Uô li chak chiê txo grêk tsơưs chor nhuôs zâu

trâus pôngz đêx hâur chêix so sor?

Tsuôk hâur iz ciêz ntâu đhâu, tas nro têz qơưk tưz muôx yưv tâu txuz trâus pôngz đêx uô zuôr xar 30 lênhx shux xênhz trâus tuôs. Hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, zos hnuz 30/5, sâuv thax tsav xar Bắc Thành  (Yên Thành, Nghệ An) tưz muôx yưv txuz trâus pôngz đêx chôngz nênhs uô 5 lênhx shux xênhz lớp 8 trâus tuôs. Hâur iz ciêz (txix hnuz 23 txos 29/5) sâuv thax tsav tỉnh Quảng Bình tsik so muôx yưv 4 txuz trâus pôngz đêx, uô 9 lênhx nhuôs zâu trâus tuôs. Uô ntêx co, hnuz 25/5, 6 lênhx nxêik shux xênhz lớp 6 nhoz xar Quang Kim (huyện Bát Xát, Lào Cai) siz zâuv muk đa đêx; 4 lênhx nhuôs tưz trâus tuôs tiv trâus pôngz đêx. Hnuz 21/5, tiv tâu so ntơưr, 4 lênhx shux xênhz iz tsêr cơưv cxênhx oz nhoz thị xar Ninh Hòa (Khánh Hòa) muk đã đêx, tiv njiz kror qơư đêx toz, tas nro 4 lênhx nhuôs co trâus pôngz đêx tiv trâus đêx cuôr thiêz trâus tuôs. Tiv zix, txuz 8 lênhx shux xênhz nhoz Hòa Bình siz zâuv muk đa đêx thiêz 8 lênhx nhuôs co tưz trâus pôngz đêx tuôs thâuv kaz hli 3 nhiv kruôr đhâu uô trâu lênhx tưs pâuz txos cux pôngz siêz. Cêr cxơưx tsav mê nhuôs trâus pôngz đêx tưz zos chôngz lênhx uô niêv uô txir kror cxơưx hlo thâuv txos chêix so sor. Lo luk tâu lok six chôngz nênhs hêik txos nhiv no zos viv li chak yax mông tưz tsik so hêik pâuz taz sik chor txuz nhuôs zâu trâus pôngz đêx cux tsênhv six chuôz ndê? Tsuv uô li chak chiê tsik muôx nzir têx txuz pôngz siêz tiv trâus pôngz đêx? Tiến sỹ tâm lý Nguyễn Kim Quý hêik tiêk, xar hôiv thiêz pêx xênhv li jênhv pâuz lok phax tar trâus pôngz đêx tsênhv tsơưs, tiv zix zos chor uô niêv uô txir. Hâux lưv tsoz phưz, sêiz shuôk têx nhuôs nhoz têx jêx jok thiêz thax tsav kinh têr tsênhv txov nhêv tsik tâu tsov cưv txos ntâu:“Chor uô niêv txir tso siêz, pâuz tsik tâu tsênhz txos trâus pôngz đêx li kror zov chênhr zuôr muôx yưv têx phiv liv li chak. Viv lơưr pâuz tsik tâu tsênhz kror co viv li tsik kriê trâu chor nhuôs cov pâuz uô luôv đêx thiêz pâuz tâu tsưr ziv xưv lik uô muôx yưv têx txuz trâus pôngz đêx pôngz siêz li co. Kror no cux zos tiv hâux lưv yax kriê,, zoz zux txux chi lok trâus pôngz đêx trâu chor nhuôs tưz tâu uô lơưv taz sik lơưr cur mak cux tsik tâu uô tsik so”.

