Phiv liv hâur cxiv tsa jêx jok yiêz nhoz Lai Châu

Zos huyện Tam Đường li xar thax tsav pêz, Nùng Nàng muôx kror liv lox hâur huôv tsar kinh tế, xar hôiv thâuv nhoz buôs ti đros thành phố Lai Châu. No zos iz luôs hâux lưv chiê cấp ủy, chính quyền tiv phaz sir jos uô tiêr nzor têz qơưs luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz. Taz sik, đhâu ntâu shông kriz uô, txos nhiv no tiv phaz nhiv kruôr uô tâu 11/19 luôs hâux lưv. Qir tiv tâu xav jênhv zos tiv phaz li qir piz uô kik, hâur co muôx oz luôs hâux lưv phiv liv tiv zix zos phênhv sâu tâu kik thiêz chuôz zis pluôs.

Zơưv Ma Cang Dinh, Chủ tịch UBND xar puz pâuz: Tas nro xar muôx 8 luz jêx jok, zuôr xar 600 ziv chuôz zis thiêz xar muôx 3.000 lênhx nênhs, phênhv ntâu zos tsôngv box mênhx cxưx Hmôngz, luz nênhx phênhv ntâu zos khov trâu khưr uô kôngz lôngk. Lơưr cui tênhv mak shông 2018, phênhv sâu trâu lênhx nênhs zos 29 triệu thiêz zuôr ndê lơưr yênhx shông, taz sik tiv phaz nhiv kruôr tax tâu 18 triệu đêiv iz lênhx nênhs iz shông; chor chuôz zis pluôs cux tsênhv yuôr zuôr xar 30%. Thâuv co, tas nro xar tsuôk muôx 600 ntâu ha ar tsêz chos kôngz lôngk thiêz 100% zos chos iz chiv kôngz, viv li njiz lok six ntâu phiv liv.

“Pox nhuôs phênhv ntâu zos mênhx cxưx Hmôngz. Thâuv ntêx no lok six tsơưs nênhs  muk cơưv ntơưr, viv li txux chi sir zôngv trâu hâur huôv tsar kinh tế, xar hôiv tsênhv kik. Txix jênhv pâuz co mak sir zôngv khoa học kỹ thuật hâur uô xênhz yar, phênhv sâu cux tsơưs. Côngz xưv yax kriê, hêik cux njiz ntâu phiv liv viv li chêx cur kik”.

Txơưr xar Nùng Nàng, xar Sang Thàng, thành phố Lai Châu zos tiv phaz xuz thơưx ciês hâur thax tsav tỉnh uô tiêr têz qơưk luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz txix shông 2014. No cux zos tiv phaz pêx xênhv muôx txux chi siêz pir li cxiê qơư hâur tỉnh, thâuv kinh tế dịch vụ thiêz khưr uô kôngz huôv tsar. Taz sik, cux tiv zos uô cov tiêr tâu nzor mak hâur pêz shông ntâu lok no, tiv phaz li têx luôs hâux lưv uô tâu tiêr cux tsik truôx pês tsơưs, hâur co muôx têx luôs hâux lưv zuôr uô tsik tâu truôx trơưk li luôs haux lưv tso tơưv, pir li phênhv sâu thiêz vêv xênhz tênhv qơư. Zơưv Hoàng Chí Tình, Chủ tịch UBND xar Sang Thàng, thành phố Lai Châu puz pâuz:

“Pêz cux xav jênhv iz cxiê luôs hâux lưv tax tâu kik chiê tsêx trung chox kriê, hêik pêx xênhv gra siêz tsơưr lươngv chor luôs hâux lưv co, tiv zix zos phênhv sâu thiêz tênhv qơư. Luôs hâux lưv tênhv qơư mak nhiv no pêz muôx 11 jêx jok mak pêz tưz yênhx lix tâu 10 jêx jok muôx tổ vêv xênhz tênhv qơư. Taz sik, muôx iz cxiê kror li nênhs trâus tuôs mak chiê trâu ntơưv qơư kuô nza tsêx trung, taz sik iz cxiê lênhx cux tsênhv tsik tâu uô trơưk”.

Nhiv no, tỉnh Lai Châu tưz muôx 24 xar uô tâu tiêr têz qơưk luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz thiêz tax tâu muôx 12,78 luôs hâux lưv hâur iz xar. Tas nro chor xar uô tiêr puôr lênhx zos chor tiv phaz nhoz thax tsav qơư zôngx ziv huôv tsar kinh tế, xar hôiv xưk li nhoz jê tsênhv qơư, jê têx cêr muk lok thiêz pêx xênhv txux chi siêz, lok sik chor tiv phaz hâur qơư nhoz yiêz uô tsêr mêir đêx tênhv, viv li tâu sơưv ntâu tsênhv chêi têz qơưs paz.

