Bảo tàng ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ hâur têx  hnuz hli 5 lịch sử

Muk đhâu xar muôx 700 cêik cêr txix thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An tuôx trâu Điện Biên ndis shuôk qơư ntâuk tros châuz thâuv ntêx, qơư kuz bôv đôiv lâul Dương Hồng Từ xêir tsov zos qơư ndis shuôk xuz thơưx ciês zos bảo tàng ntâuk zênhx tros châuz lịch sử Điện Biên Phủ. Txơưv nhiv kruôr tuôx txos ntơưv thax tsav qơư, côngz trinhx no jiês xuz thơưx ciês, taz sik zơưv puz pâuz ziv njiê têx đuôz shav nhoz no thiêz mnôngx têx jax pêv lịch sử mak zênhv pâuz tsênhz đuô lok ntâuk tros châuz Điện Biên phủ shông 1954. Cxuô zav chuôz zênhx tir ntâuk tros châuz muôx hâur bảo tàng tâu sâu ntơưr kriê lok six jông uô trâu cxuô lênhx nênhs thâuv tuôx ntơưv no njiê pov, puôr lênhx xar txos cxênhx nênhs đrav ntêx têx tsưr ziv đas jos tir ntâuk zênhx tros châuz. Kuz bôv đôiv lâul Dương Hồng Từ hêik:“Muk txos hâur bảo táng mak hax zav njiê pov tâu cxênhx nênhs uô ntêx li têx sir jos, pôngz plox lox. Cux khov muôx têx co mak têz qơưk thiêx tâu li nhiv no. Tuôx trâu Điện Biên muk sêiz pov cxuô kror muôs hâur bảo tàng mak thiêx pâuz tâu txos chor nênhs uô ntêx li têx cêr txos cov muôx tâu li nhiv no”.

Chor nênhs tuôx muk lok hâur bảo tàng hâur têx hnuz hli 5 lịch sử no zos txix cxuô qơư hâur têz qơưk tuôx. Txix chor uô niêv, chor niêv tix hnar têx tsôngv yo mênhx cxưx Thái Tây Bắc, txos trâu chor bôv đôiv lâul muôx côngz mênhx đêi chuôs tsi sâuv luz yo, chor cưk kriê ntơưr đros chor shux xênhz zâu…xưk li uô trâu thax tsav qơư Điện Biên phủ lov jêv shir phaz đuô hâur têx hnuz chiv nhênhv zov chênhr li no. Taz sik, thâuv tuôx txos trâu bảo tàng ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ, lênhx tưs cux njiês nti chiê tror xar txos têx cêr txov hâur lịch sử mênhx cxưx. Thiêz nhiv no bảo tàng tsês cxuô chuôz zênhx ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên phủ tsênhv tsês chiê 1.000 ntâu đuôz, cxuô zav hêik txos ntu tsav txênhz ntâuk tros châuz đrav ntêx. Niêv tix Nguyễn Linh Hồng, nênhs hêik kriê sơưr đơưk pâuz cxuô kror ntơưv bảo tàng ntâuk zênhx Điện Biên phủ puz pâuz:“Chiê bax nzir trâu côngz xưv chiv nhênhv 65 shông ntâuk zênhx Điện Biên Phủ no đros thiêz chor nênhs hêik kriê li pêz mak tsik so sir jos gra siêz txơưx jênhv, txux chi chiê uô chak cov hêik trâu sơưr đơưk pâuz tâu tsênhz lok ntâuk zênhx Điện Biên phủ zos li chak”.

Nhiv no bảo tàng Điện Biên Phủ tsênhv hlôngr yiêz hêik pâuz xor mông lok ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ trâu pêx xênhv, tsôngv kruô pâuz đhâu têx zav muôx nhoz hâur bảo tàng. Viv li, hâur têx hnuz so ntênhk, tsiêz, bảo tàng ntâuk zênhx tross châuz Điện Biên Phủ tsik so muôx 1.000 ntâu lênhx kruô hâur thiêz đrâuv têz qơưk tuôx ndis shuôk. Zơưv Vũ Nam Hải, Giám đốc bảo tàng ntâuk zênhx lịch sử Điện Biên phủ, tỉnh Điện Biên puz pâuz:“Bảo tàng cux tưz kho đuô iz cxiê qơư, nriêr nzir iz cxiê zav di tích mak chor kruô ziv hnuz ziv tuôx chôngz đuô, đhâu sêiz shuôk tas tror muk mak lơưr cux hu tênhv tuôx kruôk txos. Chiv nhênhv 65 shông ntâuk zênhx Điện Biên Phủ, pêz tưz kho đuô iz cxiê kror thiêz hâur co muôx hêik pâuz lok ntâuk zênhx lịch sử Điện Biên Phủ txix đêiv đuôz lox thiêz kriz phim chiê tsôngv kruô pâuz tsênhz đuô lok di tích qơư ntâuk tros châuz Điện Biên Phủ”.

