Đắc Lắc huôv tsar truôx đruôk tôngx cxêz tôngx

           Txơưr đuô iz cxiê hêir nênhs Êđê, lênhx nênhs Êđê Bít nhoz jos Trấp, huyện Krông A na, tỉnh Đắc Lắc, txix ntâu shông lok no, tưz muôx iz paz nxêik hluôk nthuôr uô cêr lov jêv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx hâur têx hnuz kriz ntênhk hội. Pos H Riu H Mok, zos sêiz car khoz đruôk tôngx cxêz tôngx nhoz jos Trấp hêik pâuz tiêk:  Hâur ntâu shông đhâu, paz nxêik hluôk uô luôs hâux lưv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx tưz muk nthuôr uô cêr lov jêv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx trâu cxuô thax tsav qơư chiê tsôngv kruô sđ sêiz thiêz ntơư cux zos iz luôs hâux lưv uô huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx.

          “Zuk tsuv sir jos kriê trâu chor hluôk nhiv no cov pâuz khoz zuk hêir nênhs têx đruôk tôngx, cxêz tôngx cov iz tiêv đhâu tiêv zuk hêir nênhs têx đruôk tôngx cxêz tôngx tsik chiê pôngz plox”

          Niêv lâuk H Diệu Niê, zos iz lênhx nxêik hluôk nhoz hâur paz nxêik khoz đruôk tôngx cxêz tôngx cux thav tiêk: Luôs hâux lưv cơưv shâuv khoz zuk hêir nênhs têx đruôk tôngx cxêz tôngx zênhx tsik txưr, thâuv tưs tưz kriz cêr lul trâu tsôngv tuz nxêik hluôk cơưv shâuv.

“Tâu chor pos chor zơưs uô niêv uô txir kriê cur khoz đruôk tôngx cxêz tôngx mak cur cux sir jos cơưv shâuv cov tâu. Viv chor lâuk uô niêv uô txir đrav ntêx tưz tâu muk nthuôr uô cer lov jêv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx trâu cxuô thax tsav qơư. Chênhr zos li hêik ntơư, cur thiêx sir jos cơưv shâuv zuk têx vênhx huôv jông cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx “

Hâur ntu đrav ntêx, hêir nênhs Êđê Bít tâu tso chêi trâu têx nxêik hluôk lok zos tsôngv pox niêv vir ndâu cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx; đuô li hêir nênhs Êđê txơưr mak luôs hauax lưv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx tsuôk tsês trau chor txir nênhx. Taz sik nhiv no, têz qơưs muôx ntâu hlôngr yiêz, têx luôs hâux lưv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx tưz tâu hlôngr yiêz jux juk

“Đruôk tôngx cxêz tôngx, tsik tas cơưv đhâu ntâuz ntơưr mak thâuv cơưv shâuv co tsuv tis poz njês mnôngs cov hnor tsênhz luz suôz đruôk tôngx cxêz tôngx. Chênhr zos li hêik ntơư, pêz cux xar cơưv cov pâuz khoz đruôk tôngx cxêz tôngx”

“Nhiv no muôx tsơưs tuk thiêx pâuz khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, zos chor hluôk nhiv no tsik cơưv shâuv mak hêir nênhs Êđê têx vênhx huôv cux zuôr trâus pôngz plox”

          Tsênhz tiês, tsôngv nxêik hluôk cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx mak tâu sêi đuô chor txir nênhx. Lênhx cưk kriê khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, Y Hiu Niê Kđam cux hêik pâuz tiêk: Txơưv chor cxêik lok zos chor tuz cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, puôr lênhx zos khơưk tsês chiê zuk têx txux chi, vênhx huôv jông, chor tuz nxêik hluôk tov kaz no thiêx pâuz txos.

          “Hêir nênhs Êđê, tsuv hêik txos pox niêv zos tus tsưr tsêr, tâu uô cxuô luôs hauax lưv muôx liv trâu sđ. Chênhr zos li hêik ntơư, cur xar kriê trâu chor nxêik hluôk cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx cov têx tuz cxêik tov kaz pâuz txos”

          Trơưk li lênhx nênhs nhênhz chơưv Linh Nga Niê kđam njuôk xav, nhiv no ntơưv ntâu luz jêx jok nhoz tỉnh Đắc Lắc, thâuv chor tuz hluôk pâuz khoz đruôk tôngx cxêz tôngx co hloz tiêr nênhx zuôr pox niêv mak tsuv tâu muk đros niêv têik zơưv txir nhoz, thâuv ntơư muôx ntênhk hội, tsik txâuk lênhx nênhs khoz đruôk tôngx cxêz tôngx. Chênhr zos li hêik ntơư, tsuv kriê chor nxêik hluôk cơưv shâuv tsưr ziv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx cux chênhr zos iz luôs hâux lưv jông huôv tsar truôx hêir nênhs Êđê têx txux chi, vênhx huôv jông cov muôx đros đrêiv hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhiv no./.

