Điện Biên: Cảnh pov nanv muôl muôs lênhx nênhs nhoz huyện ntus đriv Nậm Pồ

          Jok Nậm Chua 1, xã Nậm Nhừ, huyện Nậm Pồ txos nhiv no cux tsênhv muôx 10 ntâu lênhx pox niêv tsik muôx njêx muôs hâur jok ntâu hnuz tsik pâuz qir tiv. Nênhs hâur jok hêik tiêk, chuôs li tưz chiv chir tơưv saz đrâuv têz qơưk tsik zos chêi lok sik trâus muôs trâu saz Trung Quốc. Hâur chor hnuz tsik muôx njêx muôs ntêr hnuz co, txos nhiv no  nhiv kruôr muôx iz lênhx nênhs tror lok zos Vax Thị Chu, 17 shông.

Lơưr Chu luk, shông 2015, thâuv tuôx trâu ciêz nhoz tsênhv qơư xã Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ chiê zuôr muôs huv chêk muôx iz lênhx pox niêv lâul nênhs nziêk đas thiêz chox muk muôs trâu saz Trung Quốc. Taz sik tiv tsênhv zâu, tsik tâu txâuk hnuz nhôngs uô pox niêv viv li ho tror tâu muôs trâu iz chuôz zis Hmôngz txơưr đuô nhoz Trung Quốc chiê uô liêx têz thiêz têx hâux lưv hâur tsêr. Nhiv kruôr no, Chu thiêx tâu lưx lươngv pênhz phax nhoz Trung Quốc pov thiêz choz zok lok tiv phaz. Kror pôngz siêz zos Chu niêv thiêz 5 lênhx niêv lâul cux tsik pov, pâuz tsik tsênhz qir tiv thiêz nhoz kror tưs. Nhiv no Chu tsênhv đros tuk txir nzơưv thiêz tuk txir tsik pâuz hêik luk nhoz. Vax Thị Chu tror xar txos:

         “Shông 2015, thâuv cur muk zuôr huv ntơưv ciêz tsênhv qơư xã Nà Hỳ chêk njiz iz lênhx pox niêv muôx hnuz nhôngs. Lênhx pox niêv co tưz đas cur thiêz chox muk Trung Quốc chiê muôs. Taz sik tiv cur tsênhv zâu viv li lơưr tsik tâu zuôr uô pox niêv. Cur tâu muôs trâu iz chuôz zis Hmôngz nhoz Trung Quốc, yênhx hnuz mak uô liêx têz thiêz uô têx hâux lưv hâur tsêr. Lok six hmôngr jông tâu Bộ đội pênhz phax pov thiêz chox lok tiv phaz”.

         Hâu nov UBND xã Nậm Nhừ puz pâuz, nhiv no sâuv thax tsav xã muôx lok six chôngz lênhx pox niêv tsik pâuz nhoz kror tưs thiêz têx jâuv tưs trâus muôs trâu saz Trung Quốc. Qir tiv zos chor pox niêv sâuv thax tsav txux chi kik, luz nênhx txov nhêv, viv li iz cxiê lênhx nênhs tsir têz qơưk txơưr đuô tuôx zôngx ziv nziêk đas, jênhv tiêk đros lơưr muk mak zuôr muôx hâux lưv jông uô thiêz nziêk chox muk muôs. Hâu nov xã tưz yax kriê, hêik txos yênhx jêx jok, taz sik chor nênhs co li tsưr ziv uô lok six ntâu viv li cux lok six lax tir tar tâu qênhx shênhx no. Tix lâus Vax Nhè Chứ, phưv chủ tịch UBND xã Nậm Nhừ hêik:

         “Xã Nậm Nhừ zos iz luz xã txov nhêv tiv zix, ntu đhâu nanv muôl muôs lênhx nênhs txơưr txar lok six phiv liv sâuv thax tsav xã. Chor nênhs trâus nziêk đas muôs trâu Trung Quốc txix thâuv ntêx txos nhiv no muôx lok six chôngz. Vav tiêk chor cơ quan, lưx lươngv txơưx jênhv sâuv thax tsav nzor tir tar tâu qênhx shênhx no”.

         Lơưr Công an huyện Nâm Pồ li số lov, hâur 6 luz hli shông 2017, tas nro huyện muôx 12 lênhx pox niêv, nhuôs zâu tsik muôx njêx muôs nhoz ntơưv tiv phaz tsik pâuz nhoz kror tưs; 4 lênhx nênhs tâu xav tiêk trâus nziêk đas muôs; 5 lênhx nênhs txơưr đuô trâus nziêk đas muôs hâur chor txuz plâuz, hâur co nhiv kruôr muôx oz lênhx nênhs tror lok tiv phaz. Công an huyện Nậm Pồ tưz ruôr tâu yênhx côngz 3 txuz, cxov tâu 5 lênhx nênhs muôl muôs nênhs, chơưv paz tâu oz lênhx nênhs trâus nziêk đas.

