Jax 1: Đros tsôngv box paz max mê nhuôs shux xênhz nhoz thax tsav

ntus đriv

          Thâuv 4 six sơưr nzor, muôx chôngz lênhx ntâu tus tsênhv pư tsâus jos Thiếu tá Chá A Của thiêz têx chiến sĩ ntơưv zênhx pênhz phax Lóng Sập, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La tưz sơưr chiê bax côngz xưv trâu iz hnuz yiêz. Chiê bax zênhx pluôk nox sơưr nzor trâu 70 ntâu lênhx shux xênhz cxênhx 1 thiêz mê nhuôs zâu uô ntêx thâuv cơưv ntơưr, pluôk nox sơưr nzor ciêr chênhr tâu bax uô:

          “4 six sơưr nzor pêz tưz uô mor trâu shux xênhz, fênhx yax mak uô mor trâu mê nhuôs shux xênhz, hnuz no zos thưr 2 mê nhuôs mul tsêr viv li zuôr tuôx lis đuô, pêz uô mix tôm trâu mê nhuôs. Cxôngx hnuz thưr 3 mul pêz uô mor trâu mê nhuôs nox. Pluôs sơưr nzor mê nhuôs khênhr nox cxôngx 6 six 30 phênhz txos 7 six. Muôx têx hnuz pêz xa cxur thiêz mix tôm trâu cưk kriê chiê cưk kriê paz uô trâu mê nhuôs nox”.

          Hur si têx jâuz mor, grêix thâuv uô tiêr, lơưr gra iz phênhv trâu tsêr cơưv mê nhuôs zâu Buốc Pát kuôk tsênhv qơư 4 cei cêr ntâu, iz phênhv mak gra trâu tsêr cơưv phổ thôngz mênhx cxưx bán trsu cxênhx 1, cxênhx 2 Lóng Sập ntơưv tsênhv qơư xã muôx 44 lênhx shux xênhz.

          Mul đhâu 3 tox trôngz ar nxaz cux tuôx txos tsêr cơưv Buốc Pát. No zos jos pluôs, muôx 14 ziv chuôz zis tsôngv box Hmôngz nhoz uô nênhx, taz sik muôx txos 12 ziv mak muôx lênhx nênhs muôx zênhs zax zênhz.

          7 six sơưr nzor, chiến sỹ Vì Văn Tùng đros cưk kriê mê nhuôs zâu Hà Thị Xuyến thiêz thiếu tá Tăng Ngọc Đảm ciêr chênhr trâu mor chiê shux xênhz nox:

          “Gra mor tuôx pêz pov mê nhuôs shux xênhz lênhx tưs cux shir phaz, pov ntâu lênhx mê nhuôs kror muôs, tês tơư chiz muôs tas, pêz ho nzuôr trâu yênhx lênhx mê nhuôs mak li tso mê nhuôs nox sơưr nzor”

“ Cxôngx pluôs nox sơưr nzor trâu mê nhuôs mak pox nhuôs cux pov bộ đội uô tâu têx hâux lưv jông. Têx hâux lưv li ntês lênhx nênhs muôv muôs zax zênhz zos chiê tir tar têx tsi jông uô hiêv txos pox nhuôs tov kaz no. Cxôngx co iz jos muôx iz tuêv chiv chir coar lik ntus đriv, thâuv muôx hâux lưv tul tsi pox nhuôs pov trâu pêz pâuz. Cxôngx pluôs nox sơưr nzor trâu mê nhuôs shux xênhz, tsôngv box tưz njênhs njôngr đuô txos bộ đội, txos Đảng thiêz têz qơưk”.

