Hà Giang uô jông luôs hâux lưv tir thêir muôs lênhx nênhs đhâu ntus đriv

         Thị trấn Phó Bảng, huyện Đồng Văn muôx trôngx đriv buôs ti đros thị trấn Cảnh Đồng Cán, Trung Quốc. Liv zôngv pox niêv Việt Nam muk lok đhâu ntus đriv uô jos, muk ciêz, muk uô liêx têz ntơưv têx qơư tsik muôx chôngz nênhs, chor nênhs fêv tuôx njiz thiêz chiê đros muk, đhâu co zôngv yuôx uô tsik ndo kaz chiê chox muk muôs. Zos thax tsav phiv liv, muôx tsơưs nênhs viv li qênhx shênhx phamv cxâuv muôs lênhx nênhs đhâu ntus đriv ntơưv phó Bảng lok six phiv liv, chor nênhs co tsik so njiz chor nênhs fêv saz đrâuv ntus đriv chiê nziêk đas, cxov pox niêv chox muk muôs.

Niêv tix Cáy Xênhv Vưx, xênhz shông 1993, nhoz thị trấn Phó Bảng, huyện Đồng Văn zos iz lênhx nênhs trâus tuk niêv lâuk nziêk đas chox muk muôs. Thâuv muk txos saz đrâuv ntus đriv, niêv tix trâus muôs đhâu oz lênhx nênhs chiê uô pox niêv trâu iz tuk zơưs muôx hnuz nhôngs siêz. Tiv luz nênhx tưz njiz ntâu cêr txov nhêv, viv li niêv tix tưz khiêr gâuv tror lok têz qơưk.

         Tror lok txos tsêr, niêv tix tâu chor chiến sỹ pênhz phax sir jos paz tror uô nênhx đros côngv thôngx. Txos nhiv no txơưv tiêk tưz khiêr điv tâu tror lok tsêr, taz sik niêv tix Cáy Xênhv Vưx cux tsênhv lok six ndo txos zuk tuk mê nhuôs tsênhv zâu.

Chor nênhs fêv hâuz nziêk lênhx nênhs muôs, tsik so liv zôngv chor pox niêv muôx luz nênhx txov nhêv, nriêr tsưr ziv nziêk đas chiê chox muk saz Trung Quốc chiê zuôr txir, đas tiêk zuôr muôx iz luz nênhx jông, nhiêx hli siêz. Hâur shông 2017, Đônx pênhz phax Phó Bảng, Bộ chỉ huy Bộ đội pênhz phax tỉnh Hà Giang tưz chơưv paz tâu 3 lênhx pox niêv trâus nziêk đas muôs đhâu ntus đriv, chox tror lok trâu chuôz zis.

Thượng tá Hà Văn Nga, Chính trị viên đônx pênhz phax Phó Bảng puz pâuz: Shông đhâu đônx pênhz phax txêik jênhv muôx 100 lênhx nênhs muk trâu saz Trung Quốc uô jos tsik trơưk chêi.

“Taz viv tưz sik côngv jông đros saz tor chiê tir tar txiêz nanv muôl muôs nênhs đhâu ntus đriv thiêz tưz chơưv paz tâu chor nênhs co. Pêz txêik tok cor nênhs co chiê yax kriê trâu pêx xênhv gra siêz jênhv pâuz”.

         Nhiv no, nênhs phamv cxâuv muôs nênhs đhâu ntus đriv ziv hnuz ziv phiv liv, txix ntâu tỉnh thành sâuv tas nro têz qơưk. Xưk li Hù Thị Xá, zus shông 1994, mênhx cxưx Hmôngz, nhoz jok Lọng Háy, xã Mường Phăng, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên trâus Lừu Dỉ Tề, zus shông 1992, nhoz xã Phố Là, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang thiêz iz cxiê lênhx nênhs nhoz huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang nziêk đas chiê muôs trâu saz Trung Quốc. No zos iz chor nênhs nziêk đas muôs nênhs đhâu tỉnh lok six phiv liv. Đại tá Hoàng Anh Đức, tsar phongx phax tar zax zênhz thiêz nênhx phamv cxâuv, Bộ chỉ huy Bộ đội pênhz phax tỉnh Hà Giang puz pâuz:

“Sik côngv đros chor nganhx txơưx jênhv, tiv phaz, tsưr tsix yax kriê ntơưv thax tsav zov chênhr chiê pâuz tâu chor nênhs co li têx tsưr ziv. Pêz xav jênhv chor chuyên án chiê tsav txênhz, sik côngv đros công an tỉnh, sik côngv đros lưx lươngv por vêv ntus đriv saz tor”.

