Shux xênhz tox siêz Lào Cai sir jos thik tưr cơưv tiêr ntơưr cxênhx pêz têz qơưk

Nhoz trâu thax tsav tox siêz qơư txiêk, tsêr cơưv phôv thôngx mênhx cxưx Nội trú cxênhx oz thiêz cxênhx pêz huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai thâuv hâur chêix ntux sor cux tsênhv lax nziês hâur têx đuôz nzôngr nzông ntông chiêz, 68 lênhx shux xênhz lớp 12 hâur tsêr cơưv yênhx hnuz tsênhv sir jos cơưv ntơưr chiê bax trâu jiês thik tưr zuôr txos. Txơưv pâuz tưz zuôr siz ndêiv thiêz zuôr tơưv tsêr cơưv, taz sik njiê trâu đêiv ntơưr tênhv hnuz tưr thik tưz txos jê jux juk tâu chor cưk kriê ntơưr lo sâuv bảng, sâuv trôngx vas tsêr cơưv ntơưr, chor shux xênhz puôr lênhx xav jênhv tơưv tsêr cơưv tsuôk muôx gri thâuv thik tưr tâu siêz. Shux xênhz Vàng Thị Hoàng Ánh, lớp 12B hêik:

“Cux muôx njil cxơưx taz sik muôx chor cưk kriê ntơưr paz mak pêz cux tưz xav tâu kror pêz tsuv thik tưr cov tâu, txix co nriêr tsưr ziv cơưv huv đros trâu zuk chiê uô tâu jax thik tưr jông đuô. Nhiv no cur tưz tso siêz, truôx siêz thiêz bax trâu jiês thik tưr zuôr txos”.

Lơưr cưk kriê ntơưr Lưu Thị Minh Đức, Hiệu trưởng tsêr cơưv ntơưr, tiv zos tsêr cơưv nội trú, viv li chor shux xênhz zos ntâu zav mênhx cxưx, xênhz huôx thiêz cơưv ntơưr zos hâur tas nro thax tsav tsêr cơưv, tâu chor cưk kriê ntơưr  tsoz phưz xưk li mê nhuôs. Hâur ntu cơưv thâuv zuôr suôx câuv no muôx zuôr xar iz hli ndax trâu six hơưv so sor, taz sik tsêr cơưv li cxuô huôx tôngv cux jông xưk li kuz. Đros muôx chor cưk kriê ntơưr sêiz shuôk, iz hnuz tsưr tsix cơưv pêz jiês thiêz cxuô lênhx shux xênhz cux tưx cơưv hâur chor shux xênhz lớp 12 li qơư nhoz so. Đrâuv chế độ tsơưr pưr shưz lơưr tsênhv chêi, tsêr cơưv tsênhv hêik chor cán bộ, cưk kriê ntơưr paz nhiêx txiêx cxaz nzir zav nox, muôx txâuk tsơưr pưr trâu chor shux xênhz hâur ntu cơưv nzir thâuv ntu no:

“Thôngz đhâu chêx cur thik siv, tsêr cơưv cux tưz qênhz shuôk đuô tsưr ziv, tsaz yênhx chiê phêiz shux xênhz, chiê hêik pâuz têx kror tsênhv uô tsik tâu tâu chiê muôx tâu tsưr ziv cơưv nzir jông tiv zix. Đros tsoz phưz đas jos trâu shux xênhz mak tsêr cơưv cux tsưr tsix chor huôx tôngv thể dục thể thao chiê chor shux xênhz tsik yuô cxơưx”.