Pluôs mor (tsi shơư) tâu uô cxôngx têx njiêr cxur tsư kaz thiêz jâuz, kê tâu chos, tâu muôz ntơưv zênhx pênhz phax uô trâu mê nhuôs shux xênhz pluôs nox tso pov têx lênhx bộ đội pênhz phax li cêr jông siêz tsês trâu mê nhuôs tsôngv box mênhx cxưx nhoz ntus đriv no. Pluôs nox sơưr nzor hnuz no zos mor, pluôs txơưr zos mix tôm, taz sik cux zos têx tsiv gri đros mê nhuôs tsôngv box mênhx cxưx Hmôngz tsênhv txov nhêv nhoz no:

“Cur luz bê zos Hangv Thị Chư nhoz jos Buốc Quang, xã Lóng Sập, cur jos nhoz đêz hênhr taz sik cur tâu tuôx tsêr cơưv chiê cơưv ntơưr. Tuôx no tas cik tưs cux muôx têx txir nzơưv bộ đội li pluôs nox sơưr nzor lok six kaz chiê nox”.

“ Cur zos Tráng A Trung cur cơưv lớp 5 lơưv. Cur muôx 4 cưr tix nus muôk mak puôr lênhx tâu mul cơưv ntơưr. Khov muôx têx txir nzơưv bộ đội mak pêz thiêx tâu mul cơưv ntơưr cxix cxuô”.

    Cưk kriê Phạm Thị Huệ, phưv hiệu trưởng Tsêr cơưv phổ thôngz mênhx cxưx bán trú cxênhx 1, cxênhx 2 Lóng Sập puz pâuz: Tsêr cơưv nhiv no muôx zuôr xar 90 lênhx shux xênhz nox nhoz hâur tsêr cơưv. Hâur co muôx 40 ntâu lênhx mê nhuôs nhoz ntơưv têx jos txov nhêv tiv zix, tâu sơưv chế độ nox nhoz ntơưv tsêr cơưv lơưr Chính phủ li Nghị định 116. Chor tsênhv yuôr muôx 44 lênhx tsi tâu sơưv chế độ no, viv li bộ đội pênhz phax tưz paz txưv uô pluôs nox sơưr nzor trâu têx mê nhuôs shux xênhz:

“Chiê tsêr cơưv uô yênhx côngz côngz xưv bán trú mak côngz lox tiv zix zos khov muôx bộ đội pênhz phax paz max. Viv chênhr hâux lưv bộ đội pênhz phax paz têx mê nhuôs ntơưv jos Buốc Pát đhâu co thiêx li uô đêz đar txos paz txưv mê nhuôs shux xênhz cxênhx 1 li nhiv no. Zos tsi muôx bộ đội pênhz phax paz txưv mak têx cưk kriê cux njiz ntâu phêv liv chiê huiz tôngv mê nhuôs mul cơưv ntơưr, viv nhiv no têz qơưk cux paz txưv tsi tâu tas trâu shux xênhz pluôs. Bộ đội pênhz phax li pluôs nox sơưr nzor muôx ziz njiêz lok six lox, paz cxơưz cxiz shux xênhz li niêv txir tso mê nhuôs mul cơưv ntơưr, njênhs njôngr txos têx cưk kriê đuô, tiv zix zos njênhs njôngr têx cán bộ chiến sĩ bộ đội pênhz phax nhoz ntus đriv no đuô”./.

(Thủy Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Tsưr ziv nox hâuk paz trâu nênhs trâus moz suôz liêz muôx đas jos sêi

1. Zov chênhr tiv zix zos cxaz nzir đêx

Chor bác sỹ hêik tiêk, qir tiv moz suôz liêz zos uô trâu nênhs moz uô cuz uô no, gênhk, viv li nox hâuk tsơưs. Tiv zix, moz suôz liêz nyêi yax zos uô cuz uô no, lok nyar uô trâu chor nyar nhênhv, hâur tsưr ziv nox hâuk trâu nênhs moz suôz liêz zov chênhr tiv zix zos cxaz nzir đêx.

