Tsôngv box Cho nhoz Na Hang cêr nox yôngz cok

Têx tuz nxeik hluôk nênhs Cho nhoz Na Hang thâuv txâuk hnuz nhôngs, muôx vax huôv siz đênhr, uô gâux uô đrâul, nhiêk nriêr nhiêk tul hluz, txix gơưv. Đrav ntêx têx suôz gâux, cưr cxiêx heik siz lưr chênhr zos têx pax luk heik chiê chor tuz nxeik hluôk nênhs Cho siz zok nriêr tuk hluz, tul zuk nhiêv. Têx suôz gâux sênhr heik pir lok sâuv blôngx hmaz blôngx ntông, têx pax tơưs yiêz.... tưz sei đrơưv uô trâu chor tuz nxeik hluôk siz pâuz siêz, nhiêv trâus, hluz tâu thiêz cux chênhr têx jiês heik cưr cxiêx siz lưr li co tưz  uô ntâu lênhx yênhx txix gơưv. Lơưr muôx têx sênhr suôz heik cưr cxiêx siz lưr ntơưv têx tos cêr lok sik hâur ciêz, hâur têx hnuz hội lov jêv hâur jok, siz njiê pov, siz nhiêv trâus, uô trâu lơưr muôz têx pax luk lok sênhr heik trâu tul zuk hluz, zuk nhiêv, uô gâux uô đrâul, yênhx txix gơưv.

Ntơư zos lơưr siz pâuz tâu trâu hâur têx jiês nthuôr uô lov jêv. Niêv lâuk Triệu Thị Nhất nhoz Na Hang, Tuyên Quang tsênhv heik pâuz, nênhs Cho nhoz niêv lâuk thax tsav qơư mak tsênhv muôx têx li: Hu luôs lưv tuk đros zuk uô fôngx zưs thiêz. Iz zav li muôx iz tuk hluôk tuz muk uô si txos trâu lưv luz jok txơưr đuô, hnor mông mak chor nxeik hluôk hâur jok co zuôr siz zâuv muk yênhx paz trâu luz tsêr muôx lênhx hluôk tuz tuôx nhoz ntơư chiê đros tuk hluôk co thav pêv. Đhâu nuk thiêz siz heik lul, luôs cux muôx têx pâuz tâu, jông uô fôngx zưs thiêz siz nhiêv trâus.

“Iz zav cur zos txir nênhx, cox zos pox niêv, cur nhoz đrâuv luôs lưv luz jok tuôx uô si. Cox pâuz tiêk no muôx iz tuk hluôk tuz tsi tâu muôx pox niêv tuôx hâur cox jok uô si, nêx chor nxeik hluôk siz zâuv tuôx thiêz heik trâu tsưr tsêr pâuz tiêk, hnuz no nêx zuôr tuôx uô si lok sik tsưr tsêr heik trâu iz tuk nxeik hâur jok pâuz, zos xar tuôx uô si no siz zâuv tuôx, muôx iz tuk tuz hluôk tuôx nhoz cur tsêr, heik li ntơư chiê zuk mul zuk hu tuôx đros nhoz uô si, thav pêv xưz. Zuk mul hu mak lơưr tsưr tsêr tsi cơư trôngx, chiê kror trôngx nưk nhoz nưk li ntơư, zuk mul nưk sơưr tuôx đros thav pêv uô si”.