Shông no, tas nro tỉnh Lào Cai muôx zuôr xar 6.000 lênhx shux xênhz đros tưr cơưv tiêr ntơưr cxênhx pêz têz qơưk, iz đraz hâur chor co đăngk cir thik tưr xêir zuôr muk cơưv Đại học, cao đẳng. Lơưr zơưv Nguyễn Thế Dũng, Phưv giám đốc sở zoz zux thiêz thox cxov tỉnh Lào Cai, chor tsêr cơưv sâuv thax tsav nhiv no tưz suôv câuv jiês cơưv cxuô nro tiv iz chiê hla trâu ntu cơưv nzir sêi, tsêx trung trâu cơưv têx kror chênhr thiêz tsưr ziv uô têx jax thik. Cưk kriê ntơưr ntơưv chor tsêr cơưv ntơưr cux zuôr khov trâu yênhx lênhx shux xênhz chiê tso tơưv têx tsưr ziv tsênhv tsênhz đuô:

“Hla trâu ntu zov chênhr no, pêz chox kriê chor tsêr cơưv ntơưr tsuv qênhz yuôx jông đuô hâux lưv cxiv tsa tsưr ziv, chor cưk kriê ntơưr thiêz shux xênhz li hâux lưv kriê thiêz cơưv ntơưr tsuv sir jos chiê xav tsênhz mênhx yênhx lênhx shux xênhz, tsov cưv txos chor shux xênhz nhoz đêz, tox siêz, thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, chor shux xênhz hâur jiês thik tưr siv nhiv kruôr đhâu chêx cur tsik yuô siêz chiê tsưr tsix cơưv nzir cov muôx chêx cur tiv zix”.

Đros hâux lưv tsưr tsix cơưv chiê thik tưr, chor hâux lưv txơưr đuô li vax tsêr cxuô zav; taz por tsưr ziv muk lok, nriêr qơư nox nhoz trâu shux xênhz; paz trâu chor shux xênhz txov nhêv thâuv uô ntêx hâur thiêz đhâu jiês thik tưr…cux tsênhv tâu nganhx zoz zux tỉnh Lào Cai kriz uô sêi chiê jiês thik tưr tâu zos đrêiv luôs hâux lưv tso tơưv./.

                                                         (An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Tu zus mur uô jiz tsi phiv liv

Tu zus mur

Xuz thơưx, tsôngv box sđ tsuv xeir tuk thơưx mur uô nôngz. Mur uô nôngz tsuv pâuz tsênhz mênhx zos mur đaz tsi; tuk thơưx mur tsi tâu muôx 6 hli; tsi trâus muôx moz; chor mur nhoz, njâur pur ntiê trâu 2 saz; tâuz mur yiêz, muôx txâuk kê, mê nhuôv......

Đhâu ntơư, tsôngv box tsuv xeir qơư tu zus mur nhoz jê trâu têx qơư muôx pax ntông uz no ntâu, mur tsi yuô muk zok đêz. Qơư luz thôngz mur tsuv tiêx, kruôr krơưr, lax nziês thâuv hâur cheix ntux sor thiêz sor si thâuv cheix ntux no njiv, zos zus mur trâu têx thax tsav qơư muôx ntâu pax hmaz pax ntông mak tsuv tso têx thôngz mur li: 40 xuz iz ha.

Têx chuôz zênhx tu zus mur zos: Thôngz trâu mur, muôz ntông kruôr uô lok sik têx zav tuk tsi uô, muôx kror trâu mur gak mul lok. Iz chas ntơư tsênhv muôx cxuô nro têx zuôr trâus txos li: ntâuz vak liv jiz mur, triêv hlêik nak jiz, qơư tiês thôngz..... Txuôk lơưr co, tsôngv box tsuv qir muôz mur pheiz, xeir têx tuk thơưx mur yiêz chiê tso trâu iz luz thôngz thiêx huôv vav ntâu xuz mur, hlôngr chor thơưx mur lâuk, thơưx mur hâur têx xuz mur trâus muôx moz. Tsôngv box sđ muôx têx sir zôngv têx đeiv nak mur lox, ntêr thiêz ndax chiê pheiz mur  nưk uô nưk têx xuz txix têx paz mur ntâu. Zôngv triêv hlêis jê sâuv luz kiê nak mur trơưk li luz njêik ntâuz chiê lok tso trâu paz mur tsuv hlôngr tuk thơưx mur ntơư. Thâuv chor mur hâur thax qơư tu zus ntơư muôx nhos 10 xuz tror zar sâuv, mak xeir thơưx mur trơưk tsưr ziv yêik qơư zus cov huv đros.

