Jax sâu thưr 3, hnuz xiêz 8/12/2015:

Têx luôs hâux lưv uô tâu txix chei “tok tiêv” tsôngv box nhoz Lào Cai

 

 

Txơưv tưz zuôr tas six hơưv uô hâux lưv, taz sik văn phòng uô hâux lưv tok tiêv, lênhk txeik tsôngv box têx ntâuz ntơưr nhoz Sở đêx ar thiêz tênhx qơư Lào Cai cux muôx chôngz lênhx nênhs tuôx uô têx ntâuz ntơưr. Tsi muôx lênhx tưs heik lênhx tưs, tuk tuôx tov kaz tok tuk uô ntêx, sơưr uô yênhx hax, sơưr đơưk puôr lênhx siêz ntêr siz tok viv pâuz tiêk thâuv tưs lok cux zuôr txos zuk. Pir li đrav ntêx, têx ntâuz ntơưr uô phiv liv bâuv tưs mak nhiv no ziv uô zôngx ziv đuô. Tix lâus Nguyễn Ngọc Cương, phường Kim Tân, TP lào Cai, tsi so tuôx uô têx ntâuz ntơưr ntơưv sở đêx ar thiêz tênhx qơư Lào Cai heik pâuz:

“ Thâuv Sở đêx ar muôx tsưr ziv uô hâux lưv li no mak tưz đơưk tu, uô tâu sei thiêz zôngx ziv têx hâux lưv. Cur pov Sở uô li ntơư lok six jông”.

Zơưv Nguyễn Quốc Việt, Phưv Chánh Văn phòng sở đêx ar thiêz tênhx qơư Lào Cai heik pâuz, văn phòng tok tiêv, lênhk txeik tsôngv box sơưr đơưk têx ntâuz ntơưr hâur Sở tâu yênhx lix chiê chêx tsôngk hur tiz si têx ntâuz ntơưr cik txos têx nuv li: Đêx ar, khoar cxax, tênhx qơư….lok trâu iz qơư đơưk tu, uô tsôngv box têx ntơưr, gra siêz txux chi tsưr ziv lês car, txo grêk tsơưs uô ntâu zav ntâuz ntơưr, txuôs tâu six hơưv thiêz côngz đas jos. Txos iz jiês no, Sở văn phòng lênhk txeik, tok tiêv tsôngv box tưz uô tâu zuôr xar 400 lênhx nênhs têx ntâuz ntơưr, qênhz shuôs têx mông tsi tâu pâuz tsênhz trâu têx lênhx tsôngv box muôx zoz qơưx txos….:

“ Đros têx lênhx tsôngv box zos lơưr xar tuôx nuk txos têx mông thor uô hâux lưv lok sik nuk txos têx tuk tsi mak uô zôngx ziv, muôx qơư uô hâux lưv  lơưr cui tinhv, lênhk txeik, uô têx ntơưr uz no trơưk six hơưv cui tinhv. Tsôngv box tâu pâuz txos têx ntơưr, cui tinhv uô ntâuz ntơưr hâur qơư uô hâux lưv no li têx chei, cui tinhv kriê thiêz canr bôv cux tiz jông tơư kriê iz kro jux juk chiê trâu lơưr pâuz tsênhz, pâuz mênhx”.

Yuôr ntơưv qơư uô hâux lưv tok tiêv, lênhk txeik tsôngv box têx ntâuz ntơưr hâur TP Lào Cai, nhoz cxuô qơư, têx ntâuz ntơưr hành chính puôr lênhx seiz tâu zôngx ziv. Chor canr bôv buôk ti uô hâux lưv đros tsôngv box puôr lênhx jông siêz, shir phaz lus lênhk tok, kriê tsôngv box sơưr đơưk uô têx ntâuz ntơưr. Nhoz têx qơư uô hâux lưv li no puôr lênhx lo têx xor tôngx zov chênhr chiê muôx têx tuk tsi tsik jông siêz, tsôngv box hu tâu xor tôngx trâu têx lênhx thơưx, nênhs seiz car pâuz tâu lok têx tsi jông. TP Lào Cai cux zos qơư uô ntêx nyuôs hâur uô lơưr tsưr ziv tsi so hlôngr qơư uô hâux lưv trâu têx lênhx canr bôv lok sik heik zuk têx canr bôv xa têx traz ntơưr thor txiv tsôngv box thâuv uô zuôv, uô têx tuk tsi tsik jông siêz trâu tsôngv box. Zơưv Lê Quang Minh, Chủ tịch UBND TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai heik:

“ Shông 2015 zos shông TP Lào Cai hlôngr yiêz têx ntâuz ntơưr, tsưr ziv uô nuv, pêz xeir tsưr ziv uô zos hâux lưv tsưr tsix canr bôv thiêz txo grêk tsơưs têx uô tsi jông txos tsôngv box. Chênhv viv li, pêz tưz tsi so hlôngr canr bôv qơư uô hâux lưv, tso têx lênhx muôx txux chi tsưr ziv lênhk uô tâu luôs hâux lưv no chiê lênhk txeik, buôk ti đơưk tu tsôngv box sơưr đơưk têx ntâuz ntơưr. Thâuv pov muôx lênhx canr bôv, qơư tưs uô hâux lưv tsi jông mak pêz heik canr bôv thiêz qơư ntơư tsuv tiz jông thor txiv txos tsôngv box, đhâu ntơư đơưk tu, uô jông têx ntâuz ntơưr choz cov txos trâu tsôngv box têk, ntơư li zos lênhx nênhs uô hâux lưv viv tsôngv lax pêx xênhv”.

