Yênhx puôk hecta cà phê nhoz Lâm Đồng trâus ruôr hiêv tas tiv đâuk tê

          Zơưv K Hương nhoz jos Đa Ra Hoa, xã Đa Nhim, huyện Lạc Dương lok six pôngz siêz thâuv 3 hecta ntâu cà phê- zos chuôz zis li phênhv sâu tsênhv trâus tuôs kruôr tas tiv đâuk tê. Zơưv K Hương puz pâuz, têz cà phê nhiv kruôr hôx phưx đhâu jiês trâus caz trâuk uô hiêv, nhiv no ho trâus đâuk tê uô tuôs tas.

          “Têz cà phê nhiv no huôv tsar tsi tâu thiêz, viv đâuk tê uô kruôr tas, tsuv txiêr por tsês xưz. Nhiv no cà phê uô cux tsi tâu, sâu tsi tâu liv. Zos txi txir, muôs cux tsi tâu grê”.

          Cux xưk li ntơưv, chuôz zis niêv lâuk Cil Plem nhoz xã Đạ Sar li 1 hecta ntâu cà phê cux trâus jênhs blôngx, kruôr tas. Niêv lâuk Cil Plem heik:

          “Cà Phê blôngx, chês kruôr tuôs đuz tas. Shông no, cà phê njuôs xav sâu tsi tâu tul tsi”.

          Zơưv Bùi Văn Trình, Phưv chủ tịch UB xã Đa Nhim, huyện Lạc Dương puz pâuz, cà phê zos pox nhuôs tiv phaz li tsoz chos tsênhv. Jiês lol đâus tê nhiv kruôr đhâu tưz uô ntâu vax cà phê trâus tuôs tas cxôngx 30 txos 70%, uô zênhr shar zov chênhr txos tsôngv box kinh têr.

          “ Tas nro xã li mênhv chêx cà phê zos zuôr xar 1 cxênhz hecta, nhiv no trâus đâus tê tuôs tas muôx nhos 300 hecta. Mênhv chêx trâus zênhr shar lox. Chiê khưx phưx pox nhuôs tsuv txiêr tas taz sik mênhv chêx trâus đâus tê mak sâu tsi tâu”.

          Lơưr nganhx kôngz nuv Lạc Dương li thôngz sâu, tas nro huyện muôx 801 ziv chuôz zis têx xã Đa Nhim, Đạ Chais, Đạ Sar li 468 hecta ntâu cà phê trâus ruôr hiêv hnhar viv đâus tê, njuôs xav truôr hiêv muôx nhos 50 tỷ đeiv. Niêv lâuk Nguyễn Thị Thùy Trang, cán bộ phongx kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz huyện Lạc Dương heik, đros têx mênhv chêx cà phê trâus zênhr shar tiv đâus tê tsơưs, nôngx mênhx tsuv txiêr chês, blôngx. Đros mênhv chêx trâus ruôr hiêv hnhar mak txiêr chiê cà phê tuôs. Zos pox nhuôs tsi ciêr chênhr txiêr mak cà phê zuôr tror hlar tuôx. Niêv lâuk Nguyễn Thị Thùy Trang cux heik nôngx mênhx tsuv seiz njôngr qiv hơưv chiê chuv tôngv tsoz phưz tsoz chos, txu grês têx trâus ruôr hiêv:

          “Pox nhuôs tsuv yax six seiz njôngr qiv hơưv ntux nas chiê pâuz tâu qênhx shênhx nhoz tiv phaz muôx tsưr ziv phax tar nzor. Heik pox nhuôs thâuv pov đâus tê mak tsuv zưs đêx trâu cà phê thâuv sơưr nzor hnuz tsi tâu tuôx, chiê cà phê tsi trâus ruôr hiêv ntâu. Pox nhuôs cux tsuv zôngv cxaz tsưr ziv chiê txu grês têx trâus ruôr hiêv tiv đâus tê”.

          Hâur six hơưv tos cà phê tror huôv tsar, nganhx kôngz nuv vênhv tôngv tsôngv box chos cxaz têx tsoz chos lur hnuz chiê taz por ar trâu tsoz chos thiêz muôx phênhv sâu cxaz. Thôngx cxix, têx tiv phaz cux tsuv seiz car têx mênhv chêx trâus zênhr shar, thix ziv tỉnh nzor muôx tsưr ziv khưx phưx thiêz paz txưv têx ziv chuôz zis muôx mênhv chêx cà phê trâus ruôr hiêv./.

(VOVTN- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Iz cxiê tsưr ziv paz trâu chor ntông nox txir tơưs pax thiêz txi txir ndư

- Chos siz shơư, txiêr hlôngr đuô chor ntông nox txir lâul thiêz txuôk lok zos ghép đuô iz cxiê zav ntông nox txir txơưr trâu. Iz zav li vax txir lưk jôngr Diễm mak tsuv txuôk lok zos ghép nzir txir lưk jôngr tơưr liêz Tân Lạc (Hòa Bình), txir lưk jôngr tơưr njuôz (Tiền Giang), txir lưk jôngr kaz jiz Cát Quế (Hà Nội), txir lưk jôngr Hoàng (Hưng Yên)….trâu hâur vax cov paz trâu chor ntông co muôx ntâu zav pax, txi txir ntâu đuô.

- Thêir, khơưz txiêr por tsês iz cxiê chas; txiêr chês, tho tơưr ntông tsoz ntông, têx chês; paz uô cov kruôr thiêz tsik zuôv qir txix hli 10-12 zênhz lix trâu chor ntông nox txir.

- Têx hnuz muôx ntux nas axít, lok nas yâur truz ntêr hnuz mak zôngv mêir tsuôs đêx trâu chor ntông nox txir, cho têx chês pax ntông paz txo grêk tsơưs têx phiv liv tsik jông muôx sâuv chor pax, txo grêk tsơưs chor axít muôx nhoz sâuv chor pax thiêz têx txir ntông mok. Đhâu co tsuôs yuôx por vêv đrox tsuôs thiêz qir zuôv trâu blôngx.

- Sir zôngv iz cxiê tsơưr paz cov hloz lox, tsuôs lok sik zưs trâu ntông ntu uô ntêx lok sik đhâu thâuv tơưs pax, txi txir.

+ Uô ntêx thâuv tơưs pax txix 15-20 hnuz tsuôs qir zuôv trâu blôngx paz uô cov tơưs pax jông.

+ Thâuv zuôr tơưs pax mak tsuôs qir zuôv trâu blôngx lok sik têx zav paz uô tơưs pax ntâu.

+ Thâuv pax tưz tơưs muôx 50-70% mak tsuôs qir zuôv trâu blôngx paz uô cov txi txir; qir zuôv trâu blôngx paz uô trâu têx txir tsik jênhs, pôngz.

+ Đhâu thâuv chor pax pôngz tas: Tsuôs qir zuôv trâu blôngx, uô cov txir hloz lox, jông gâux./.

TTNC&PT-Lik Thox cxêik nhênhv)