Tsôngv box sđ cux muôx têx muôz iz xuz mur thâuv uô ntêx ntơư pheiz uô 2 xuz yiêz tso mê njik siz jê uô cê. Thâuv zar hnuz kêix, têx  hnuz ntux cuz sor mav gra thôngz zuk xar muôz mur pheiz tso trâu hâur thiêz chox muk tso jê trâu iz saz, pheiz têx mur thiêz nak, mê nhuôv, mor mur hâur luz thôngz muôx mur nhoz co siz bâus trâu 2 xuz. Tso 2 luz thôngz nhoz mê njik siz jê uô cê, kuôk đêz luz thôngz iz đok, tsuv pâuz tsênhz tuk thơưx mur nhoz trâu xuz tưs chiê pheiz thơưx mur trâu xuz tsi tâu tâu muôx thơưx mur. Seiz thâuv mur mul zok nriêr jiz lok, zos xuz tưs mur lok ntâu trâu mak tsuv muôz txar đêz thiêz tso luz tsi yuô muôx mur lok jê trâu. Zos mur six lok trâu iz luz thôngz ntâu đuô mak tsuv muôz 2 luz thôngz co siz hlôngr qơư. Tsưv ziv zos pheiz mur sir zôngv nak mur pheiz li heik sâuv, thâuv tuk thơưx mur tsênhv mok, za tsi tâu tâu tâuk mak tsi tâu hlôngr qơư. Lok sik tsôngv box pheiz iz đraz yêik muk tso trâu iz kro qơư yiêz, kuôk qơư kuz co muôx iz cêik tror zar sâuv.

Tiv muôx tsi txâuk têx pax hmaz pax ntông trâu mur njâur, mur nzêik, xuz mur co trâus têx gơưx, đêir, njâuv uz no tuôx nox, tuôx tov, lok sik muôz tso trâu têx kror qơư tsi huv đros, uô cho txos chor mur, mur zuôr muôx têx za khiêr tas muk. Tsôngv box sđ tsuv muôx tsưr ziv chênhr phax li: Tsuv uô trâu têx mur muôx txâuk jiz, nak; phax tar têx gơưx, đêir uz no tuôx tov, tsi so qênhz yuôx shuôs têx xuz mur. Thâuv mur tưz za khiêr mak tsuv zênhx max ntêk cxov, tsâuk ntux max mav lơưr, tso mur muk trâu hâur thôngz tưz bax muôx cxix cxuô li: 1-2 đeiv nak, jiz, mê nhuôv..... Iz chas ntơư muôz trâu mur nox cxaz nzir. Niêx shông, thâuv 7 hli, 8 hli thiêz iz, 2 hlik, thâuv tsi muôx têx pax hmaz pax ntông tơưs ntâu lok sik ntux fêv ntêr hnuz, mur mul zok nriêr tsi tâu jiz mak tsuv muôz trâu mur nox nzir.

Tsôngv box muôz suz thax tor uô cuô, 1,5 suz thax, iz kro đêx muôz trâu mur nox txix 3-4 hmo tsi so tax thâuv tưs chor kror kror muôx jiz ntơư phôngz tas trâu. Fênhx yax iz xuz mur muôz txix 1-1,5 cir suz thax njêr trâu nox.

Thâuv têx pax hmaz pax ntôngk tsuôk txâuk trâu mur nzêik mê xưz, mak muôz trâu mur nox têx zav nox cxơưz cxiz chiê tuk thơưx mur sha ntâu mê nhuôv, chor mur txơưr đuô sir jos mul zok nriêr jiz.... tor đêx suz thax njêr mê njik tsuôs, iz suz thax iz đêx muôz trâu mur nox thiêz hâuk ntâu jiês, iz hmo xuz mur muôx 2-5 đeiv nak ntơư muôz trâu nox txix 0,2-0,3 cir suz thax hâur 2,3 hmo, đhâu co so 2-3 hmo mav tror muôz trâu nox 2-3 hmo thiêz. Phôngv tsôngv box sđ uô tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar.

       Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Đeix nta suôz VN đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)