Tuôx trâu Điện Biên hâur têx hnuz hli 5 lịch sử no, cxuô lênhx nênhs puôr lênhx muk sêiz bảo tàng ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ. Viv no zos qơư muôx cxix cxuô kror hêik pâuz tsênhz txos têx phiv liv hâur jiês ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên phủ shông 1954, zos kror zênhx liv lox nto bê ntôngz ntiêx têz. Thiêz no cux zos qơư chiê cxuô lênhx nênhs xar txos têx tsiv gri lịch sử jông, chiê sir jos cxiv tsa têz qơưk huôv tsar đuô hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz, fiv đros đrêiv trâu cxênhx nênhs uô ntêx li têx cêr txov, cêr pôngz siêz lox co./.

(Vũ Lợi-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phênhv: NÔNGX MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

Lênhx hluôk tuz mênhx cxưx Hmôngz txơưx uô kinh têr nhoz tox siêz Quản Bạ-Hà Giang

          Đros thiêz siêz sir jos uô nox uô hâuk, gruôs nriêr pâuz tsưr ziv uô yiêz hâur huôv tsar kinh têr, Zax Mir Paor tưz yênhx lênhx nênhs jông chiê pox nhuôs hâur jos Xín Suối Hồ cơưv shâuv uô lơưr...

          Jiês xuz thơưx tâu njiz Zax Mir Páo, co zos iz lênhx hluôk tuz tsi lox hor ntâu taz sik lok six sei đrơưv. Paor tsêr đar thiêz iz buôk ndis hâur tsêr đei ntâu đeiv ntơưr kruôk gra Paor li bê. Nhux thiêz buô mak cơư pur guôx tas, jâuz puz nhux tso yênhx pơưs ntơưv trôngx vas...Thâuv ntêx viv pox nhuôs hâur jos phênhv ntâu zos tu zus nhux tso mul nox jâuz lok sik lơưr tsôngv box mul uô têz, tsi tâu cxax yuôx phax moz, tso phưz thâuv ntux no, uô trâu paz nhux txu grês jux jus, chêx cuk tu zus tsi siêz.

          Thâuv mul iz cxiê qơư nriêr pâuz, Paor jênhv pov trâur nuv tu zus tưv, nhux chiê tros thiêz xênhz zus lơưr tsưr ziv cơư hâur guôx xưk li nhoz huyện Mèo Vạc- tiv phaz cux muôx ar têz qiv hơưv jông li Quản Bạ chox lok chêx cuk siêz, tiv zix Quản Bạ mak chos ntâu đrox nxư. Đrâuv co, têx jâuz krâur li kuôr cưk, môngr krâur poz cưk... cux muôx lok six ntâu, zôngv chiê uô zav nox trâu nhux viv li phênhv tsuv yưv pênhr cux kis, nhux hloz lox sei, muôx qơư sâu zuôr ngaz tul, chêx cuk kinh têr chox lok siêz. Viv li, shông 2008, thôngz đhâu Đoanx hluôk nênhs tiv phaz, chuôz zis tưz txeik tâu 10 tsov đeiv pênhr tsov cưv cxôngx zênhx hangx tsênhv chei xã hội huyện Quản Bạ li tsaz yênhx chuôz zis pluôs chiê zuôr nhux lok tu zus. Đrâuv co, tix lâuk tsênhv chos đrox chiê muôx jâuz trâu nhux nox, tix lâuk chuv tôngv cxênhx yuôx phax moz cxix cxuô thiêz seiz car jông nhux li đas jos. Chênhr viv li, txơưv jêx tưv nhoz tox siêz kis li chas cux muôx jâuz txâuk chiê nhux nox thiêz guôx tâu their jông, viv li chuôz zis li paz nhux muôx jông đas jos. Tsuôk hâur 4 shôngk, cxôngx tul nhux qir thơưx nhiv no tưz huôv yênhx paz nhux 4 tul.

Nhạc cắt

          Tsi tso tsês ntơưv co, shông 2011 thâuv thêv tas phênhv nux gri txeik Zênhx hangx chính sách xã hội, Zax Mir Paor cuiz tênhv txeik cxaz 15 tsov đeiv chiê zuôr cxaz nhux thiêz hlôngr yiêz mênhv chêx chos kôngz lôngk tsi jông chiê chos đrox nxư tu zus nhux. Iz shông tsi xav têx nhiêx txiêx tưz yưv, chuôz zis sâu lok tâu 30 tsov đeiv. Hâux lưv tu zus huôv tsar jông, shông 2015, muôs tâu nhux, tix lâuk tưz thêv tas chor nhiêx txeik zênhx hangx thiêz cux hla đhâu ziv chuôz zis pluôs, luz nênhx chuôz zis muôx đuô tuôx pir đros thiêz thâuv ntêx. Huôv tsar tsiv uô xênhz yar, hla đhâu cêr pluôs, uô bluô nux trâu chuôz zis cxôngx pênhr tsov cưv, lênhx hluôk tuz nênhs Hmôngz Zax Mir Paor tsênhv sir jos heik kriê pox nhuôs hâur jos tsưr ziv tu zus nhux thiêz chos đrox muôx chêx cuk. Paor li tsưr ziv uô tâu pox nhuôs hâur jos njênhs njôngr uô lơưr./.

Phênhv nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz ciêz no tsuôk muôx xâuk li no. phênhv no zos Đeix nta suôz Vn iz suôv faz Bắc côngv đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(Txâur Vax cxeik nhênhv)