Tsi jak hniêr đuz tsi zos nxeik heir nênhs Lự.

Zơưv Ngần: Pêz phôngz cxưx cêr nênhx zos pox niêv heir nênhs Lự qir txix 13, 14 shông zos jak hniêr đuz lơưv, tax txos thâuv tas siv nênhx, thâuv chor câuk hniêr pôngz tas mav chiê li.

Tsôngv box....! Pêz nhiv kruôr mnôngs zơưv Lò Văn Ngần , heir nênhs Lự, nhoz jok Hon 2, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, heik lol zuk heir nênhs phôngz cxưx cêr nênhx jak hniêr cov đuz. Xar lok đuôz lênhx nxeik muôx hniêr đuz “luôs jông gâux nziv hluz” tsuôk muôx nhoz hâur Hoàng Cầm têx pax huôv, lul heik, lok sik hâur têx njêx muôs luôs, shir phaz muôx thâuv ntêx. Taz sik nhiv no tuôx trâu Tam Đường, Lai Châu, hâur têx jêx jok nênhs Lự, sđ cux muôx têx njiz thiêz pov tâu têx jông li heik sâuv. Thiêz chor pox niêv heir nênhs Lự lơưr jông siêz, shir phaz lok têx cêr jông jav co.

Tsi pâuz shor nênhs Lự cêr nênhx phôngz cxưx jak hniêr ntơư muôx thâuv tưs lok, taz sik trơưk li pos Tao Thị Én, nhoz jok Pa Pe, xã Bình Lư, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lênhx nxeik heir nênhs Lự txix thâuv 13, 14 shông tưz qir jak hniêr. Ntơư zos iz kro tsuv uô đros thiêz têx lênhx nxeik uô ntêx thâuv zuôr muk uô nhaz. Hmo tưs cux li ntơư, đhâu thâuv nox hmo tas, lênhx pox niêv heir nênhs Lự jâuv ntơưv ntus chuz jak hniêr. Iz jiês jak hniêr li co tal nhos iz six hơưv. Pos Én heik, no zos pox niêv heir nênhs Lự iz txux chi cêr nênhx vênhx huôv mak 50 ntâu shông đhâu lok pos tưz uô đreiv tsi tso tsês hlo:

“Txix thâuv muôx 14 shông, cur tưz jak hniêr lơưv. Thâuv co zos lênhx tưs cux uô li ntơư. Tưz zos pox niêv heir nênhs Lự mak tsuv jak hniêr, cê uô trâu jông jav cê uô trâu caz tsi tho nox zuk têx hniêr. Txos iz jiês no cur cux tsênhv six cor cav jak hniêr li no, nox hmo tas mak mul jâuv ntơưv ntus chuz jak hniêr, jak tas mav li muk pư. Hmo tưs cux uô li co. Zos hmo tưs tsi jak hniêr, muk pư mak six chuôs li tsi yuô tsâuk jos jông”.

Trơưk li zơưv Lò Văn Sau, nhoz xã Bản Hon, huyện Tam Đường, nưk muôx nưk iz zav ntông mak nênhs Lự khênhr zôngv chiê jak hniêr. Thâuv zok nriêr tâu lok, lơưr muôz jiêz kruôr, trâur thiêz hlơưr uô ndêis, li muôz tso hâur tok trax shôngz. Thâuv têx pa nqo, muôz iz đeiv ntâuz lok bos trâu chiê cov têx pa đuz nqo co lo trâu đeiv ntâuz. Tsuôk tol thâuv muôx têx pa đuz ntơư nqo lo ntâuz, têx pox niêv zênhx max muôz têk so lok plênhr thiêz cxuôv trâu chor câuk hniêr, cxuôv muk  cxuôv lok cov lo khor truôx trâu têx hniêr:

“Iz hmo, thâuv 8-9 six tsâuk ntux niêx hnuz mak têx pox niêv jak hniêr li heik sâuv iz jâuk. Zos hnuz tưs tsi jak hniêr, kuôk 2-3 hnuz li jak iz jiês mak ho tsi lo jông, tsi đuz jông. Hnuz tưs cux tsuv jak hniêr xưk iz zav zuk cxuôv hniêr. Zos zuk tsi jak, cux xưk li zuk tsi cxuôv hniêr iz hmo ntơư, tsi thor jông nhoz. Chênhr viv li, hmo tưs cux tsuv jak”.

Trơưk li tix lâus Lò Văn Ngần, nhoz jok Hon 2, xã Bản hon, huyện Tam Đường   heik, nênhs Lự phôngz cxưx cêr nênhx jak hniêr qir txix têx tsưr ziv, siêz xar jông li: Hniêz đuz thiêx zos hniêr jông, lênhx nxeik tưs hniêr đuz thiêx muôx ntâu lênhx hluôk tuz nhiêv thiêz tuôx uô si:

“Têx lâuk đrav ntêx tsuv uô li ntơư, viv li tsuv uô trơưk chor lâuk. Tsi jak hniêr đuz, luôs thuôv, luôs heik zuk tuz gênhs thiêx tsi jak hniêr, tex hniêr mê njik đơưz, tsi yuô đuz jông mak lơưr tiêk, lênhx nxeik no hmo tưs cux tsi moz siêz jak hniêr. Têx tuz hluôk lơưr thuôv, tsi yuô muôx lênhx tưs tuôx uô si ntâu”.

