Lào Cai: cxơưz tiês luôs hâux lưv phax tar no trâu têx lênhx nênhs moz nhoz thax tsav tox siêz Sa Pa.

         Đhâu iz jiês ntux no njiv uô hiêv, chor nênhs moz tuôx nhoz kho moz ntơưv tsêr kho moz đa khoa huyện Sa ho tsar ndê tsơưs tsơưs txix 10-15%, lar heik zos têx nênhs lâuk thiêz nhuôv zâu. Têx moz khênhr njiz trâus phênhv ntâu zos moz lok sâuv cêr uô pa thiêz moz poz cxa.... Trơưk li bác sĩ Phạm Văn Thinh, Phưv Giám đốc tsêr kho moz, nênhs moz zênhx tưz tsi yuô muôx đas jos, viv li uô cov nênhs moz iz chêr sor ciês thâuv tsênhv tuôx nhoz kho moz ntơưv tsêr kho moz zos lok six zov chênhr. Viv li, tsêr kho moz têx chuôz zênhx uô cov nênhs moz iz chêr sor tâuk tuôx....ntơư thâuv tưs cux tâu zôngv tas hur si hâur cheix ntux no ntơưv Sa Pa.

“Thâuv nênhs moz tuôx nhoz kho moz, pêz tưz muôx têx tsưr ziv chiê chơưv kho trâu têx nênhs moz, taz por uô li chas cov nênhs moz iz chêr sor tâuk thiêz tir tâuk no jông yax, tiv iz zos pêz taz por têx qar tsêr lok six ntov, tsi muôx chuô txiêk yâu; tiv 2 zos chuôz tsar têx pav vor, pav puô trâu nênhs moz, tiv 3 zos yưv pênhr zuôr nzir têx meir nzuô chuô sor tso trâu hâur qar tsêr muôx nênhs moz tuôx nhoz pư cov taz por đas jos trâu chor nênhs moz”.

         Lar heik thiêz ntơưv thax tsav tox siêz Sa Pa, phênhv ntâu chor nênhs moz zos têx heir nênhs tsơưs, hâur ntơư ntâu lênhx zos chuôz zis pluôs, lok six txov nhêv. Trơưk li cui tinhv, nênhs moz pluôs tsi tiêk tâu tsi tas nhiêx khiêz kho moz, mak tsênhv tâu paz nhiêx nox nhoz mul lok thiêz. Lar heik, hâur cheix ntux no, tsêr kho moz tsênhv muôz nzir pav đros trâu tsôngk trik yo sor, muôx đêx sor, muôx qơư ndu têx jâuz mor cov sor sơưr.....phưx vưv nênhs moz thiêz. Trà Xênhv Vax nhoz xã Tả Phìn, huyện Sa Pa tuôx nhoz kho moz ntơưv no heik pâuz:

“Nhiv no têz qơưk paz pêz tsôngv box tuôx nhoz kho moz, têz qơưk muôx mor trâu pêz nox thiêz muôx pav sor, qơư ntê tơưk hur si trâu pêz, tưz tsi no. Têz qơưk muôz paz trâu pêz tsôngv px cxuô tsar zav, têz qơưk lok six moz siêz txos px”.

         Trơưk li tsêr kjo moz đa khoa huyện Sa Pa, tiv tsuv hu zâuv, huiz tôngv tas nro têx chuôz zênhx uô sor viv li têx tênhv tênhz sir zôngv hâur cheix ntux no hâur tsêr kho moz thâuv tưs cux tas ntâu đuô pir li têx hnuz fênhx yax. Txơưv tiêk li ntơư, chiê taz por trâu 100% nênhs moz, lar heik zos chor nênhs moz pluôs tsi chiê lênhx tưs trâul no, trâus yeiz thâuv tưs tưz zos tsêr kho moz hâux lưv, tsưr ziv tso tơưv  uô ntêx hlo, chiê têx lênhx nênhs moz tso siêz nhoz kho moz, nzor muôx đas jos tir têx moz gênhs./.

(An Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Sơn La: tsưr ziv uô bluô nux txix chos txir lưk hmaz

         Txos xã Phỏng Lái, huyện Thuận Châu six hơưv no, kror tsik so hnor pêx xênhv nhoz no thav txos zos tsoz phưz tsoz txir lưk kâuz hmaz. Nhiv no tas nro xã tưz muôx 19 ziv chuôz zis cxaz chuôz Hợp tác xã chos txir lưk kâuz hmaz, đros thax tsav xar muôx 20 ha. Tsoz txir lưk kâuz hmaz tâu Công ty Cổ phần Na Fooods Tây Bắc yưv pênhr paz uô txix zuz nôngz, kỹ thuật chos, tsoz phưz txos sâu zuôr hax huv. Txơưv zos zav zuz nôngz yiêz ntơưv tiv phaz no, taz sik niêv tix Hoàng Thị Xiêm nhoz jok Mô Cổng li chuôz zis tưz yưv pênhr muôx 30 triệu đêiv ntâu chiê kho đuô 5000 yiv ndis vax trôngz chos txir lưk kâuz hmaz. Niêv tix tsênhv lok six khov vav trâu zav tsoz chos no:

“Thâuv ntêx kror ar no cur chuôz zis chos poz xưk, taz sik tiv tsơưr lươngv kik viv li chuôz zis xar nriêr iz zav tsoz chos txơưr đuô chiê chos hlôngr trâu. Shông no tâu xã hêik pâuz tiêk chos tsoz txir lưk kâuz hmaz, muôx doanh nghiệp  jênhv paz zuz nôngz thiêz sâu zuôr txir trâu viv li chuôz zis cuêz tênhv chos zav tsoz chos no thiêz vav tiêk doanh nghiệp zuôr sâu zuôr trâu pêz lơưr cir jênhv”.

