Pêx xênhv pluôs njiz ntâu phiv liv đuô tiv ntux nas đêx ngaz cuôr

         Ntux nas chuô đêx ngaz cuôr tsuôk lok đhâu iz oz hnuz, taz sik tưz uô trâu jok Bang, xã Mường Bang, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La puôk tsuôx tas. Tas nro jêx jok nhiv no tsuôk zos poz jêz thiêz têx cuô hmôngr ar. Jêx jok muôx 40 ntâu luz tsêr, mak 9 luz tsêr trâus đêx cuôr yôngz tas hur si, 17 luz tsêr tsuv txar nhoz qơư yiêz. Tas nro chor blêx liêx tưz zuôr jông sâu cux trâus đêx cuôr yôngz thiêz ar cxuz tas. Txox cêr 114 txuôk txix xã Mường Do muk txos Mường Bang tsuôk ntêr muôx 12 cêik ntâu, taz sik muôx txos 40 kror qơư poz, cxuz. Ntux nas lox uô ar poz jêz poz tas ntâu, tsik muôx qơư khuôv đêis kror tưs hlo, tiv ntơưv no tưz tsik muôx jôngr ntông txix ntêr lok:

         “Jiês ntux nas lok nhiv kruôr đhâu ntêr muôx 4,5 hnuz, đêx huôv lox, vax tsêr trâus cuôr yôngz tas hur si, tsik yuôr đaz tsi hlo lơưv, cxur nox cux tsik yuôr, hiv no mak tsuôk yuôr nênhs khôngz lơưv xưz, vax tsêr cxuô zav trâus đêx cuôr yôngz tas hur si lơưv”.

         Niêv tix Hà Thị Thắm chuôz zis luz tsêr nhoz xã Gia Phù nhiv no tsuôk yuôr têx cuô ar hnhav jơưk đros têx zar shôngz, ntông lor thiêz luz ti vi, yêz tuôv tsik jông tas đêis khuôv ntơưv luz hâur pâuk ntông lưv tsiz. Tsuôk iz pliês nyik xưz, ntux nas đêx ngaz cuôr ar poz txix luz trôngz pêv kâuv tsêr ntưk lok cxuz tas nro vax tsêr, cxuô zav. Hmôngr jông oz niêv txir thiêz tuk nhuôs nxêik khiêr điv tâu uô ntêx thâuv luz tsêr trâus vâuv:

         “Thâuv co pov đêx huôv lok chuôs tsi, tsuôk pâuz nriêr cêr khiêr gâuv xưz. Chuôz zis nhiv no tsik yuôr đaz tsik lơưv, paz mur nhiv kruôr zus, vax tsêr cux trâus đêx cuôr yôngz tas hur si. Nhiv no mak tsik pâuz zuôr nhoz kror tưs lơưv”.

         Cxuô chuôz zênhx chuôz tav trâus đêx nas cuôr yôngz tas tsik yuôr đaz tsi, tsuôk yuôr chêr trik yo tsênhv hnar ntơưv luz chêr xưz zos ntâu ziv chuôz zis nhoz qơư trâus đêx cuôr yôngz Phù Yên hâur têx hnuz no njiz trâus. Pêx xênhv luz nênhx zuôr njiz ntâu phiv liv thâuv mak vax tsêr cxuô zav trâus đêx cuôr tas, liêx têz, pak njêl cux tsik yuôr. Pos Lương Thị Như Hoa, Bí thư huyện Ủy Phù Yên hêik:

         “Sâuv thax tsav huyện nhiv no cux tsênhv tsik tâu muôx tênhv, viv li uô ntêx zos têx zav chiê tơưl pov cêr mak pêz tưz hêik cov thâux muk trâu pox nhuôs. Pêz cux vav tiêk cxuô nganhx, cxuô cấp hâur tỉnh thiêz hâur tas nro têz qơưk côngv têk  chiê uô chak cov Phù Yên nzor paz trâu pox nhuôs truôx tuk luz nênhx”.

         Đhâu têx trâus hiêv tiv ntux nas đêx ngaz cuôr, hâur ntu zuôr txos chiê tir tar muôx chêx cur ntux têz uô ruôr hiêv, lơưr Bộ trưởng Bộ kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok Nguyễn Xuân Cường, Sơn La tsuv uô jông đuô kho đuô kinh tế, hâur co jôngr zos kinh tế chênhr thiêz pêx xênhv zos nênhs sêiz jor tâu sơưv liv:

         “Đros qiv hơưv txơưr txar, thax tsav phiv liv thiêz xưk li nhiv no, tsuv njiê đêz đuô lok kho đuô kinh tế ntơưv Sơn La, tsik zos tiêk tror uô jông chos blêx, chos poz cưk ntơưv luz jok no, luz jok tor. Viv tiêk Sơ La tsuv muôx jôngr, jôngr zos kinh tế chênhr, truôx tuk muk ntêr. Tsênhz zos tsuv uô trâu pêx xênhv uô nênhx tâu txix har jôngr”./.

(Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)

Iz cxiê tsưr ziv hôx phưx tsiv uô xênhz yar đhâu jiês ntux nas nhoz têx tỉnh faz Baz

          1. Huiz tôngv ntâu tiv zix têx zav meir chiê grus, tso đêx sei tsik chiê đêx nas ngaz blêx liêx thiêz kôngz lôngk; tsov cưv grus ntơưv têx mênhv chêx trâus ngaz lox.

          2. Tsưr tsix qênhz yuôx, ntâus grê têx trâus ruôr hiêv nhoz têx mênhv chêx blêx thiêz kôngz lôngk trâus ruôr hiêv, tiv zix zos mênhv chêx blêx nhiv kruôr tsêz chos, đros mênhv chêx blêx njuôs xav hôx phưx tâu mak chox kriê chos cxaz nhoz têx thax tsav blêx huôv tsar jông, tsi trâs zênhr shar tiv ntux nas; chuôz tsar tsoz phưz, sir zôngv têx zav qir zuôv cxiz tuôx chas, huv đros tsoz chos chiê hôx phưx sei.

          3. Zôngv zuz blês dưv phax tror chos đuô têx mênhv chêx blêx trâus ruôr hiêv hnhar hôx phưx tsi tâu tiv ntux nas lok sik zôngv nôngz lur hnuz tsêz chos nzir ( tsov cưv mênhv chêx tsêz tov kaz hnuz 10/7).

          4. Đros thiêz mênhv chêx jâuz tâuv trâus ruôr hiêv tas hur si, têx tiv phaz cxoz max tsêz chos thâuv qiv hơưv tsi tâu jông; thôngx cxix bax nôngz jâuz tsês chiê tror tsêz chos thâuv qiv hơưv huv đros, tiv zix zos têx zav jâuz lur hnuz, taz por tsi chiê tsi muôx jâuz sir zôngv.

          Đros thiêz liêx trâus ngaz hâur six hơưv tsi ntêr thiêz jâuz tsênhv zâu njuôs xav hôx phưx tâu mak tsuv tsuôk iz cxiê zav yuôx phax tuô ndêz ruôr hiêv; shơư đros KH, Penac P, lân....tsuôk lơưr lênhx nênhs tsiv uô li heik kriê, tsoz phưz, zuôv cxaz qir thâuv qiv hơưv jông đuô tuôx chiê paz tsoz chos huôv tsar.

          5. Đros thiêz tsoz chos công nghiệp, ntông nox txir ntêr shông.

          a) Tsoz tsơưz

          - Đros vax tsơưz tsuôk trâus ntuôs blôngx, kâus taz sik tsi lor:

          + Khơưz cưx đês cov đêx ntưs mul sei đuô, paz chas hlar sei đuô; Tsa tsoz tsơưz trâus kâus, txiêr blôngx trâus ntuôs, uô vêv xênhz vax chos, zuôv qir huv đros chiê tsoz chos tror hôx phưx, tuôx chas yiêz.

          + Cungz têx tsơưr trâu blôngx ( qir blôngx Yogen...) chiê chuôz tsar hôx phưx tsoz chos.

          - Đros thiêz têx vax tsơưz trâus lor:

          + Njeis thiêz yưr lir têx tsoz trâus lor; xeir 1-2 tsoz njuôs tsơưz muôx jos chiê tsoz phưz hlôngr trâu tsoz trâus kâuk.

          + Cungz têx tsơưr trâu blôngx ( qir Yogen...) chiê chuôz tsar hôx phưx tsoz chos;

          + Thâuv ar kruôr tsuv zuôv qir cov huv đros chiê tsoz chos huôv tsar đuô.

          b) Tsoz txir lưv tsiz thiêz têx zav tsoz chos txơưr

          Tsuv khơưz cưx đês cov đêx ntưs mul sei, tiv zix têx vax nhoz qơư kis mak hlôngr chiê chos blêx, paz chas tuôx sei đuô. Txiêr têx chês trâus lor tiv chuô yuôz. Ndơưs ar, cungz têx tsơưr trâu blôngx ( li qir Yogen...) chiê tsoz chos tror hôx phưx sei./.

(Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)