Lào Cai nhiv no tưz muôx 14 hâur 19 qơư uô têx hâux lưv tok thiêz lênhk txeik tsôngv box têx ntơưr hâur tỉnh, thiêz hâux lưv txơưr đuô, 100% huyện, TP thiêz 100% têx xã phường uô hâux lưv lơưr tsưr ziv no. Thôngz đhâu qênhz shuôs, hlôngr yiêz, cxiv kho, tỉnh li têx ntâuz ntơưr hành chính 3 cấp txos nhiv no tưz txo grêk tsơưs yuôr 1.100 ntâuz ntơưr. Chênhr têx sir jos uô no tưz paz tsi tsơưs trâu truôx tuk têx lênhx canr bôv txux chi, tsưr ziv uô nuv jông, ndar txos tỉnh Lào Cai iz ngênhx hành chính uô tâu hâux lưv jông phưx vưv tsôngv  pêx xênhv sơưr đơưk hâur ntu tov kaz./.

                                     (An Kiên-Riê lâux cxeik, nhênhv)

 

 

Phênhv thưr 3 hnuz 8/12/2015:

Tsưr ziv phax tar caz moz ơưk k trâu trâu tsiêx cxu hâur chêix ntux no

 

1. Tsêr guôx:

- Cxiv uô tsêr guôx tis lơưr saz Đông Nam mak jông tiv zix, chiê nas tsik yiê thiêz tsik yâu chuô, sor chêix ntux o, lax trâu chêix ntux sor. Plas tsêr guôx kruôr krơưr, tsuv muôx cxiv luôs xưv lik têx vuôz tsuôz. Muôx cxuô zav chiê thêir iz ndis thâuv ntux no.

- Luz chêix no, zus sâuv chor puô sinh học mak jông tiv zix viv sor so, kror no jông trâu zus buô thiêz kêiz.

2. Vêv xênhz thú y:

- Tsuv muk lok tsơưs trâu hâur qơư tu zus; tsuv muôx qơư tuô lov caz moz ntơưv qơư muk lok trâu hâur qơư tu zus.

- Vêv xênhz tsêr guôx thiêz têx chuôz zênhx tu zus yênhx hnuz. Taz por têx tsêr guôx hur si, kruôr krơưr, cưx tsê tsik muôx đêx, têx vuôz tsuôz tâur; đaz ox hâuk hur si tsik muôx têx tsik hur, zav nox kuz kâuz.

- Tsik so tuô lov caz moz têx tsêr guôx, qơư tu zus, chuôz zênhx tu zus 2-3 jiês iz ciêz; no zos tsưr ziv jông tiv zix chiê txo grêk têx caz moz muôx hâur tênhv qơư, uô tsiêx cxu muôx moz. Zôngv têx zav hóa chất chiê tuô lov caz moz têx tsêr guôx, chuôz zênhx tu zux xưk li: Bioxide, Chloảmin, virkon, foermol…Xav six hơưv chiê tsuôs yuôx tuô lov caz hmoz…zos chor zav uô trâu tsiêx cxu muôx moz.

- Tsik tu zus kêiz ol đros têx tsiêx txơưr đuô.

- Tsik zus ntâu zav tsiêx hloz zâu hâur iz thax tsav tu zus.

- Cêv kuôk uô ntêx thâuv zuôr tso zus đros chor tsiêx yiêz, đhâu oz ciêz zos tsiêx cxu tsik muôx moz đaz tsi mav li tso zus đros paz tsiêx.

- Tsêr guôx tsuv tâu uô vêv xênhz, tsuôs yuôx tsês khôngz tsơưs tiv zix 2 ciêz uô ntêx thâuv zuor zus iz chor tsiêx yiêz.

- Sêiz shuôk, pov nzor chor tsiêx cxu trâus moz chiê cêv kuôk, xưv lik tsik chiê caz moz siz cik.

3. Tsoz phưz tu zus:

a. Têx kêiz ol:

Tsov cưv txos kriz thiêz cơưv vix tsav tsik so, zuôr truz ntêr tâu six hơưv zus mê nhuôs kêiz ol thâuv ntux no.

Muôz nox cxix cxuô zav nox, tsơưr lươngv jông, taz por tsik tsư kâuz, tsik muôx tưx.

Muôz trâu nox têx zav nox muôx ntâu tsơưr lươngv txix têx zav nox hmôngr.

Cxaz nzir vitamin li: Bcomplex, Vitamin C txix tor trâu hâur đêx chiê chuoz cxaz đas jos.

b. Tsiêx cxu lox:

Chuôz cxaz zav nox njuôz li jâuz, kok, txir, cxuô zav vitamin…muôz nox nzir chor zav nox hmôngr, thax njêr hâur zav nox. Taz por trâu tsiêx cxu nox txâuk zav nox njuôz (Nhux  tưv txix 15-35 cir iz tuk iz hnuz) thiêz muôz nox nzir zav nox hmôngr (1-2 cir ntâu iz tuk iz hnuz).

Luz chêix no, zav box njuôz muôx tsik ntâu, tsuv uô têx zav nox chiê muôx nzir tsơưr pưr xưk li kuôr blêx vov, jâuz tâux vov kâuz…

Six hơưv tso yar tsiêx cxu: thâuv têik cik txix 9-11 six, zar hnuz kêix txix 1 txos 4 six. Tsik tso yar tsiêx cxu thâuv sơưr nzor thiêz thâuv ntux no hênhr.

Đuô li, pox nhuôs cux tsuv chuôz cxaz uô sor trâu tsiêx cxu thâuv ntux no hênhr li: Vov cov sor, trâur tơưl trâu tsiêx ntê…/.

                                ((Thu Thùy-Lik Thox cxêik thav)