Jax sâu thưr 7.27.8.2016:

“ PẺNG TẢI”- TSÔNGV BOX NÙNG LI ZAV NOX KAZ

          Lơưr hêir nênhs Nùng li têx jax pêv thav, hâur ntu phuôz teik Lý Thái Tông ( thế kỷ 10), tsôngv box Nùng, Tày nhoz tox siêz ( Cao Bằng) tưz uô nquôr “ tải” trâu têx tuz lênhv gra mul nox tir ntâus tros châuz. Nquôr tâu muôz đei uô yênhx yeik chiê zôngx ziv gra đros, viv li tâu hu uô “ pẻng tải” (lok zos nquôr gra đros. Nhiv no, nquôr muôx ntâu luz bê hu txơưr.

          Muôx ntâu tsưr ziv uô nquôr lơưr têx zav nênhs Nùng li siêz nhiêv, lơưr cêr uô nênhx li: Nùng An, Nùng Dín, Nùng Phan Slình... Taz sik tsưr ziv uô puôr lênhx zos zôngv njiêz blâuv, têx zav tâuv, greix buô... Nênhs Nùng xar tiêk, chiê txi côngv pos zơưs, tu zus tuz nhuôs hloz lox, uô nquôr tsuv zôngv têx muôx hâur vax tsêr thiêz chiv chir chos tâu thiêx li tsiv grê.

          Nquôr chax chês, hêir nênhs Nùng khênhr uô hâur têx hnuz ntênhs txi côngv muôx 2 zav zos nquôr blâuv txir tsơưz thiêz nquôr blâuv blôngx gai. Zos uô nquôr blâuv txir tsơưz tsuv zôngv txir tsơưz nhiv kruôr siêr thiêx tsi trâus kâuz thiêz tsês tâu ntêr. Nquôr blâuv blôngx gai mak lax uô đuô. Blôngx gai tâu muôz đê cov jông, jiêz kruôr. Chox mul hâu siêr, tso cuô, chox lol cxôngr cov mos. Thax mak muôz râuz bâu, muôz blôngx gai shơư. Muôz môngr blêx blâuv juôx đros thax txos thâuv jôngx thiêz chox mul tuôr. Tuôr tas nquôr zuôr lok six tsư kaz. 2 zav nquôr no plơưr mak khênhr zôngv tsiz muôx đuz ciz shơư thax uô.

          Đros trâu zav nquôr khênhr nox hâur niêx hnuz lok sik muôs pêv têx ciêz, khênhr uô zôngx ziv đuô, co zos zôngv môngr blêx blâuv thiêz tâuv chox lok uô. NJiêz blâuv chox mul tsâu đêx 4-5 six hơưv, chox mul jov uô môngr, muôz tso hâur hnaz đei cov kruôr mav chox lol shơư đros thax. Hâur đruôz đraz nquôr zôngv tsiz muôx đuz ciz, tâuv njuôz, tâuv liêz, tâuv đuz...uô chiê nquôr kaz đuô.

          Hâur đruôz đaz nquôr zos zôngv têx zav tâuv uô chiê tsi shiz thiêz kaz mak tsuv chox mul tsâu đêx sor muôx nhos 2 six thiêx mav chuz siêr. Đhâu co, muôz thax shơư, thiêz ciz đhâu, chox mul tuôr thiêz juôx uô yênhx thôngx.

          Têx zav “ pẻng tải” puôr lênhx tâu zôngv blôngx tsơưz kruôr krơr, chuz muôx nhos 30 phênhz txơưv siêr. Thâuv chuz siêr, zôngv pal tho đei uô yênhx yeik thiêz đei trâu têx qơư lax khiêv, tsês chiê tâu 3-5 hnuz tsi trâus liêv. Thâuv tsês ntêr nquôr trâus kruôr mak chox mul cxiêz lok sik muôz nthênh mak li nox mak lok six kaz.

          “ Pẻng tải” – tưz yênhx zav nox nto bê, zos mênhx cxưx Nùng li vênhx huôv jông. Chênhr zos li hêik ntơư, hêir nênhs Nùng, txơưv muk trâu thax tsav qơư tưs, cux tsênhv ndo njôngr txos kuz têz qơưk, ndo njôngr txos cêr chax chês nhiêv têz nhiêv qơư thiêz hêir nênhs Nùng cêr sik côngv siêz tir ntâus tros châuz heik taz thiêz côngv thôngx têx mênhx cxưx Việt Nam heik cxuô./.