          Tiv Hà Giang zos thax tsav phiv liv, thax tsav ntus đriv phiv liv, tsôngv box oz saz ntus đriv zos nênhs iz xênhv, nênhx tsa cxênhz jê, viv li côngz xưv tir thêir têx nênhs fêv muk lok đhâu ntus đriv tsik zos chêi lok six phiv liv. Viv li, côngz xưv yax kriê pêx xênhv đros trâu yax kriê cxuô lênhx shux xênhz nhoz trâu cxuô luz tsêr cơưv ntơưr tâu cxuô cấp, cxuô nganhx tsov cưv txos. Cưk kriê ntơưr Tuyên Xênhv Vax, tsêr cơưv phôv thôngz mênhx cxưx nội trú Yên Minh puz pâuz:

“Tiv nhoz ntơưv thax tsav phiv liv viv li pêz yênhx lix chor tôv chiv chir sêiz jor chor shux xênhz hnuz hmo. Pêz kriê trâu chor shux xênhz pâuz lok chor nênhs fêv tsưr ziv nziêk đas chiê chor nhuôs pâuz tâu”.

           Luôs hâux lưv uô tir tar têx nênhs fêv hâuz nziêk lênhx nênhs muôs đhâu ntus đriv tsênhv tâu tas nro xã hội sir jos uô tir thêir. Lar hêik zos lưx lươngv pênhz phax tỉnh Hà Giang tưz đros gôngr phênhv tsik tsơưs paz tsav txênhz, tir tar têx nênhs fêv muôs lênhx nênhs đhâu ntus đriv./.

(TTT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lênhx zơưv lâuk Khơ Mú huôv tsar uô nox txix tu zus tsiêx cxu

         Xar njôngr zuôr uô li chas chiê huôv tsar uô nox hla đhâu cêr txov nhêv, txix shông 1986, zơưv Mè Văn Chinh tưz sir jos yưv pênhr uô qơư tu zus buô, nhux tưv, keiz ok. Viv zơưv xar tiêk, chuôz zis tưz muôx qơư đar, poz cưk, blêx. Xuz thơưx zơưv zus 2, 3 tuk buô grêix. Pov uô tâu trơưk tsưr ziv, zơưv qir tu zus 2, 3 tuk niêv buô sha mê nhuôv chiê tsi trâus zuôr têx nôngz buô saz đrâuv lok zus. Tas nro chor nhuôv buô tâu chuôz zis tiz jông tu hloz lox chiê muôs grêix, xav kror đruôz đraz iz shông 2-3 fâuv, muôx kênh jiês ndê txos 40 tuk. Iz chas ntơư, zơưv Chinh chuôz zis tsênhv tu zus nzir nhux tưv chiê paz lêix têz, huôv tsar tu zus têx keiz ok 2, 3 châuv tuk thiêz khơưz 500 xưv phaz pak đêx tso njêl, chos têx ntông nox txir li: Txir mo môngk, txir lưv tsiz; chos 2 ha têz poz cưk; thiêz gôngr iz ha ar têz trâu chos ntông cao su; yưv pênhr zuôr meir jov cxur, jov poz cưk ciês ntơưv tsêr cê chiê phưx vưv trâu chuôz zis, cê chiê paz jov têx cxur, poz cưk trâu tsôngv box sđ hâur jok. Zos lênhx tsôngv box tưs tuôx jov cxur, poz cưk tsi muôx nhiêx thêv mak zơưv zuôr têx xuô blêx, hmôngr cưk chiê tsês puz tsiêx cxu, chênhr viv li hâur tsêr thâuv tưs cux muôx txâuk têx krâur thiêz xuô trâu nhux tưv, keiz buô nox. Taz sik têx uô tâu hâur chuôz zis phênhv ntâu cux zos tu zus buô, xav kror đruôz đraz iz shông zơưv muôs trâu ciêz đrôngs 3 tênhr ntâu buô grêix. Yưx hur tiz si têx uz no tas, zơưv chuôz zis sâu tâu nhos 150 ntâu tsov đeiv iz shông. Trơưk li zơưv Chinh tsưr ziv tu zus buô, ntơư zos hâu têx jâuz thiêz tsơưz shơư krâur trâu nox, tsơưs zôngv txos têx krâur têz qơưk, chiê paz txo grêk tsơưs têx nhiêx txiêx zuôr krâur, taz por tsơưr lươngv têx grêix kaz.......Tsưr ziv puz buô mak iz hnuz puz 3 pluôk, chor niêv buô zơưv chuôz zis hâu têx jâuz kuk trâu nox, lar heik zos thâuv buô sha mê nhuôv buô nox têx jâuz thiêz tsơưz kuk co nưk zuôr muôx mik ntâu đuô trâu têx nhuôv buô nox, paz buô muôx jos, tsi yuô trâus muôx moz. Têx jâuz krâur trâu buô mak puôr lênhx tâu hâu siêr đros têx hmôngr poz cưk, hmôngr cxur, muôx têx muôz mê njik têx hmôngr krâur têz qơưk shơư trâu chiê buô kaz lok nox jâuz. Yuôr têx krâur muôz trâu chor buô grêix nox phênhv ntâu zos krâur poz cưk, cxur. Tu zus tsiêx cxu, zov chênhr đuô hur si zos phax tar moz, cxax yuôx phax moz, muôz yuôx zos tuk moz trơưk li canr bôv kho moz tsiêx cxu heik kriê. Six hơưv jê lok no, buô grêk gri uô trâu ntâu chuôz zis tu zus njiz tsi tsơưs têx phiv liv, lơưr tsi moz siêz tu zus. Taz sik zơưv Mè Văn Chinh cux iz siêz truôx bo tu zus đreiv têx buô trơưk zuk tsưr ziv, zơưv heik pâuz:

