Điện Biên: Thâuv tưs jôngr Mường Phăng thiêx tsik trâus ruôr ntor

           Hnuz 30/10/2014, Thủ tướng chính phủ tưz cir cuêz tênhv số 1976 cêv kuôk jôngr Mường Phăng, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên nhoz hâur chor jôngr txưr tas nro têz qơưk txos shông 2020, njiê đêz đar txos shông 2030. Hli 7 shông 2015, UBND tỉnh Điện Biên tưz tso tơưv cuêz tênhv số 611 lok choz zok 1.000 ntâu hec ta ar jôngr ntu 1 ntơưv thax tsav chor xã Mường Phăng, Pá Khoang, huyện Điện Biên trâu tsưr jôngr zos Ban sêiz car Di tích lịch sử thiêz tênhv qơư Mường Phăng. Cuêz tênhv no cux hêik mênhx; tsưr jôngr tsuv uô cov tâu truôx luôs hâux lưv por vêv jôngr cux li por vêv tênhv qơư.

          8.100 ntâu yiv ndis jôngr Mường Phăng nhoz thax tsav jok Đông Mệt, xã Pá Khoang, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên tsik so trâus luôx txiêr hâur 3 hliz đhâu tâu tsưr jôngr hêik tiêk, zos tiv tsơưs nênhs, cơ quan muôx tsik txâuk nênhs sêiz jor.

          Hok thâuv co, lơưr cuêz tênhv 1976, chor jôngr no đhâu thâuv tâu cungz qênhx xav jênhv, yênhx lix nênhs sêiz car tsuv tâu tsov cưv txos muôx cxix cxuô lênhx nênhs, cxuô zav chiê taz por huôx tôngv muôx chêx cur. Thôngx cxix kruôz kriê gra siêz  ban sêiz car thax tsav jôngr li txux chi uô hâux lưv pháp luật, gra siêz jênhv pâuz, txơưx jênhv, chính quyền tiv phaz thiêz côngv thôngx pêx xênhv nhoz iz ndis chor thax tsav jôngr li sik côngv đros sêiz car.

         Taz sik đros jôngr Mường Phăng, hlôngr njêx muôs tsưr jôngr zos zơưv Nguyễn Việt Cường, Giám đốc ban sêiz car jôngr Di tích lịch sử thiêz tênhv qơư Mường Phăng puz pâuz, gra siêz jênhv pâuz trâu pêx xênhv nhoz iz dis jôngr lok six lax, viv 47 jok nhoz oz xã Mường Phăng, Pá Khoang phênhv ntâu zos tsôngv box mênhx cxưx, nhoz uô nênhx đros jôngr, viv li nhiês txiê têx shôngz ntông zâu cux tsik so muôx yưv.

“Taz viv muôx 8 lênhx nênhs uô côngz xưv sêiz car por vêv jôngr. Taz sik tiv pêx xênhv uô nênhx nhoz đros jôngr viv li thâuv lơưr txiêr, lơưr uô nox hâur thax tsav co mak cux lax sêiz jor, qênhz yuôx tâu. Taz viv cux muôx tsik txâuk nênhs chiê thâuv tưs cux sêiz jor njôngr, cux tsuôk zos muk ndis shuôk qênhz yuôx lơưr six hơưv, lơưr tsưr ziv xưz”.

         Cux lơưr zơưv Cường, yênhx shông, taz viv tsik so tsov cưv txos yax kriê trâu pêx xênhv pâuz lok côngz xưv sêiz car, por vêv thiêz phax cuz, tuô cuz jôngr; hêik pâuz trâu nov hâu tiv phaz uô jông đuô ban sêiz car phax tar cuz jôngr cấp xã thiêz yênhx lix chor tôr đội phax tar cuz jôngr nhoz chor jêx jok. Thôngx cxix, choz zok đuô jôngr trâu yênhx paz nênhs sêiz car chiê tâu sơưv dịch vuv pâux nzir tênhv qơư jôngr. Taz sik, kror pênhr lok ruôr hiêv jôngr mak cux lax uô, viv cik txos vênhv thix zos cưr tix, nênhx tsa…Viv li, txix shông 2017 txos nhiv no, sâuv thax tsav cux muôx yưv 3 jiês pêx xênhv muk hâur har jôngr txiêr têx shôngz ntông sik xav jênhv tsik tâu lênhx tưs, tsuôk sâu tâu 4 yiv thôngx ntông lok trâu lưx lươngv kiểm lâm xưv lik.