Tiv nênhs moz trâus uô cuz uô no siêz đros luz chêr tsik muôx đêx viv li tsuv cxaz nzir đêx trâu luz chêr cov txâuk, nênhs moz tsuv hâuk têx zav cuô txir ntông, xưk li (cuô txir thênhx caz, txir lưk jôngr, txir dừa) viv chor txir no muôx ntâu tsơưr khoáng thiêz vitamin C paz trâu luz chêr muôx jos, zuôr paz uô trâu moz jông sêi đuô.

Lơưr chênhz zênhv, tsuv tâu muôz tâu blôngx mâuv cuôz lok zos blôngx tâuz ntông tsông cov mok tso cuô hâuk cux zuôr jông trâu nênhs moz suôz liêz.

2. Nox têx zav nox muôx cuô

Lok têx zav nox, chor bác sỹ hêik, nênhs moz tsuv nox têx zav nox muôx cuô thiêz muôs li: nox cuô đik cê paz muôx ntâu tsơưr pưr thiêz cux zôngx ziv nox thiêz hâuk nzir tâu cuô mik. Tsik nox têx zav nox tơưr.

Tiv zix chor nhuôs zâu trâus moz suôz liêz, cuô mik zos kror tsơưr pưr zov chênhr tiv zix, zos mê nhuôv tsênhv nox niêv mik mak tsuv tror muôz mik trâu mê nhuôv nox nzir. Thâuv muôz trâu mê nhuôv nox tsuv muôz phêiz uô ntâu jiês nox. Nox têx zav nox muôx ntâu đạm li kê, grêix, cuô mik… zav nox muôx ntâu vitamin A, ntâu kẽm li (grêix nhux, grêix kêiz…) zuôr paz muôx nzir đas jor tir tar moz suôz liêz.

3.Chêir zav nox muôx ntâu trox

Nhiv no cux tsênhv tsik tâu muôx yuôx phax tar, chơưv kho tâu jông moz sêi, viv li nox hâuk txâuk tsơưr pưr shưz zos lok six zov chênhr, viv tiêk zos đas jos trâus txo grêk mak moz zuôr hnhar đuô, nyêi yax zos uô trâu nênhs moz gênhk lôngx njiz phiv liv.

Đros nênhs moz suôz liêz, tsuv chêir têx zav nox muôx ntâu trox, têx zav nox ciz, nthênh trox, njiv thiêz kâuz viv têx zav nox co zuôr tsik huv trâu plaz; têx zav txơưr đuô mak tsik tsuv chêir. Tsuv nox cov huv đros txâuk tsơưr pưr shưz, tiv zix zos zav nox muôx ntâu vitamin thiêz tsơưr khoáng…

4. Muôz trâu mê nhuôv nox nzir cov muôx đas jos

Mê nhuôv zâu trâus moz suôz liêz zos tưz jông moz thiêz uô si li cxiê hnuz mak tsuv muôz trâu mê nhuôv nox huv pluôs li cxiê hnuz. Khov lơưr mê nhuôv hnuz nhôngs, zos mê nhuôv tsênhv nox niêv mik mak niêv tsuv nox cxaz nzir tsơưr pưr, zos mê nhuôv nox mor lơưv mak tsuv muôz trâu mê nhuôv nox chiê muôx nzir đas jos, cxaz nzir têx tsơưr pưr trâus pôngz plox thâuv mê nhuôv muôx moz, tsik chiê njiz trâus tsik hnhar cir thiêz tsik txâuk tsơưr pưr shưz ntu tov ntêx no.

Niêv txir tsuv uô ntâu zav jâuz mor chiê mê nhuôv nox cov kaz lol, tsuv nus chor mê nhuôs tưz hloz sêz nhiêv nox đaz tsi mak uô trâu nox. Têx zav nox tsuv tsov cưv txos zos muôx ntâu vitamin D, A, Kẽm, sắt, tsơưr khoangr… zuôr uô tâu cuô đik cà rốt, grêix kêiz, hâuk cuô đêx txir thênhx caz, têx zav txir ntông…chiê paz trâu mê nhuôv muôx nzir đas jos./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)