         Nhiv no, huyện Thuận Châu tưz kriz uô đêz đar tsưr ziv chos txir lưk kâuz hmaz cov muôx 50ha; tsoz chos tưz hloz lox jông tiêz piz tso sâu txir. Hâur qênhx shênhx kriz uô, phongx Kôngz nuv tưz sik côngv đros chor phongx, ban uô hâux lưv kruôz kriê txos cxuô chuôz zis, thôngx cxix sik côngv đros Công ty Cổ phần Na Fooods Tây Bắc kruôz kriê pox nhuôs kỹ thuật chos, tsoz phưz tsoz txir lưk kâuz hmaz thiêz cir jênhv hux thôngx đros chor chuôz zis lok sâu zuôr txir, gri sâu zuôr bâuv li sâuv ciêz đrôngs; hâur co, gri kik tiv zix zos 4.500 đêiv iz cir. Zơưv Shôngx A Mang, phưv chủ tịch UBND xã Phỏng Lái, huyện Thuận Châu, Sơn La hêik:

“Pêx xênhv mak xar chos ntâu, taz sik tsênhz mak nhiv kruôr zos chos siv shông xuz thơưx. Pêz xar cov công ty jênhv sâu zuôr chor txir no uô tâu truôx jông li kuz, qơư muôs truôx, cur xar mak tsik zos 20 ha no xưz. Zos tiêk qơư muôs truôx mak xã Phỏng Lái zuôr chos ntâu đuô 200-300 ha”.

         Txix 5 ha xuz thơưx chos siv sâuv thax tsav Mộc Châu, txos nhiv no, tas nro tỉnh Sơn La muôx zuôr xar 700 ha txir lưk kâuz hmaz sâuv thax tsav chor huyện: Mộc Châu, Vân Hồ, Thuận Châu, Mai Sơn… Nhiv no, tưz muôx yênhx puô ziv chuôz zis đăngk cir chos txir lưk kâuz hmaz txix Công ty cổ phần Na Fooods Tây Bắc li chor zuz nôngz. Tix lâus Lò Văn Trường, jok Búc, xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La hêik:

“Đhâu iz ntu chos siv mak cur pov tsoz chos huôv tsar jông. Chov xuz thơưx cur sâu tâu xar muôx 8 puô cir đros gri muôs trâu công ty zos 10 cxênhz đêiv, mak tâu 8 triệu đêiv chos hâur 6 luz hli, Cur pov tsoz txir lưk kâuz hmaz no zuôr muôx chêx cur đuô tsoz poz cưk, siêz đuô 3 jiês”.

         Chiê huôv tsar tâu truôx, cungz txâuk trâu tsêr mêir uô txir lưk kâuz hmaz thâuv tsêr mêir no piz huôx tôngv trâu shông 2018, Tỉnh Sơn La tưz cxaz nzir, muôz lok cêv kuôk, sir jos txos shông 2021 tas nro tỉnh chos tâu muôx 5.000 ha txir lưk kâuz hmaz. HĐND tỉnh Sơn La tưz tso tơưv Nghị quyết số 57 lok tsênhv chêi paz huôv tsar cxuô zav tsoz chos, tsiêx zus, tsiêx đêx sâuv thax tsav tỉnh Sơn La, ntu 2017-2020, hâur co muôx tsoz txir lưk kauz hmaz. Tỉnh chor tsênhv chêi paz no tưz thiêz tsênhv paz trâu chor doanh nghiệp, Hợp tác xã, Liên hiệp hợp tác xã đăngk cir cxaz chuôz huôv tsar uô xênhz yar, sâu zuôr muôs hax huv kôngz nuv hêik cxuô thiêz txir lưk kâuz hmaz hêik taz. Pos Cầm Thị Phong, Phưv giám đốc Sở kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok tỉnh Sơn La puz pâuz:

“Zov chênhr thiêz zos sêiz car tsơưr lươngv zuz nôngz tsoz chos chiê cungz trâu pêx xênhv zav zuz nôngz tsoz chos taz por tsơưr lươngv, hur, oz thiêz zos hâux lưv sik côngv uô xênhz yar lơưr tsưr ziv sik côngv, txix sik côngv nhoz pêx xênhv txos doanh nghiệp sâu zuôr zos yênhx iz kror sik côngv jông, tsik chiê muôx yưv sik txênhz zuôr, muôs sâuv ciêz đrôngs”.

         Kaz hli 11 nhiv kruôr đhâu, Sơn La oz tấn txir lưk kâuz hmaz xuz thơưx ciês tưz tâu muôs trâu têz qơưk Pháp đhâu cêr yêz za. No tsênhv zos iz kror zov chênhr hâur paz thơưz sir zôngv công nghệ trâu uô xênhz yar nganhx kôngz nuv nhoz Sơn La; cux zos tsar tov chiê hêik pâuz lok cxuô zav kôngz nuv jông nhoz tiv phaz./.

(Hồng Việt-Lik Thox cxêik nhênhv)