( VOV4-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Phênhv thưr 7, hnuz 27/8/2016:

Du lix Bình Định huôv tsar truôx

       Hâur têx hnuz no, ntơưv tỉnh Bình Định, chuôs li cxuô luz tsêr kruô puôr lênhx muôx kruô tuôx so nhoz cxix cxuô. Ntơưv cxuô qơư uô cxuô zav nox nhoz trơưk ntus đêx hiêr, hnuz tưs cux muôx chôngz kruô. Chor kruô tuôx sêiz shuôk ndis ntux trâu Bình Định hâur chêix ntux sor no, phênhv ntâu zos kruô nmhoz trâu đrôngl HCM, Hà Nội thiêz kruô nhoz cxuô tỉnh faz Bắc pêz têz qơưs. Pos Trần Thị Mỹ Linh, zos iz lênhx kruô nhoz Hà Nội tuôx ndis ntux shuôk têz qơưs hêik pâuz tiêk: Thax tsav têz qơưs Bình Định mak jông jav hênhr, taz sik hâu nov tỉnh Bình Định, tsuv cxiv uô cxaz nzir tsêr kruô chiê tsôngv kruô tuôx ndis ntux thiêx tâu qơư so.

       “Cur lok six nhiêv thax tsav qơư li Bình Định. Lênhx nênhs ntơưv no chuôs li zôngx ziv jê sưv đuô. Kror tiv 2 zos cxuô qơư du lix chuôs li ziv hnuz ziv huôv tsar truôx. Lar hêik zos ntơưv đrôngl Quy Nhơn têx tsêr kruô ntơưv no tsuv cxiv uô cov truôx đuô”.

      Xav tas hâur hli 6, tỉnh Bình Định tưz tok tâu 1,65 triệu lênhx kruô tuôx ndis ntux sêiz shuôk têz qơưs; tsôngv kruô hâur zuk têz qơưs tsar ndê 30% pir li shông uô ntêx. Lar hêik zos hâur jiês sik njiz ntơưv VN, tưz muôx yênhx puô lênhx nhênhz chơưv khoa học hâur zuk têz qơưs thiêz luôs oz chas têz qơưs tuôx trâu Bình Định. Ntơư cux zos iz phênhv paz trâu Bình Định hêik kriê cxuô qơư du lix hâur thax tsav trâu tsôngv kruô sđ pâuz txos. Zơưv Lê Hữu Điền Khuê, nhoz têz qơưs pháp hêik pâuz:

     “Ntơư zos thơưx jiês cur uô cưr tuôx trâu Quy Nhơn. Đhâu njiz cxuô lênhx fôngx zưs cur thiêx pâuz tâu tsênhv qơư tưz yênhx thax tsav qơư nto bê. Iz chas qơư tsưr tsix uô hội nghị; tsênhv qơư khoa học tsênhv nto bê lul lok du lix. Cur xav, ntơư cux zos iz kro zôngx ziv chiê tỉnh huôv tsar lok du lix. Viv tsênhv qơư ntơư tsik tso tsưr ntâu hội nghị hâur yênhx shông thiêz cux cxươz cxiz ntâu lênhx nênhs nhênhz chơưv khoa học hur si sâuv ntiêx têz tuôx huôv tsar uô. Ntơư zos iz kro zôngx ziv huôv tsar truôx du lix”.

      Du lix Bình Định shông no, zos huôv tsar txuôk đros 4 thax tsav tsênhv qơư li: tỉnh Phú Yên, Gia Rai, Kon Tum. Iz chas ntơư “Ntênhk hội du lix chêix ntux sor muôx njiêz luk “Quy Nhơn-Bình Định, ndo njôngr txos niêv đêx hiêr”; thơưx jiês tâu tsưr tsix truz ntêr hnuz txix hli 6 txos hli 9 shông no. Ntơư zos tsưr tsix tưr sênhr chêr, tưr jông gâux ….shông 2016. Zơưv Hồ Quốc Dũng, chủ tịch ủy ban tỉnh Bình Định hêik pâuz:

     “Pêz tsênhv taz tov cxươz cxiz chiê huôv tsar khoa học đros trâu huôv tsar du lix; huôv tsar khoa học zos hêik kriê cxuô thax tsav qơư Bình Định trâu tsôngv kruô luôs oz chas têz qơưs pâuz txos. Lar hêik zos tỉnh tsuv zênhx max muôz pênhr nhiêx cxiv uô cxuô thax tsav qơư uô si”.

      Nhiv no, Bình Định tsênhv taz tov cxươz cxiz cxuô lênhx nênhs jông siêz muôz pênhr nhiêx tuôx cxiv uô-huôv tsar du lix thiêz cxiv uô cxaz nzir./.

( Tsu Vưx cxeik nhênhv)