          Zơưv Phạm Văn Khiên, phưv chi cục trưởng chi cục kiểm lâm tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Nhiv no tas nro thax tsav jôngr tsuv têu sêiz car zos 4.000 ntâu hec ta. Taz sik hêik pâuz trâu chính quyền, sik côngv đros tsưr jôngr mak pez nhiv kruôr muôx 3 lênhx kiểm lâm. Lơưr cuiz tênhv đros jôngr sir zôngv txix 500 hec ta tror sâur mak sêiz shuôk tso nzir iz lênhx nênhs, li co mak tsênhv muôx tsik tâu txâuk. Tiv 2 zos qênhz yuôx, por vêv jôngr cux lok six phiv liv, nhoz đros jôngr muôx lok six chôngz ziv chuôz zis viv li chiê pov tâu txiêr shôngz ntông lok sik nav ar jôngr cux lok six lax uô. Ntu đhâu pêz tưz cxiv tsa chêi, taz sik cux tsênhv tâu uô tsênhz hâur luz nênhx. Viv li, lơưr pov mak hâux lưv por veve jôngr tsuv muôx pêx xênhv đros cxaz chuôz thiêx zuôr uô tâu yênhx côngz”.

         Vênhv thix hax zav phiv liv, lơưr luật por vêv thiêz huôv tsar jôngr, tsuôk chor jôngr muôx thax tsav txix 15.000 hec ta tror sâur thiêx tâu yênhx lix hạt kiểm lâm. Đros thax tsav tâu choz nhiv no, tỉnh Điện Biên tsik tâu txâuk tsar tov chiê uô kror no. zơưv Lò Quang Chiêu, phưv giám đốc sở kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Thax tsav jôngr no pêz xav jênhv mak tsuôk muôx 5.000 hec ta xưz. Hâur co 4.500 hec ta zos ar muôx jôngr. Nhiv no đros thax tsav li no mak tsik tâu yênhx lix hạt kiểm lâm ntơưv ban sêiz car no, phênhv ntâu zos kiểm lâm huyện tso nênhs sêiz jor”.

          Lơưr grê 37, luật por vêv thiêz huôv jôngr, txơưx jênhv xuz thơưx ciês thâuv chiê muôx yưv têx txuz ruôr hiêv jôngr sâuv thax tsav zos tsưr jôngr. Taz sik, ruôr hiêv jôngr nhoz Mường Phăng tưz muôx hâur 3 hli, taz sik kror no nhiv kruôr tâu xưv lik uô biên bản thiêz tso tsês uô hâux lưv tiv kror cxâuv. Thiêz, đros têx phiv liv li hêik co, mak txos thâuv tưs, jôngr Mường Phắng thiêx tâu sêiz car truôx, chiê jôngr ntông Mường Phăng tsik trâus txiêr, luôx ruôr hiêv./.

(Vũ Lợi-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lênhx hluôk mênhx cxưx Hmôngz uô bluô nux cxôngx jêx jos

          Xênhz shông 1984, taz sik Lai Xênhv Vax, nhoz jos Sin Suối Hồ tâu lok six ntâu lênhx nênhs hâur jos pâuz txos viv tix lâuk zos lênhx nênhs sei đrơưv, muôx têx tsưr ziv xar tơưv jông hâur huôv tsar kinh têr. Sâuv mênhv chêx vax đar muôx nhos 4000 yiv ndis, tix lâuk tưz cxiv guôx huv đros, yưv pênhr tu zus buô zuôr greix thiêz tu zus keiz chiê zôngv têx xiv huv kôngz nuv uô zav nox trâu tsiêx cxu, keiz ok. Fênhx pheiz iz shôngk tix lâuk muôs 2 jas, muôx nhos 4 tênhr buô khênhx thiêz 1 tênhr keiz, sâu lol tâu 300 tsov đeiv. Tsi xav têx nhiêx txiêx tưz yưv, chuôz zis sâu liv tâu muôx nhos 150 tsov đeiv.

