Gia Lai: Têx nhuôs zâu pôngz đêx, zos chor uô niêv uô txir tsi moz siêz txos

          Txuz pôngz đêx nhoz xã Ia Sao, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai uô 4 lênhx nhuôs zâu trâul tuôs, thâuv tưs tưz uô trâu tsôngv box nhoz no nyei thiêz ndo njôngr hâur đruôz siêz tsi plox. Viv têx pak đêx hâur thax tsav cux tsi tâu xor thêir, reik fiêx heik trâu sơưr đơưk pâuz. Pos Nguyễn Thị Huệ, nhoz jok Tân Lập, xã ia Sao, heik pâuz, hâur thax tsav tưz muôx ntâu txuz trâus pôngz đês thiêz phênhv ntâu zos ntơưv têx Công ty cà phê têx pak đêx liv. Chor pak đêx no lok six riêz nênhs viv lơưr khơưz huk lok six toz, tsi zos têx nhuôs zâu mak hur si nênhs lâuk cux li ntơư zos tiêk tsi pâuz uô luôv đêx:

"Tsi tiêk têx nhuôv zâu, mak hur si nênhs lâuk zos hmôngr tsi jông trâus blênh tos pôngz trâu hâur têx kror, pak đêx toz ntơư, lênhx tsi pâuz uô luôv đêx lok six riêz nênhs. Nhiv kruôr đhâu muôx iz txuz mak lênhx tưs cux xar cov lơưr xor lax caz thêir, zos tsi li ntơư, nhoz jê ntơưv no, têx nhuôv lok six zôngx ziv trâus pôngz trâu".

          Zơưv Hoàng Quốc việt, Tsar Công an xã Ia Sao, huyện Ia Grai heik pâuz, hâur thax tsav xã muôx têx Công ty cà phê  20 luz pak đêx liv, phưx vưv zưs đêx trâu têx cà phê thâuv luz cheix ntux kruôr. Chiê muôx txâuk đêx zưs têx kôngz heik sâuv, phênhv ntâu têx pak đêx no puôr lênhx tâu khơưz huk lok six toz, njưs siêz, ziv riêz nênhs đuô, thâuv iz chas ntơư lơưr tsênhv khơưz nzir iz cxiê luz pak đêx toz txơưr đuô thiêz. Riêz nênhs li heik ntơư, taz sik taz viv seiz car têx pak đêx no tsi tâu muôx iz tsưr ziv tưs lok sâuv xor thêir lok sik reik fiêx heik trâu sơưr đơưk pâuz hlo. Chênhr viv li, ntơưv phênhv ntâu chor công ty heik sâuv têx pak đêx puôr lênhx tưz muôx têx txuz nhuôv zâu trâus pôngz đês tuôs. Zơưv Hoàng Quốc Việt heik:

"Công an xã pêz nhênhz chơưv trâu Đảng ủy, ủy ban cux li Công an thênhv siêz hu têx lênhx seiz car chor pak đêx heik sâuv, cơ quan, doanh nghiệp sir zôngv têx pak đêx no tsuv muôx ntơưr nhav taz por truôx tuk thâuv tso đêx cux li thâuv muôx đêx tênhr. Zos tiêk six chiê têx pak đêx xưk li heik sâuv, tsi xor thêir, uô tsi truôx tuk mak muôx têx, chor cơ quan muôx vax huôv zuôr xưv bluô, tik cêr cxâuv".

          Tsi tiêk zos têx lênhx tsưr seiz car chor pak đêx heik ntơư tsi moz siêz txos luôs hâux lưv no, mak ntâu ziv chuôz zis cux tsi seiz hloz txos têx riêz nênhs li heik co txix têx pak đêx lox zâu hâur zuk qơư nhoz, liêx têz. Zơưv Puih Alốt, canr bôv y tế xã Ia Dêr, huyện Ia Grai heik, chuôs li shông tưs hâur xã cux muôx txuz pôngz đês ntơưv têx chuôz zis têx pak đêx. Hâu nov ntơưv qơư tưz heik, yax kriê trâu têx ziv chuôz zis uô lơưr tsưr ziv xor lax caz thêir, taz por truôx tuk trâu têx nhuôv zâu taz sik cux tsi yuô muôx lênhx tưs moz siêz txos:

"2, 3 shông lok no mak tsi so muôx têx txuz li heik sâuv, shông tưs cux muôx 2, 3 lênhx nhuôv trâus tuôs tiv đa têx pak đêx lơưr khơưz huk trâu đêx zưs cà phê. Cur cux uô hâux lưv hâur qơư y tế xã mak cur tưz yax kriê ntâu jiês trâu lơưr tiêk, thâuv têx niêv txir, chor lâuk mul uô liêx têz đêz, seiz jor tsi tâu têx nhuôs, viv li tsuv khơưz huk têx pak đêx li ntơư mak tsuv xor thêir iz ndis trâu, tsi chiê têx mê nhuôv muk đa đêx hâur".

