Jax sâu thưr 4, hnuz xiêz 7/10/2015

Sơn La hâur ntu taz tov hlôngr yiêz

Zos iz tỉnh tox siêz ntus đriv, Sơn La thâuv tưs tưz xav txos luôs hâux lưv huôv tsar uô cêr muk lok jêx jok zos hâux lưv zuôr trâus txos chiê huôv tsar kinh tế, XH trâu thax tsav tox siêz. Nhoz cxuô thax tsav, suôv qơư kror tưs tưz puôr lênhx pov uô cêr muk lok jêx jok. Tsi tiêk siz tưr nhiêk uô nhiêk chuôs tsi, mak xeir thax tsav, seiz luz xã, phường, jok tưs zôngx ziv uô tâu chiê hu zâuv sơưr đơưk siz chos paz xuôz jêz, hnuz côngz….đros trâu têx pênhr, tsưr tsix, doanh nghiệp paz chiê uô cêr muk lok. Lơưr co iz hnuz tưz uô tâu ntâu jux juk têx cêr luôv xuôz jêz jông muk lok nhoz tox siêz thiêz muôx jông cêr muk txos trâu hur si têx xã, jêx jok tox siêz đêz đrôngs. Txos nhiv no hur si 204 xã hâur tỉnh tưz muôx cêr trâu têx yêz lox muk txos tsênhv qơư, hâur ntơư 164 xã  yêz lox muk lok tâu hâur 4 cheix. Zơưv Lù Hương, nhoz jok Pát, xã Chiềng Ngần, TP Sơn La heik pâuz:

Băng: “Txox cêr no thâuv ntêx lok six phiv liv, cheix ntux nas mak bluô muk lok tsi tâu, muk cơưv, muk uô hâux lưv tov xã đêz, phiv liv muk lok. Nhiv no txox cêr no cxiv uô tâu, luôv xuôz jêz đu lus, pêz tsôngv box tưz zôngx ziv muk lok, uô tsâus ntâu txos Đảng, têz qơưs tưz paz pêz tsôngv px uô têx cêr jêx jok”.

Hâur ntu hlôngr yiêz, têx uô tâu jông mak Đảng thiêz têz qơưs tưz sâu jênhv, ntâuk grê siêz zos tỉnh tưz uô tiêr tâu jông hâux lưv yeik txar tsôngv box muk nhoz qơư yiêz chiê zuôr qơư uô tsêr meir tênhv tênhz Sơn La. Đros luôs hâux lưv uô tiêr tâu nzor yeik txar 12.500 ziv chuôz zis tsôngv box thax tsav zuôr trâus đêx ngaz txos muk nhoz qơư yiêz tưz paz tsêr meir chiê tso tâu tênhv nzor uô ntêx iz shôngk pir li tsưr ziv tso tơưv. Txos nhiv no, têx ziv chuôz zis yeik txar muk nhoz qơư yiêz tưz truôx tuk luz nênhx, tso siêz uô nox uô hnar. Niêv lâuk Lò Thị Hương, nhoz jok yiêz chiềng Yên heik:

Băng: “Nhiv no pêz tsôngv box yeik lok nhoz no luz nênhx tưz truôx tuk đuô, muôx nzir têx phênhv sâu tâu. Pir li pêz qơư nhoz kuz Quỳnh Nhai mak muôs iz chov poz cưk tâu 8 cxênhz xưz, hok lok nhoz no muôs tâu 25 txos 30 cxênhz iz chov poz cưk”.

Txox Sơn La lax zênhx xav tsi tâu tiêk, no zos suôv qơư đrav ntêx trok châuz Pháp tuôx nhoz car, đros têx đoanx tuz lênhv trâus trok châuz ntêk cơư tux sơưr yênhx hax chiê muk gra đêx, niêk tsiv txov nhêv njuôr hâur tsêr tux. Lax pâuz tâu tiêk, Sơn La đrav ntêx zos suôv qơư trok châuz Mỹ tso bôngk ntâuk tuô tsôngv box Sơn La, txiêr pêz têx tuz lênhv tiêx đras cêr sơưr tuôx Tây Bắc đros chor tuz lênhv faz Bắc tir ntâu trok châuz thiêz Sơn La cêr paz, cxơưz gra đas jos trâu Điện Biên. Sơn La nhiv no tsênhv iz hnuz hlôngr yiêz jux juk. 5 shông tror lok no, tỉnh kinh tế tror tuôr truôx, huôv tsar, hur si têx xiv huv hâur thax tsav xav kror đruôz đraz ntu 2011-2015 chuôz tsar xar muôx 11%, têx ziv chuôz zis pluôs txo grêk txix 38% yuôr 22%; têx côngz trênhx uz no tâu cxiv uô jông… Zơưv Cầm Ngọc Minh, chủ tịch UBND tỉnh Sơn La heik:

Băng: “Sơn La zos tỉnh tox siêz ntus đriv, lok six zov chênhr trâu thax tsav Tây Bắc. Hâur 120 shông cxiv tsa, huôv tsar sik côngv đros luôs 2 chas thax tsav, lar heik zos têx uô tâu hâur 30 shông hlôngr yiêz, Đảng bộ tỉnh Sơn La moz siêz txos luôs hâux lưv uô tiêr têx cui tinhv, tsênhv chei chiê cxaz pênhr jos zaz zâuv yưv pênhr uô, huôv tsar kinh tế, zov chênhr zos cxiv tsa têx côngz trênhx. Tỉnh moz siêz txos gra siêz hâu nov cxuô cấp tsơưr lươngv, hâux lưv chox car, cxơưz tiês uô hlôngr yiêz, huôv tsar kinh tế, lar heik zos kinh tế kôngz-jôngr nuv”.

