâuk nênhs đros Công ty uô hâux lưv tso têx cuô mik ntông cao su, taz por muôx hâux lưv uô, cxaz nzir phênhv sâu tâu trâu tsôngv box gôngr ar têz chos ntông cao su hâur thax tsav tỉnh Điện Biên”.

Cux trơưk li zơưv Lợi, uô ntêx, têx ntông cao su krêz sâu, tso cuô mik hâur shông 2016 zuôr muôs têx cuô mik nhôngl, hok lok sâuv cxiv uô tsêr meir tsiv uô mak zuôr qir krêz côngz cxiv tsa lok shông 2017. Trơưk cui tinhv, hâur shông zuôr txos, Công ty zuôr tso cuô mik xar muôx 600 ha ntông cao su. Njuôk xav, shông xuz thơưx tâu nhos 630 cir cuô mik iz ha. Xav kror đruôz đraz iz shông sâu tâu 1,6 tênhr iz ha. Thâuv krếzâu, tso têx cuô mik, tsôngv box zuôr tâu sơưv liv 10% têx xiv huv. Yuôr đhâu 27 shông-thâuv têx ntông cao su tso tsi tâu cuô mik ntơư, tsôngv box zuôr tâu liv 10% têx ntông txiêr muôs. Txix ntông cao su têx muôx jông, đros trâu doanh nghiệp têx ntâuz ntơưr tưz siz chos cir lênhk nhav tsês, tsôngv box Điện Biên muôx têx njênhs njôngr thiêz chiê siêz tâu trâu têx ntông cao su, zuôr paz cxơưz lơưr luz nênhx iz hnuz hlôngr yiêz jux juk, khov muôx phênhv sâu tâu truôx./.

                                   (Thu Thùy-Riê lâux cxeik, nhênhv)

Phênhv thưr 3.6.12.2016:

PHÊNHV CXIZ KÔNGZ 4

Iz cxiê tsưr ziv muôz siêz yar lengx, tsơưr lươngv chos jâuz ntus hâur pâuk

          Chiê muôz siêz yar lengx, tsơưr lươngv xiv huv, thor heik kriê iz cxiê tsưr ziv li no:

          Nôngz: Nôngz jâuz ntus hâur pâuk Nhật F1 TI-103, Super VL-108; F1- Sister zos têx nôngz tâu niêv ciêz nhiêv txos.

          Xeir ar chos: Jâuz ntus hâur pâuk hloz lox jông sâuv ar nxênhr, ar nhoz buôk ntus đêx.

          Uô ar: Muôz ar ndơưk cov mos chos mak chas tsoz ntus hâur pâuk thiêx tuôx jông. Zuôv qir jiês lơưr kaz thâuv uô ar tas. Uô hax siêz xar muôx 2 đok, iz hax kuôk iz hax xar muôx 2 đok, uô hax tas mak tsêz nôngz tsoz ntus hâur pâuk.

          Tsêz nôngz: 100-120 las nôngz tsêz sâuv 360 yiv ndis ar.

          Uô ntêx thâuv tsêz nôngz tsuv muôz plư cov jênhs tas têx plâuz, muôz tsâu đêx 8-10 six, vâuv nôngz 24 six. Muôz nôngz hâux đros môngr jêz siz chox mul tsêz. Tsêz uô yênhx hax, tsêz tas zưs đêx, tsuôk yuôx tuô đrox Dual lok sik Heco...đhâu co zôngv hnaz blês vor sâuv hax tsêz nôngz ntus hâur pâuk.

          Tsưr ziv zuôv qir: Zuôv sâuv 360 yiv ndis mak qir guôx zos 3-4 tạ; đạm urê 6-8 cir; Supe lân 15-20 cir; Kali 7-8 cir. Zos tsi muôx qir guôx tsuv zôngv qir hữu cư vi sinh.

          Tsoz phưz:

          - Thâuv jâuz ntus hâur pâus tsi tâu tuôx chas, tsuv đoz thiêz nthuô đrox hur đu, zưs đêx tsi chiê ar trâus kruôr.

          - Tsuv muôz hnaz blês vor sâuv têx hax ntus hâur pâuk, chiê ar tsi trâus puôz uô yênhx thôngx, uô zênhr shar txos nôngz tuôx câus, vor li co tsênhv uô ar nông, đrox tuôx tsi sei.

          - Thâuv tuôx tâu 3 blôngx tsuv đoz nzir têx qơư tuôx tuôz chiê chas ntus hâur pâuk hlar jông đuô, tsi zưs đêx ntâu.

          - Thâuv jâuz hlar ntus hâur pâuk txos thâuv sâu ntus hâur pâuk tsuv zưs đêx cov ar nông thiêx sâu tâu ntus hâur pâuk jông gâux. Cux tsi chiê ar kruôr uô ntus hâur pâuk zôngx ziv trâus tơưs plêz, trâus lưx.

          - Jâuz ntus hâur pâus zuôr trâus tâu chos sâuv têx ar nxênhr thiêx hlar tâu jông. Viv li iz chiv chos jâuz ntus hâur pâus tsuv ndơưk ar thiêz uô hax 2 jiês đros thiêz zuôv qir. Tsuv tsov cưv thâuv ntus hâur pâuk hlar yưv sâuv bông ar tsuv muôz ar vôngz trâu, uô li jâuz ntus hâur pâus thiêx tsi trâus njuôz./.

(Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)