Tsi tiêk chiê uô jông gâux, nênhs Lự cêr nênhx phôngz cxưx jak hniêr nưk tsênhv muôx nưk iz kro jông. Đrav ntêx, têx pox niêv heir nênhs Lự thâuv tưz jak hniêr lơưv mak tsi tâu muôz chor hniêr uô cov đơưz. Viv, pox niêv jak hniêr, thâuv pur 120 shông thiêx tâu pos zơưs txeil tok. Trơưk tix lâus Nguyễn Thanh Tùng, Tsar phongx Vênhx huôv-Thôngz xor xa mông huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu heik:

“Đrav ntêx, têx lâuk thâuv pur 120 shông xar cov chiê nưk jông nưk iz zav li ntơư, tsi cxoz kho, muôz uô chas hlo. Tsênhz tiês zos thâuv tâu tas siv nênhx, luôs xar cov chiê lênhx nxeik Lự ntơư jông iz zav li kuz chiê muk chuôl pos zơưs lơưv hâur đaz têz”./.

(Hải Huyền VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Jos vênhx huôv Lũng Cẩm pêv tox

          Muk thênhv so trâu ntơưv iz luz tsêr puôz ar, vor vuôk luôx tưz tuôx nxuôz tas, plas tsêr puô poz jêz, cxuô tus ndêx tsêr puôr lênhx muôz poz jêz tiês truôx đrênhk jông jav.

          Tus tsưr tsêr zos zơưv mua Mí Zax, trơưk li zơưv Zax hêik pâuz, luz tsêr no tưz cxiv uô tâu 80 shông đhâu lok thiêz zơưv Zax zos tus tiêv tiv 4 huôv tsar cêr uô nênhx nhoz luz tsêr no. Luz tsêr no tưz tâu zơưv Ngô Quang hải xêir tsov uô Xi nê lok zos mok viv “pêv thav lok Pao”. Pêv thav no tưz tưr tâu cánh Diều Vàng ntơưv hội điện ảnh VN hâur shông 2006. Nhiv no, luz tsêr cxôngx nzor co, tưz yênhx iz luz tsêr trâu tsôngv kruô tuôx sêiz shuôk thax tsav Đồng Văn.

          “Nhiv no luz tsêr co, tưz muôx chôngz lênhx kruô tuôx sêiz shuôk. Đros ntơư, cur cux cxiv uô tsêr tơưv trôngx, cxiv uô chôngx kêiz, guôx buô đêz vax tsêr, tsik chiê iz thax tsav qơư co vuôz tsuôz kiêk nênhs. Nhiv no, muôx kruô tuôx ndis shuôk, cur chuôz zis cux sâu tâu mê njik nhiêx”.

          Jos Cẩm pêv tox, muôx trôngz puôs ndis tas hur tiz si, jông iz zav li đêiv đuôz chơưv paz trâu luz jos co. Ntơưv Pao iz ndis tsêr, cux chos poz cưk trâu têx cik jêz huôv hloz jông, zos niêv tix Nxêik x Vưx luz tsêr. Luz tsêr ntơư, tâu muôz ar puôz xor thiêz muôz poz jêz chox lok cxiv thêir iz ndis tsêr.

          “Pêz chos jâuz trâu hâur vax cov muôx jâuz trâu chuôz zis nox thiêz txos trâu têx hnuz ciêz ho đê chox muk muôs cov tâu mê njik nhiêx trâu têx mê nhuôv muk cơưv ntơưr. Luz vax jâuz no, txos chêix tơưs pax, tsôngv kruô cux tuôx sêiz shuôk thiêz cxêik đuôz”.

          Muk tâus jos vênhx huôv Lũng Cẩm pêv tox txox cêr lênhv xi măng, puô poz jêz, tsôngv kruô cux hnor njôngr têx suôz kênhx, suôz trax huv đros tsôngv px nhoz thax tsav ntơư li luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz. Tix lâus Nxêik x Vax hêik pâuz:

          “Tsôngv kruô tuôx ndis sêiz shuôk txos jos, cov pâuz tâu tsôngv px ntơưv no têx cêr uô nênhx thiêz sêiz  shuôk tsôngv px Hmôngz ntơưv no đhiê kênhx”.

          Muk txos trâu jos Lũng Cẩm pêv tox, tsôngv kruô du lix cux tâu sêiz shuô tsôngv px Hmôngz ntơưv no đhiê kênhx đros trâu têx suôz sênhr hêik cưr cxiêx. Trơưk li zơưv Dũng x Bùi, chủ tịch uỷ ban xã Sủng Là hêik pâuz, jos Lũng Cẩm pêv tox, zos iz luz jos tsik đar pês tsơưs thiêz zos iz luz jos tsôngv px tsênhv uô nênhx pluôs. Taz sik, hâur ntu đhâu tsik ntêr lok no tưz pov njôngr tsôngv px sđ tưz muôx luz nênhx hlôngr yiêz jux juk.

          “Jos Lũng Cẩm pêv tox tưz tâu muôz pênhr nhiêx cxiv uô cêr lênhv xi măng, puô poz jêz thiêz cxiv kho đuô cxuô chuôz zis têx vax tsêr jông jav huv đros luz nênhx thiêz nziv zos peez Hmôngz li luz jos vênhx huôv du lix”

          Jos Lũng Cẩm pêv tox jông jav huv đros thax tsav qơư nhoz, viv tsôngv px ntơưv no gruôs khưr huôv tsar uô kôngz lôngk thiêz pâuz chơưx kruô; zos tsôngv kruô du lix tuôx ndis ntux sêiz shuôk txos jos Lũng Cẩm pêv tox, txơưv li chas tsôngv kruô sđ cux zênhx jông siêz, shir phaz lul./.

                                             (Tsu cxêik nhênhv-Giàng Pùa-VOV4)