                                      (Tsu cxêik nhênhv-VOVTN)

Nxuôz đêx- Nênhs Thái Tây Bắc li iz zav nox kaz

   Nxuôz đêx tsuôk tuôx ntâu thâuv txos cheix ntux lax, thâuv đêx nyiêz jông. Nxuôz tuôx sâuv têx poz jêz lox zâu ntơưv têx ntu đêx ntưs lox, đêx toz txos hâur châus, têx qơư đêx toz mak khênhr muôx môngr ar viv li nxuôz tuôx tsi ntâu, zos tuôx mak cux lo ar, suôz jêz. Hâux lưv uô mor nox phênhv ntâu zos pox niêv uô, chênhr viv li pox niêv Thái thiêx li mul muôz nxuôz chiê uô nox. Txos cheix nxuôz tuôx, pox niêv hâur jos sik zâuv mul muôz nxuôz tov têx tul đêx. Iz lênhx puôr lênhx chox iz luz môngk đei ntơưv poz tư. Thâuv muôz nxuôz lơưr sơưr uô yênhx hax, sik đros muôz mul pêv hâur đêx, cê muôz cê thav lul lok six lov jêv. Muôz nxuôz cux tsuv max mav muôz, muôz tâu mav tsu cuô thiêz khơưk tso hâur môngk. Niêv lâuk Tòng Thị Vinh, tsôngv box jos Mòng, xã Hua La, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La puz pâuz:

          “Muôz tâu nxuôz lol mak tsuv zôngv pak lok sik đâux tsông ntâu jiês sâuv poz jêz lok sik lok chav tov têx tul đêx hur. Đhâu co khơưk tas têx kiês nênhs thiêz muôz tso hâur tơưz tror tsâus cov hur thiêx li uô nox lơưr têx tsưr ziv txơưr”.

          Nxuôz uô tâu ntâu zav nox li: nxuôz jiêz kruôr chiê cxiêz sâuv thênh nox, cuô nxuôz, nxuôz krơr blôngx cxiêz sâuv thênh. Iz tsưr ziv uô mak kaz iz zav. Taz sik kaz tiv zix cxôngx thâuv ntêx txos nhiv no zos nxuôz krơr blôngx tsơưz lok sik blôngx njê chi hâur thênh, chiê uô tâu nxuôz kaz mak tsuv txơưx uô, txơưx cxiêz... Niêv lâuk Tòng Thị Vinh puz pâuz cxaz:

          “Chiê uô tâu nxuôz kaz tsuv muôx kêx, đok, tâux ntus, kriêr, jâuz tsư kaz, njêr, mix chênhr....Tiv zix zos tsuv muôx shaz txoz, uô trâu nxuôz tsư kaz thiêz njiv nox thiêx kaz. Blôngx krơr mak zôngv blôngx tsơưz thiêx tsư kaz”.

          Đrâuv phưx vưv chuôz zis têx pluôs nox hâur niêx hnuz, tsôngv box Thái nhiv no cux mul muôz nxuôz tov đêx chox mul muôs tov têx ciêz, pox nhuôs khênhr muôz uô yênhx luz hnhar muôx nhos 1 cir, muôs đros grê zos 15-20 cxênhz đeiv lơưr yênhx thax tsav. Têx zav nox tâu zôngv nxuôz uô cux tâu ntâu tsêr uô mor nox hâuk uô chiê phưx vưv tsôngv kruô. Tix lâuk Nguyễn Văn Lương, iz lênhx nênhs tuôx cxôngx Hà Tĩnh heik: Nox nxuôz mak lok six kaz, tưz nox iz jiês lơưv mak xar tror tâu nox đuô têx jiês tov kaz thiêz:

          “Tuôx Tây Bắc muôx lok six ntâu zav nox mênhx cxưx kaz. Taz sik cur pov kaz tiv zix zos nxuôz krơr blôngx cxiêz hluôr tơưs. No zos jiês xuz thơưx cur tâu nox, lok six kaz, nhoz cur têz qơưk mak tsi muôx, cur lok six nhiêv nox”.

          Cux viv li ntơưv, txơưv luz nênhx nhiv no tưz jông đuô lok six ntâu pir đros thiêz thâuv ntêx, muôx ntâu zav nox kaz tâu uô, taz sik nênhs Thái Tây Bắc li nxuôz đêx tsênhv zos zav nox kaz tâu ntâu lênhx nênhs nhoz cxuô qơư nhiêv txos./.

(Tòng Anh-Txâur Vax cxeik nhênhv)