Taz sik niêv lâuk Nhất heik, tsi tiêk mul hu mak txơưv chiê tuôx, muôx kênh lênhx lơưr txax muôs, lơưr tưz tsi têz, tsi sơưr tuôx, chor nxeik tsuv sơưr saz đrâuv kror trôngx sênhr suôz heik cưr cxiêx hu zâuv. Zos hnor tsuv, mnôngs tâu têx lo luk hu zâuv nziv zuk siêz, moz zuk plơưr lơưr zuôr sơưr tuôx đros thav pêv, heik lul:

“Thâuv sênhr suôz heik cưr cxiêx hu zâuv mak hu zâuv trơưk iz txưv jux juk. Iz zav li “tul nuk cox sơưr tuôx đros pêz nhoz, pêz heik luk; cox nhoz, cox pư hâur co pêz hnor cox suôz, pêz sơưr, pêz seiz njiê tsi pov cox đuôz” ....Muôx lênhx, lơưr vor pav tâuz hâu, lơưr tsi xar chiê zuk hu, muôx têx tuk lơưr tsênhv muk zơưk đeiv pav. Thâuv ntêx lơưr chor lâuk tsênhv heik cưr cxiêx siz lưr, siz qiz li uz li no. Zos uô trâu luôs kâul siêz mak thiêx sơưr tuôx đros zuk nhoz, zuk thav pêv uô si”.

Thâuv tưz siz nhiêv tâu, hluz trâus, gơưv tuz nxeik hluôk ntơư mav heik trâu niêv thiêz txir pâuz. Chor lâuk mav siz thav, zos uô tâu trơưk têx chei nox yôngz cok mak mav chiê 2 tuk tuz nxeik hluôk co siz zuôr. Têx uz no bax trâu nox yôngz zos: 60-120 đeiv nhiêx đơưz, muôx chơưr, keiz buô, cxur têx. Ntâu chuôz zis bax tsi tâu têx li heik co trâu nox yôngz mak tul tuz tsuv muk đros niêv têik thiêz zơưv txir nhoz, thâuv tưs bax tâu mav tsưr tsix nox yôngz cok:

“Nhiêx nox yôngz tsuv muôx 60-120 đeiv nhiêx đơưz, ntâu li ntơư tsi tiêk chuôz zis tưs cux muôx. Nhoz zus niêv têik zơưv txir iz ntuk, khênhr khênhr zos têx lênhx luôs nox tsi tâuk gơưv tuz nhaz co yôngz cok lol sik têx chuôz zis muôx ntâu lênhx tuz lok sik tos niêv têik, zơưv txir tsi muôx tuz. Six đros niêv têik, zơưv txir nhoz li co tax thâuv têx mê nhuôv hloz lox tas, muôx têx chor nhuôv tưz zuôr txir zuôr pox niêv tas, lơưr mav nox yôngz lok cux tâu. Thâuv ntơư lơưr tsuôk zos uô trôngx jâuz mor chiê pos zơưs pâuz tiêk, co zos tuz zos nhaz hâur tsêr. Muôx têx ziv chuôz zis, lơưr nox tsi tâuk yôngz mak đros niêv têik zơưv txir nhoz 2, 3 shông tov kaz mav li nox yôngz cux tâu. Muôx kênh têx mê tuz mê nhuôv tưz lox tas mav nox yôngz”.

Taz sik, niêv lâuk Nhất heik, ntơư cux zos muôx 2 tos niêv txir siz thôngx ziv thiêx muk nhoz tâu tov niêv têik zơưv txir tsêr. Hok thâuv ntu 2 tuk tuz nxeik ntơư tsênhv uô gâux uô đrâul, zos tuk nxeik muôx mê nhuôv mak zuôr trâus hâur jok bluô. Siz, trâus pôngz iz tuk buô, keiz chiê nzuôr jok njêx muôs. Zos bluô hnhar mak zuôr trâus ntiêz tơưv khiêr đhâu hâur luz jok co muk./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Hêir nênhs Hà Nhì ntênhk nox mor blêx yiêz

Thâuv zuôr txos trâu hnuz hêir nênhs Hà Nhì tsưr tsix nox mor blêx yiêz, tus tsưr tsêr tsuv tâu muk đê 9 trêr blêx hâur têz chox lok uô mê njik mor, tâu xav zos lâux câuz mor hâur shông yiêz. Pos Cao Sê Mẩy, hêir nênhs Hà Nhì Đuz nhoz xã Nậm Bung, huyện Bát Xát, tỉnh Laox cai thav tiêk: Lêis đaz mor blêx yiêz zos ndo txiêx njis txos luz ntux luz têz, pox côngz zơưv côngz tưz đros paz chuôz zis uô tâu iz chiv kôngz, muôx luz nênhx tsâu sor.