          Iz chas têx li heik ntơư, chor lâuk, têx lênhx uô niêv uô txir tsi moz siêz, tsi tsưv ziv txos, uô trâu chor nhuôv tsi tâu pâuz cxuô lok têx tsưr ziv phax tir trâus pôngz đês. Tsêr cơưv mak tsi tâu moz siêz txos kriê tsưr ziv phax tir thêir têx li heik no trâu chor nhuôs, têx lênhx uô niêv uô txir lok max uô liêx têz, tsi ndo chênhr phax, kriê têx nhuôv pâuz to tâuz lok têx riêz nênhs co.

Xav txix hâur shôngk shông 2016 txos nhiv no, hâur thax tsav tỉnh Gia Lai tưz muôx zuôr xar 80 lênhx nhuôs zâu trâus pôngz đês tuôl. No zos iz hâur chor tỉnh niêx shông muôx têx lênhx nhuôv zâu trâus pôngz đês ntâu yax hâur hur si têz qơưk. Zơưv Lê Văn Thành, Phưv Giám đốc Sở lox tôngv-xaz pênhz thiêz xã hội tỉnh Gia Lai heik:

"Chiê phax tir thêir têx nhuôs trâul pôngz đês, tỉnh tưz chox kriê trâu cxuô ngênhx sik đros uô luôs hâux lưv no li chas cov jông, paz trâu têx nhuôv zâu txo grêk tsơưs trâul têx tsi jông heik cxuô, pôngz đês heik taz. Lok sâuv Thường trực zos cơ quan Sở lox tôngv-xaz pênhz thiêz xã hội zuôr tsưr tsix uô hâux lưv fuô kriê đêz đar txix ntâu faz tsưr ziv, thiêz kriê cxaz txux chi tsưr ziv yuôr trâus trâu chor canr bôv lês car uô luôs hâux lưv car seiz têx nhuôv zâu ntơư qơư. Đros thiêz ngênhx zoz zux mak zuôr tso kriê nzir jax uô luôv đêx hâur tsêr cơưv trâu chor nhuôs shux xênhz".

          Thâuv luôs hâux lưv moz siêz txos têx nhuôs zâu cux tsênhv zos lav fuô yax kriê, tsi uô trơưk, têx pak đêx cux muôx ntâu, tsi tâu seiz car jông thiêz uô lơưr têx tsưr ziv taz por truôx tuk mak sơưr đơưk cux tsênhv cxơưx đreiv lok qênhx shênhx têx nhuôv zâu trâus pôngz đêx thiêz têx cêr pôngz siêz lok nhuôs zâu tsav trâus pôngz trâu têx tsi jông. Chênhr zos li hêik ntơư, chor uô niêv uô txir  tsuv tir thêir cov tâu tsik chiê muôx yưv têx tsik jông li hêik sâu./.

                                 (Công Bắc-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

SƠN LA: TÊX LÊNHX POX NIÊV TRÂUS ĐIS MUÔS SIR JOS HÂUR LUZ NÊNHX

***

          Shông 2003, niêv lâuk Lò Thị Sinh, nhoz jos Lầu, phường Chiềng Lề, TP Sơn La đhâu iz jiês trâus moz hnhar niêv lâuk oz luz kror muôs tsi pov cêr lơưv thiêz. Tsi taz li ntơư, shông 2007 niêv lâuk tul txir tâu tas siv nênhx, tsês niêv lâuk iz lênhx tsi muôx tuz nhuôs khov vav. Nyei tiêk luz nênhx tsuôk tas li ntơưv, shông 2009 niêv lâuk tâu Hội têx lênhx nênhs trâus đis muôs heik kriê mul cơưv ntơưr tsês trâu nênhs trâus đis muôs ntơưv tsêr cơưv Nguyễn Đình Chiều, Hà Nội. Đhâu iz six hơưv cơưv, niêv lâuk sir jos cơưv thiêz pâuz ntơưr chiê vênhv zôngv lol hâur hâux lưv juôx chêr, bơưk lênhs. Niêv lâuk Lò Thị Sinh heik:

          “ Thâuv ntêx kror muôs tsênhv pov cêr mak cur mul uô liêx têz. Shông 2003 môngr tsi jông cur trâus đis oz luz kror muôs, tsi pâuz uô li chas chiê nhoz uô nênhx thiêz, cur thiêx cuiz tênhv mul shâuv juôx chêr bơưk lênhs chiê muôx hâux lưv uô”.