Zơưv Hà Văn Um, Giám đốc Sở kôngz nuv thiêz Huôv tsar jêx jok tỉnh Lai Châu puz pâuz: chor xar uô tiêr luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz puôr lênhx khov trâu têx tsưr ziv uô huv đros tiv phaz. Zos Hôi đôngx tỉnh cuêz tênhv. Tas shông no chor xar uô tâu tiêr luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz nhoz tiv phaz zos 30 xã thiêz txos shông 2020 zos 38 xar. Taz sik, xav  tas shông 2017, tỉnh tsênhv yuôr 50 xar nhiv kruôr uô tâu tiêr txix 10 txos 14 luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz thiêz 21 xar uô tâu 5 txos 9 luôs hâux lưv tso tơưv. Tas nro chor xar uô hâur ntu no zuôr njiz ntâu phiv liv thâuv phênhv nhiêx paz txix Trung ương muôx tsơưs thiêz chor tiv phaz uô phênhv ntâu zos thax tsav nhoz tox siêz, đêz đrôngl, pêx xênhv txux chi kik.

“Lai Châu tưz muôx 24/96 xar uô tiêr 19 luôs hâux lưv thiêz shông 2018 sir jos 6 xar uô tiêr thiêz. Chiê pir đros chor tiv phaz muôx tsar tov xưk li qơư kik thiêz iz cxiê qơư zôngx ziv txơưr đuô mak Lai Châu zuôr pir tsik tâu. Iz kror nhiv no thiêz zos gra siêz phênhv sâu, hlôngr yiêz tênhv qơư uô nênhx nhoz jêx jok; thiêz vênhx huôv sik txơưr cux zos iz kror lok six phiv liv”.

Luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz, tsưr ziv uô kaz ciês zos pêx xênhv luz nênhx thiêz muôx phênhv sâu tâu truôx jux juk. Lơưr nền kinh tê txos shông 2020, phênhv sâu nhoz chor xar uô tiêr luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz, tsuv zos 36 triệu đêiv iz lênhx nênhs hâur iz shông. Taz sik đros yênhx tiv phaz tox siêz ntus đriv, pêx xênhv txux chi kik, phênhv sâu zos khov trâu khưr uô kôngz nuv, mak tsưr ziv tỉnh Lai Châu tso tơưv no cux tsik zôngx ziv uô tâu tiêr thiêz chor xar uô tiêr luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz cux tsik truôx pês tsơưs. Viv li, Chiê Lai Châu uô tâu tiêr luôs hâux lưv tso tơưv mak Trung ương tsuv chuôz ndê phênhv nhiêx paz kriz uô thiêz tsôngv pêx xênhv tsuv sik côngv têk đros paz uô thiêx zuôr uô tâu tiêr luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz./.

 (Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Iz cxiê moz khênhr njiz trâus hâur cheix ntux sor thiêz tsưr ziv phax tar

Têx moz saz đrâuv tơưr grêix.

Têx moz saz đrâuv tơưr grêix khênhr njiz trâus đuô hur si zos poz cxaz so. No zos têx poz cxaz muôx yưv trâu têx tơưr grêix hâur pâuk plâuz lênhx nênhs luz chêr, uô huôv moz vôngk uô têx luz poz hlưr đêx thiêz khâus. Qir tiv huôv uô moz têx poz cxaz so no, phênhv ntâu zos têx  hâur pâuk plâuz cxơưs viv pluô ar, têx kiêk nênhs....pâus. Lar heik zos thâuv têx hnuz yar ntux cuz sor, tơưv hưk ntâu thiêz muôx câur.

Phax tar thiêz tir thêir moz saz đrâuv tơưr grêix:

Kho têx poz cxaz so, zos sđ muôz xaz phôngx lok sik txir lưk kâuz lok đa đêx cov iz chêr hur si chiê têx hâur pâuk plâuz ntơư tsi trâus cxơưs thiêx tsi moz poz. Thâuv trâus moz hnhar thiêz zuôr trâus txos mak sđ muôx têx muôz chor yuôx plênhr poz cxaz li: Sterocorticoid lok plênhr trâu cov poz zax.

Lar heik, têx nhuôs zâu, zos tsi moz siêz nzuôr, so hur si têx hưk mak đhâu ntơư 2, 3 six hơưv xưz tưz tơưv poz cxaz so tas trâu hâur têx chax đaz, kaz poz tsêis, poz têik, ndêx puôz...., zuôr uô muôx yưv têx luz poz hlưr đêx thiêz khâus tsi thor jông nhoz hlo.

 Iz chas têx poz cxaz so, hâur cheix ntux cuz sor thiêz nông cux zôngx ziv uô trâu têx moz li: Moz cxaz txiês, têx poz uz no huôv xênhz.

Iz chas vêv xênhz, nzuôr thiêz so têx nhuôv iz chêr hur si, chor uô niêv uô txir tsuv qênhz yuôx shuôs tsi so mê nhuôv têx tơưr grêix, iz chêr, lar heik zos thâuv pov mê nhuôv khơưz iz chêr, khâus kror uz kror no chiê qênhz pov thiêz kho tâu têx moz li heik sâuv nzor.

Têx thax grêix, iz chêr zôngx ziv muôx moz têx poz li heik co, phênhv ntâu zos khênhr moz trâu têx poz tư, kror tso, chax đaz, cik ntir têk, ntir tơư, kaz poz njês.

Kho têx poz cxaz heik sâuv zos khênhr muôz têx yuôx plênhr poz khâus lok plênhr trâu, trơưk li cưk yuôx heik kriê./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)