Sơn La tsênhv sir jos chiê uô cov tâu têx jông muôx nhoz ntơưv qơư mak tsênhv tâu krêz uô li: Công nghiệp tênhv tênhz, huôv tsar tsoz chos công nghiệp, ntông nox txir, uô kôngz reik đros têx tsưr ziv yiêz, huôv tsar du lịch…. Têx tsưr ziv uô truôx thiêz jông, đros trâu ntâu faz tsưr ziv, zuôr chox Sơn La huôv tsar, nzor cxiv tsa Sơn La yênhx tỉnh huôv tsar jông hâur thax tsav Trung du thiêz tox siêz faz Bắc hâur ntu hlôngr yiêz./.

                                            (Việt Anh-Trấn Long-Riê Lâux cxeik- nhênhv)

Phênhv “ đas jos thiêz siv nênhx” Hnuz xiez 7-10-2015

Tsưr ziv phax moz tsik txâuk nyar

Muôx ntâu qir tiv uô muôx tsik txâuk nyar: Tsik txâuk nyar tiv têx trâus saz, tu lênhs nyar lok nyar ntâu hâur iz ntu lur. Muôx tsik txâuk nyar cux zos tiv luz chêr uô nyar tsik txâuk viv muôx tsik txâuk sắt; cxuô zav vitamin, tiv zix zos axít folic thiêz vitamin B12 lok sik tiv têx zav moz li: Trưx phax, HIV/AIDS, trâus moz trâuv…Taz sik, hâur côngv thôngx muôx tsik txâuk nyar tiv tsik txâuk tsơưr pưr shưz, tiv zix zos tsik txâuk axít folic, vitamin B12 zos kror siêz đuô hur si.

Chơưv kho tsik txâuk nyar: zuôr khov trâu qir tiv uô muôx yưv. Pox niêv mak tsik so trâus njiz tsik txâuk nyar đuô txir nênhx, tiv zix zos chor pox niêv xênhz nhuôs hâur chêr zos kror tsik so trâus njiz hâur tsoz phưz đas jos xênhz zus thiêz tsênhv tâu tsov cưv txos tiv zix. Đros co, iz cxiê pox niêv nyêi tsav tros maz viv li nox hâuk tsik cxix cxuô cux zos iz qir tiv uô muôx tsik txâuk nyar.

Têx muôx yưv: Muôx tsik txâuk nyar uô trâu iz cxiê kror hâur luz chêr muôx tsik txâuk pa thiêz tsik muôx jos li: Plơưr, hlưz hâu uô trâu chor nênhs co gênhk, tsik muôx jos, tsâuk muôs, têk tơư tsâus lênhs, uô tsik tâu pa thâuv sir jos uô hâux lưv hnhar, đax njês. Nhoz nênhs xênhz nhuôs hâur chêr, muôx tsik txâuk nyar zuôr uô trâu zus mê nhuôs tsik tâu txưv hli, mê nhuôs zus tâu tsik hnhar cir, mê nhuôs zuôr trâus moz siv khiz luz chêr lok sik trâus tuôs, zôngx ziv lok nyar ntâu, trâus moz vôngk ntu xênhz zus, tsik muôx cuô mik thâuv zus tâu mê nhuôs…Zos tsik chơưv kho ndar six hơưv, qênhx shênhx tsik txâuk nyar ntâu thiêz truz ntêr zuôr muôx yưv têx phiv liv li: Gênhk uô tsik tâuk hâux lưv, uô trâu plơưr đhiê chênhr lok sik đhiê tsik huv….

Chiê phax tar tsik txâuk nyar: Cxuô lênhx nênhs tsuv nox hâuk cov txâuk têx tsơưr pưr shưz, nox têx zav nox muôx ntâu sắt thiêz axít folic xưk li: Grêix njêl, kê, cuô mik, cxuô zav tâuv, Jâuz muống, jâuz ntông, jâuz hmaz kok liêz, lâuz cxur ntux…; cxuô zav paz cxaz nzir vitamin B12 trâu luz chêr. Nox chor txir ntông muôx ntâu vitamin C cux paz trâu luz chêr muôx đas jos thiêz cxaz nzir sắt. Đros nox hâuk cov huv đros, txuv cxaz nzir yuôx sắt đros axít folic yênhx hnuz; nox yuôx viên sắt thâuv pluôs hmo uô ntêx thâuv zuôr muk pưk; tsik hâuk đros yuôx zêx lok sik cuô mik./.

                                            (Hồng Việt-Ly cxêik nhênhv)