Đros trâus nziêk đas chiê muôs, ntâu jiês nênhs trâus nziêk chiv chir đros nênhs nziêk đas muk, xưk li jênhv chiê chor nênhs co chox zuk muk Trung Quốc chiê uô hâux lưv. Qênhx shênhx nhiês tơưv muk saz đrâuv têz qơưk tsik zos chêi cux zos iz qir tiv uô trâu lax sêiz car tâu nanv muôl muôs lênhx nênhs ntơưv tiv phaz no. Txos iz đraz hli 6/2017, sâuv thax tsav huyện Nậm Pồ tưz muôx zuôr xar 1.200 lênhx nênhs tơưv saz đrâuv têz qơưk tsik zos chêi, hâur co muôx 844 lênhx nênhs muk thiêz 313 lênhx nênhs lok hâur têz qơưk. Thiếu tá Hoàng Trung Hà, phưv tsar công an huyện Nậm Pồ puz pâuz:

         “Chor nênhs co liv zôngv têx phôngx cxưx, pâuz tsik cxix cxuô lok cêr chêi têz qơưk, luz nênhx txov nhêv chiê nziêk đas. Đas chor nênhs co chox muk Lào Cai thiêz hla đhâu cêr zâu muk trâu saz Trung Quốc. Chôngz nênhs mak trâus muôs uô nênhs muôs pax muôs chêr lok sik uô luôs pox niêv. Khov lơưr qênhx shênhx tsênhv tsênhz pêz tưz cxiv tsa tsưr ziv tir tar tsav txênhz đros chor nênhs fêv co. Tsưr tsix yax kriê, hêik pâuz txos tas nro pêx xênhv sâuv thax tsav pâuz lok chor nênhs fêv li têx tsưr ziv nziêk đas”.

         Hâu nov Công an huyện Nậm Pồ cux puz pâuz, hâur ntu zuôr txos zuôr chuôz cxaz kruôz kriê nzir trâu chor lưx lươngv công an xã, công an viên tsưr ziv phax tar chor nênhs muôl muôs nênhs. Đros co, Công an huyện cux zuôr chuôz cxaz nênhs chiê nhoz tiv phaz chiê nriêr pov tâu, tir tar ndar six hơưv têx phiv liv co./.

                             (Vũ Lợi-Lik Thox cxêik)

PHÊNHV CXIZ KÔNGZ 1

Tsưr ziv tsoz phưz cà phê hâur cheix lol nas

          1. Txiêr chês thiêz vêv xênhz vax chos.

          Tsuv uô vêv xênhz vax chos hur si, tiv zix zos têx chês têx blôngx hâur chiv tov ntêx. Viv no njuôs xav zos têx qir tiv uô uô muôx moz huôv xênhz thâuv ntux lol nas, uô hiêv txos tsoz cà phê. Txiêr chês zos txiêr têx chês tsi jông gâux, tsi muôx jos. Tas nro têx đrox, chês thiêz blôngx kruôr mak tsuv hlơưr lok sik mfông môngr jêz siz.

          2. Zuôv qir trâu tsoz cà phê.

          - Tsoz chos heik cxuô thiêz tsoz cà phê heik taz hâur ntu hlôngr cxôngx cheix ntux sor trâu cheix lol nas thiêz thâuv tsoz chos trâus ntux kruôr gis mak hâux lưv zuôv qir trâu tsoz chos zos lok six zuôr trâus. Qir guôx paz tsoz chos hlar chas sei đuô, huôv tsar jông, tir tâu qiv hơưv txơưr txar thiêz caz hmoz uô hiêv, tso lol yar lengx siêz trâu têx chiv cheix tov kaz no. Pox nhuôs tsuv zôngv qir guôx chiv chir uô lok sik qir guôx công nghiệp chiê zuôv.

          - Sir zôngv qir zuôv tsuv lơưr trơưk tsưr ziv, đhâu ntu cheix ntux kruôr tsi tâu cungz cxix cxuô tsơưr pưr viv li hâur cheix lol nas pox nhuôs tsuv zuôv qir guôx, qir lân thiêz tiv zix zos qir đạm chiê tsoz cà phê hlar câus, chês thiêz txi txir.

          - Tuôv zênhv cxix cxuô qir zuôv trâu cà phê chiê taz por huôv tsar thiêz tso lol yar lengx li njuôs xav; ar tsi trâus nzâus. Taz por tuôv zênhv cxix cxuô têx tsơưr mak cà phê zuôr trâus hâur yênhx ntu huôv tsar.

          - Tsuv zuôv thâuv ar nông, zuôv ciês hâur hâur pâus toz muôx nhos 1 đok. Tiv zix, tsuv zuôv vôngz hâur ar chiê chuôz tsar chêx cuk, txu grês nhiêx txiêx tsiv uô thiêz chuôz cxaz phênhv sâu trâu nênhs sir zôngv.

          3. Phax tar caz hmoz uô hiêv.

          - Hmoz thiêz caz tho car...khênhr pov huôv xênhz hâur ntu no. Viv li, tsuv nthuô đrox hur si, txiêr têx chês trâus caz, hmoz uô hiêv.

          - Tsuv zôngv iz hâur têx zav yuôx Sumithion, Subatox, Supracide...chiê tsuôk tuô caz, hmoz.

          - Thâuv cà phê trâus ndêz uô hiêv, kruôr chês, kruôr txir tsuv txiêr têx chês trâus hiêv. Zôngv yuôx por vêv đrox tsuôk li Validacin 3SC, Tung vali 3SL....tsuôk chiê tuô ndêz

          - Đrâuv co, pox nhuôs nôngx tsuv yax six mul seiz cà phê chiê pov nzor têx zav caz, hmoz thiêz muôx tsưr ziv phax tuô, thôngx cxix txiêr chês chiê vax tror huôv tsar jông đuô, tso lol yar lengx siêz hâur chiv cheix 2016-2017 thiêz têx shông lơưr co./.

(Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)