Txơưv tiêk txix shông 2016, Thủ tướng chính phủ tưz muôx chỉ thị lok phax, tar txiêz nanv, trâus saz thiêz trâus pôngz đêx trâu shux xênhz, taz sik txos nhiv no nhiv kruôr muôx  zuôr xar 100/50.000 luz tsêr cơưv ntơưr kriz uô tsaz yênhx 100% chor shux xênhz pâuz uô luôv đêx; xar muôx 1.000/11.000 xar kriz uô tsaz yênhx phax tar txiêz nanv, trâus saz, trâus pôngz đêx trâu nhuôs zâu. Nhiv no tas ro têz qơưk tsuôk muôx nhos 30% chor nhuôs zâu pâuz uô luôv đêx. Lơưr chor nênhs nhênhz chơưv xar hôiv học, chôngz lênhx nhuôs zâu pâuz uô luôv đêx taz sik cux trâus tuôs tiv tsik tâu kruô kriê tsưr ziv, txux chi phax tar trâus pôngz đêx. Pos Vũ Thị Kim Hoa, Phưv Cục trưởng Cục nhuôs zâu (Bôv lox tôngv-xaz pênhz thiêz xar hôiv) hêik tiêk, hâux lưv sêiz shuôk jông chor nhuôs lok six zov chênhr:“pêz cux cxiv uô têx ntâuz ntơưr đêi, lo trâu ntơưv têx qơư công côngv, chor tsêr cơưv ntơưr, têx qơư chor nhuôs uô si chiê hêik kriê têx phiv liv zuôr uô muôx yưv nhuôs zâu trâus pôngz đêx trâu chor nhuôs pâuz. Yax kriê trâu chor uô niêv uô txir pâuz tsuv sêiz shuôk jông têx mê nhuôs thâuv txos chêix so sor. Sik côngv đros Đoanx hluôk nênhs tsưr tsix chor huôx tôngv uô si chêix so sor, sêiz shuôk jông chor nhuôs chiê paz txo grêk tsơưs trâus pôngz đêx”.

Chiê hâux lưv cơưv uô luôv đêx tưz tsik zos paz muôx đas jos mak tsênhv paz chiê por vêv trâu chor nhuôs zâu tsik trâus pôngz đêx thâuv uô luôv đêx, tiv zix zos thâuv chêix so sor tưz txos. Hâur jiês hêik sơưr đơưk cơưv shâuv uô luôv đêx nhiv kruôr muôx no, Phưv Thủ tướng Vũ Đức Đam, Chủ tịch Ủy ban têz qơưk lok nhuôs zâu tưz hêik têx cấp, têx nganhx uô truôx jông lơưr Thủ tướng li chỉ thị muôz phongz yaox uô luôv đêx, phax tar trâus pôngz đêx uô cov hlôngr yiêz jông đuô. Paz txo grêk tsơưs nênhs trâus pôngz đêx yênhx shông nhz Việt Nam, uô ntêx zos bâuv phênhv trungz fênhx nhoz ASEAN, lơưr co zos tas nro ntiêx têz./.

(Kim Thanh-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV NRIÊR PÂUZ LOK CHEI TÊZ QƠƯK

Tsôngv box....! Hâur phênhv nriêr pâuz lok chei têz qơưk ciêz no, pêz thor xa txos sđ mnôngs lok têx grê, cui tinhv hâur chei jôngz nuv.

1.Tâu choz zok jongr ntông (Grê 7)

Chei jôngr nuv shông 2017 cui tinhv tsênhz mênhx lok sâuv choz zok jôngr lơưr 2 tsưr ziv: Iz, têz qơưk zos hlôngr njêx muôs tsưr tâu choz zok têx jôngr ntông muôx: Jôngr chiv xênhz đrox tsuôs; jôngr chos zos têz qơưk yưv tas nro; jôngr chos zos têz qơưk sâu; tâu muôz trâu lok sik lênhx nênhs choz zok têx jôngr ntông chos txơưr đuô trâu lưv tuk trơưk chei têz qơưk cui tinhv. Oz zos tsưr tsix, ziv chuôz zis, lênhx nênhs, côngv thôngx tsôngv box tâu choz zok jôngr uô nox zos jôngr chos muôx: Jôngr ntông zos tsưr tsix, ziv chuôz zis, lênhx nênhs, côngv thôngx tsôngv box yưv pênhr chos; jôngr ntông tâu nhav muôz trâu lưv tuk, muôz puz.....txix lênhx tsưr jôngr txơưr đuô trơưk chei têz qơưk cui tinhv.

  No zos kror yiêz hâur chei jôngr nuv shông 2017, cui tinhv tsênhz mênhx têx tsưr ziv choz zok jôngr cik txos tsưr tsix, lênhx nênhs vax huôv thiêz hâux lưv; cxơưz paz đas jos tsưr tsix, lênhx nênhs yưv pênhr trâu jôngr ntông thiêz tâu sơưv têx jông txix jôngr ntông; taz por seiz car, tsưx phưv tâu têx jôngr ntông jông đuô.