“Cur chuôz zis cux six tror tu zus xưz, viv tsi zus mak tsi pov kaz uô đaz tsi. Chor niêv buô sha tâu pêk tsơưs tul zuk cux tsês zus hur si. Taz sik zuk cux tsuv mnôngs têx mông sâuv đeix, ntơưr pov tsir chiê cơưv shâuv, iz phênhv tưs txo grêk tsơưs tâu têx tsi jông”.

           Seiz pov zơưv Mè Văn Chinh chuôz zis tu zus buô tâu trơưk têk, tsưr ziv, ntâu chuôz zis tsôngv box hâur jok cux cơưv shâuv thiêz uô trơưk. Txơưv thâuv tưs lok zơưv cux shir phaz, jông siêz hlo heik kriê têx tsưr ziv tu zus trâu sđ sik đros uô trơưk chiê hla đhâu yeiz pluôs. Chuôz zis tưs txov nhêv, zơưv tsênhv muôz nôngz buô trâu tu zus, tov kaz no muôs tâu nhiêx li thêv trâu zơưv. Niêv lâuk Triệu Thị Thơ, iz hâur têx chuôz zis hâur jok tâu zơưv paz lok sâuv huôv tsar tu zus tsiêx cxu, uô tâu trơưk têk, hla đhâu yeiz pluôs heik pâuz:

“Cur pov zơưv tsưr ziv huôv tsar tu zus buô uô tâu lok six jông, thiêz zơưv chor buô cux tsi yuô muôx moz, cur cux tưz muk cơưv shâuv zơưv Chinh tsưr ziv tu zus thiêz cux tâu zơưv tiz jông heik kriê trâu cur lok uô trơưk. Nhiv no cur chuôz zis cux nhoz khênhr đuô, tsi yuô txov nhêv li thâuv ntêx lơưv”.

          Sir jos hâur phôngz yaox huôv tsar uô nox uô hnar, 6 shông siz lơưr liês zơưv Chinh tâu bo uô Phưv Chi hội tsar chi hội nôngx mênhx hâur jok. Đros thiêz zuk li pưx txux, zơưv thâuv tưs tưz đros 56 chuôz zis tsôngv cưr tix nênhx tsa hâur jok Thàn, hâur ntơư muôx txos 90% zos heir nênhs Khơ Mú sik thôngx siêz cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv, cxuz cêr yeiz pluôs. Txix yênhx châuv shông lok no, jok Thàn thâuv tưs cux tâu ntâuk grê zos muôx cêr thôngx siêz jông, siz hluz siz paz, nox nhoz njiês to, tsi muôx lênhx tiz nênhs tưs uô cxâuv têx chei, cui tinhv têz qơưk. Zơưv Lò Văn Lống, Bí thư Đảng ủy xã Chiềng Pằn, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La heik:

“Đros thiêz zơưv Mè Văn Chinh chuôz zis mak thâuv tưs cux uô ntêx nyuôs lok sâuv cơưv shâuv têx tsưr ziv huôv tsar uô nox nhoz ntâu qơư, chiê huôv tsar kinh tế chuôz zis. Txix têx tsưr ziv uô ntơư, Đảng ủy, Ủy ban cux tưz yax kriê, vênhv tôngv tsôngv box sđ hâur xã cov muk seiz thiêz cơưv shâuv zơưv Chinh tsưr ziv uô chiê tror huôv tsar uô nox uô hnhar, cxuz cêr yeiz pluôs”./.

                               (Đức Anh-Riê Lâux cxeik, nhênhv)