          Lai Xênhv Vax puz pâuz, thâuv qir uô trâur nuv tu zus, tix lâuk tưz cxaz chuôz ntâu lớp kriê cxaz zos tiv phaz tsưr tsix, cux xưk li sir jos nriêr pâuz đhâu ntâuz ntơưr lok tsưr ziv tu zus buô, keiz.Qir thơưx tix lâuk tsuôk zus 3 tul niêv buô thiêz 2,3 châuv tul pox keiz chiê uô nôngz, đhâu co, tix lâuk thiêx zus cxaz yênhx châuv tul niêv buô thiêz yênhx puôk tul pox keiz chiê uô nôngz:

          “ Cxôngx shông 2005 kinh têr chuôz zis lok six txov nhêv, uô liêx, uô têz chiê nox xưz. Txos shông 2011-2012, chuôz zis qir tu zus buô, keiz, phênhv sâu muôx tâu mê njik. Nhiv no chos pax lan, poz cưk, chos blêx, phênhv sâu siêz đuô thâuv ntêx. Nhiêx txiêx hâur chuôz zis zôngv cux ngaz tul, tsi txov nhêv li thâuv ntêx lơưv thiêz”.

          Đros thiêz tu zus buô, huôv tsar paz keiz, chuôz zis yưv pênhr chos pax Lan, iz zav pax chox lol phênhv sâu siêz trâu pox nhuôs nhoz no. Viv huv đros qiv hơưv, ar têz nhoz no viv li pax Lan huôv tsar jông thiêz yênhx iz xiv huv nto bê nhoz Sin Suối Hồ, viv jông gâux mak tsi muôx qơư tưs muôx. Iz shôngk shôngk thâuv zos tsiêz yiêz, tix lâuk chuôz zis muôs zuôr xar 100 ntâu tsoz pax Lan, sâu lol tâu 300 tsov đeiv ntâu.

          Đros trâur nuv jông li ntơưv, iz shông tix lâuk Lai chuôz zis sâu lol muôx nhos 500 tsov đeiv thiêz yênhx lênhx nênhs jông txơưx uô bluô nux nhoz tiv phaz. Tix lâuk li trâur nuv kinh têr yênhx ntâu đoanx nôngx mênhx zos chinhr quyênx tiv phaz tsưr tsix li qơư tuôx seiz shuôk. Ntâu chuôz zis nôngx mênhx hâur jos hâur thax tsav tưz cơưv shâuv trâur nuv no uô kinh têr trâu chuôz zis thiêz sir jos hla đhâu cêr pluôs, uô bluô nux.

          Tix lâuk Tuôv Xênhv Vax nhoz jos Sin Suối Hồ, xã Sin SUối Hồ, huyện Phong Thổ heik:

          “ Hâur jos Lai chuôz zis shông tưs cux muôs tâu ntâu pax Lan tiv zix. Lok huôv tsar kinh têr thiêz chos pax Lan Lai chuôz zis thâuv tưs cux zos chuôz zis uô ntêx nyuôk thiêz muôx chênhz zênhv chos pax Lan jông tiv zix. Nhoz hâur jos cux muôx ntâu chuôz zis tuôx Lai chuôz zis cơưv shâuv chiê chos pax Lan thiêz”.

          Tsiz taz txơưx uô kinh têr, tix lâuk Lai Xênhv Vax tsênhv zos đeiv iêr chi cax lul hâur jos, xã li cxuô huôx tôngv, phongz yaox. Đros trâur nuv kinh têr thiêz siêz jông viv côngv thôngx, tix lâus tưz tâu têx cấp, têx ngênhx nhoz tiv phaz sâu jênhv đros yênhx châuv đeiv ntơưr kruôk thiêz tâu tsôngv box hâur jos, hâur thax tsav lok six hluz.

          Zơưv Chinh Xênhv Vax, tsar jos Sin Suối Hồ, xã Sin Suối Hồ, Phong Thổ puz pâuz:

          “ Thâuv ntêx Lai chuôz zis lok six txov nhêv, taz sik nưs cux lok six sir jos, txơưx xar tơưv thiêz gruôs tu zus buô hloz lox sei muôs tâu ntâu. Lai tsênhv muôx chênhz zênhv, pênhr xưv chos pax Lan, txơưx tsoz phưz. Cur tsênhv yax mông pox nhuôs hâur jos tsuv uô lơưr Lai”./.

( Khắc Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)