2. Tsưr jôngr (Grê 8)

Chei jôngr nuv shông 2017 tưz cxaz nzir côngv thôngx tsôngv box zos tsưr jôngr ntông, iz chas ntơư, tsưr jôngr muôx: (1) Ban seiz car têx jôngr ntông, ban seiz car jôngr phax phưv; (2)Tsưr tsix kinh tế  muôx doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hợp tác xã thiêz tsưr tsix kinh tế txơưr đuô tâu yênhx lix thiêz uô hâux lưv trơưk chei têz qơưk cui tinhv, yưx têx cui tinhv ntơưv grêix 7 Grê no; (3) Taz viv nhoz hâur lưv lươngv vũ trang nhân tâu choz jôngr (hu uô taz viv vũ trang); (4) Tsưr tsix khoa học thiêz công nghệ, kriê txux chi tsưr ziv uô nuv lok jôngr nuv; (5) Chuôz zis, lênhx nênhs hâur têz qơưk; (6) Côngv thôngx tsôngv box; (7) Doanh nghiệp muôx pênhr yưv uô saz têz qơưk đrâuv tâu têz qơưk tso ntiêr ar chiê chos jôngr ntông.

3. Têx trâus txưr hâur uô jôngr nuv (Grê 9)

Têx trâus txưr hâur uô jôngr nuv tâu chei jôngr nuv shông 2017 cui tinhv muôx: (1) Ntor, luôx uô ruôr hiêv, nav têx har jôngr tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; (2) Muôz têx vuôz tsuôz, kiêk nênhs, yuôx zôngx ziv tơưs cuz, yuôx muôx tưx, têx chuôz zênhx, yêz muk hâur xuz jôngr tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; tu zus, chaz têx tsiêx muk hâur têx qơư por hưv jông jôngr ntông, têx ntông nhiv kruôr chos; (3) Nhak cxov, tuô, tu zus, cơư, zuôr muôs, fax thâux têx tsiêx ku, sâu zuôr têx đrox tsuôs, tsiêx hâur xuz jôngr tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; (4) Uô ruôr hiêv têx jôngr ntông, chiv xênhz đrox tsuôs, côngz trênhx por hưv thiêz huôv tsar jôngr; (5) Uô cxâuv cui tinhv lok phax cuz tuô cuz jôngr; phax tar thiêz yưx têx chiv xênhz đrox tsuôs uô tsi jông trâu jôngr ntông.....; (6) Nhiês zuôr muôs, fax thâux, tsiv uô, piêr kriê, zuôr muôs trâu luôs 2 chas thax tsav, têz qơưk đrâuv, tax zuôr muôs têx shôngz ntông.....tsi trơưk chei têz qơưk  VN cui tinhv thiêz têx cui tinhv ntiêx têz mak têz qơưk VN zos thành viên; (7) Krêz cơư, ntor luôx, khơưz sâu têx jôngr ntông, chiv xênhz đrox tsuôs.... uz no hâur jôngr tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; cxiv tsa, khơưz, puôz njưs, tar têx đêx ntưk thiêz uô têx nuv txơưr đuô tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv, uô tênhx qơư, xuz jôngr, xuz tsuôs txơưr txar tsi thôngx li kuz; (8) Choz jôngr, tso ntiêr jôngr, sâu zuôr têx shôngz ntông, hlôngr uô đuô tsưr ziv sir zôngv jôngr, hlôngr têx jôngr ntông  tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; tso chei krêz uô, fax thâux têx jôngr ntông tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv; hlôngr têx har jôngr, choz zok trâu lưv tuk, muôz puz, muôz ntâuk grê..... txix tsiv gri vax huôv sir zôngv jôngr, vax huôv tâu choz tsưx phưv, seiz car zos jôngr ntông tsi trơưk cui tinhv chei têz qơưk; shênhx lênhx nênhs no trâu lênhx nênhs tov thiêz pox niêv txir nênhx vax huôv hâur choz jôngr, tso ntiêr jôngr; (9) Sir zôngv têx shôngz ntông hâur tsiv uô têx nuv uz no tsi trơưk chei têz qơưk cui tinhv./.

(Tuyết Lan-Riê Lâux cxeik, nhênhv)