          Cux li niêv lâul Sinh, niêv lâuk Hà Thị Yến nhoz tuêv 2, phường Chiềng Sinh, TP Sơn La trâus txiêz nanv viv li đis tas hur si oz luz kror muôs thâuv mê nhuôs tsênhv lok six zâu. Xar tiêk tsuv sir jos nhoz uô nênhx thiêz nriêr nhiêx txiêx chiê tsoz phưz mê nhuôs, shông 2010 niêv lâuk cxaz chuôz cơưv ntơưr tsês trâu nênhs trâus đis muôs thiêz shâuv juôx chêr ntơưv Hà Nội. Cơưv tiêr niêv lâuk tror lol tiv phaz thiêz cxaz chuôz tsưr tsix Hội nênhs trâus đis muôs tỉnh Sơn La. Shông 2012, niêv lâuk Hà Thị Yến đros niêv lâul Lò Thị Sinh gôngr đas jos krêz jux vuv juôx chêr, bơưk lênhs ntơưv niêv lâuk Sinh tsêr, nhoz jos Lầu, Phường Chiềng Lề. Cxôngx co txos nhiv no, lơưr sik đros pheiz kênh, paz max sir jos hâur luz nênhx. Qir thơưx gơưv juôx chêr phưx vưv lênhx nênhs hâur chuôz zis, jux jus tov kaz no txos pox nhuôs hâur jos, thiêz têx thax tsav nhoz buôk co. Txos nhiv no hâur niêv lâul Sinh tsêr thâuv tưs cux muôx chôngz tsôngv kruô. Niêv lâuk Hà Thị Yến heik:

          “ Uz sik đros gôngr đas jos cxiv tsa chuôz zênhx chuôz tas chiê muôx hâux lưv uô. Chinhr quyênx cux tôngv vênhx, đis muôs taz sik cux sir jos uô lox tôngv cxơưx trâu zuk, trâu cxuô lênhx nênhs. Đhâu iz six hơưv uô hâux lưv, cur tưz chiv chir mul lol tâu tsi zuôr lênhx tưs paz max thiêz. Xar njôngr têx lênhx nênhs môngr tsi jông trâus đis muôs li cur zuôr sir jos hâur luz nênhx chiê chiv chir cxơưx tâu trâu zuk”.

          Fênhx pheiz iz hnuz niev lâuk Sinh thiêz Yến li qơư juôx chêr bơưk lênhs muôx cxôngx 2 txos 4 lênhx kruô. Đros phênhv sâu zos 70 cxênhz txos 100 cxênhz iz lênhx tuôx juôx chêr, bơưk lênhs, niêv lâuk Sinh thiêz Yến sâu tâu 4 txos 5 tsov iz luz hlik. Phênhv ntâu têx lênhx nênhs tuôx juôx chêr, bơưk lênhs puôr lênhx zos trâus moz poz kêx cxa, lênhs tâuz hâu...Côngz xưv uô tsuv muôx ký thuật, uô cov jông....Niêv lâuk Lường Thị Cương, nhoz jos Lầu, phường Chiềng Lề, TP Sơn La puz pâuz cxaz:

          “ Cur khênhr tuôx no juôx chêr bơưk lênhs. Đhâu iz six hơưv cur pov cur tul moz jông jux jus. Muôx têx lênhx nênhs kror muôs pov cêr taz sik tsi txơưx nriêr hâux lưv uô, niêv lâuk Sinh thiêz niêv lâuk Yến txơưv tiêk trâus đis muôs taz sik tưz pâuz nriêr hâux lưv uô trâu zuk, chiv chir cxơưx trâu zuk luz nênhx...”

          Txơưv tiêk luz nênhx tsi môngr jông li cxuô lênhx nênhs txơưr, taz sik niêv lâuk Lò Thị Sinh thiêz Hà Thị Yến tưz sir jos hla đhâu cxuô cêr phêv liv hâur luz nênhx chiê chiv chir cxơưx tâu trâu zuk, tix lâuk nênhs co lok six tsiv nhos chiê ntâu lênhx nênhs cơưv shâuv uô lơưr./.

( Lường Hạnh- Txâur Vax cxeik nhênhv)