 “Txos trâu hli 8 hli ntux, sâu kôngz tsik tâu tas, taz sik hêir nênhs Hà Nhì ntơư ho tsưr tsix nox mor blêx yiêz uô ntêx; txơưv têx blêx siêr tsik tâu cxix, chuôz zis tưz muk xêir mê njik chox lok uô thiêz tâu xav tiêk zos mor blêx yiêz. Ntơưv huyện Bát Xát pêz mak tsưr tsix nox ciês hâur iz hnuz thiêz tsuôk tsưr tsix nox hâur chuôz zis”.

Trôngx mor lêis đaz mor blêx yiêz, ziv uô ntâu zav jâuz mor, grêix ziv jông. Chênhr zos li hêik ntơư, hur si cxuô zav khưr tâu hâur shông, tsuv tâu uô cov cxix cxuô iz zav iz ntiv thiêz thâuv nox ntơư tsuv tsês sênhv mê njik hâur kaz ntiv.

 “Thâuv sâu kôngz tas, zuk tsuv tâu nox iz bluôk mor blêx yiêz. Hâur shông ntơư, zuk khưr tâu cxuô zav li: Vơưs, poz cưk, mâuv cuôz, tâuz đas, tâuz tưs…tsuv muôz chox lok uô cov cxix cxuô iz zav mê njik thiêz zav jâuz, grêix tưs tsuv uô sênhv mê njik; uô li ntơư, shông tov kaz zuk thiêx khưr tâu ntâu kôngz lôngk”.

Pos Cao Xê Mẩy thav tiêk: thâuv lêis đaz mor blêx yiêz, uô ntêx trôngx mor zuôr uô tsâus pox côngz zơưv côngz thiêz luz ntux luz têz; hêir nênhs Hà Nhì li chuôz zis tsuv lêis trâu âuz uô ntêx, viv hêir nênhs Hà Nhì chor lâuk piêr tiêk: Thâuv ntêx  thâuv nzor uz,  hêir nênhs Hà Nhì trâus njiz cêr yêiz, tsik muôx đaz tsi nox, taz sik âuz ho muk gra blêx lok uô nôngz tsêz chos chiê chơưv paz hêir nênhs Hà Nhì muk đhâu cêr yêiz.

 “Hêir nênhs Hà Nhì li têx lâuk piêr đaz nênhs txos trêr blêx, viv trêr blêx zos Âuz grê pêv ntux lok. Âuz muôz trêr blêx rêik trâu ntơưv Âuz tus co tư gra chox lok trâu lênhx nênhs tsêz chos. Chênhr zos li ntơư, uô ntêx hêir nênhs Hà Nhì zuôr nox mor blêx yiêz, tsuv tâu lêis Âuz uô ntêx”

Lý Mờ Xá, nhoz xã Nậm Pung, huyện Bát Xát, tỉnh Laox cai cux hêik pâuz nzir tiêk: Hâur têx hnuz nox mor blêx yiêz, chuôz zis ntơư tsêr nênhs tsik tâu uô cxuô zav hâux lưv thiêz tsik tâu muk đêz vax tsêr.

“Hâur têx hnuz zuk muk hlêik blêx yiêz, cxuô lênhx hâur chuôz zis tsik tâu muk kror tưs. Tsuôk zos tus niêv thiêx tâu muk hlêik blêx yiêz, têx mê tuz mê nhuôv nhoz hâur tsêr uô si thiêz hnuz ntơư tsuôk zos bax trâu pluôk nox mor blêx yiêz”./.

                                                    (Tsuv cxêik nênhv-VOV4)