Sa Pa cxiv tsa têx qơư jông jav chiê tsôngv kruô sêiz shuôk

         Đhâu tsiêz, tsêr tok kruô Hme stay Anh Đức, xã Tả Van, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai thâuv tưs cux muôx kruô tuôx nhoz pur tas. Trơưk li ntâu tsôngv kruô heik, đhâu nhoz so ntơưv tsêr tok kruô Anh Đức muôx heik yưv hâur têx mông ntơưv qơư, tsôngv kruô puôr lênhx jông siêz thiêz xar njôngr muôx six hơưv tsênhv zuôr tror tuôx nzir. Lar heik tsênhv njiêz tâu tsôngv kruô ntâuk grê siêz chênhr zos ntơưv qơư têx luôs hâux lưv uô phưx vưv tsôngv kruô thiêz grê tsêr nhoz so tsi yuô civ, uô tâu trơưk li têx luk tưz heik tsês. Tix lâus Nguyễn Anh Đức, tsưr tsêr lênhk tok kruô Anh Đức heik:

         “Thâuv tưs cur chuôz zis cux chox kriê têx lênhx uô hâux lưv lênhk tok, phưx vưv tsôngv kruô uô jông cxuô luôs hâux lưv li: txix uô jâuz uô mor txos seiz shuôs qơư nhoz, so trâu kruô….. chiê kruô jông siêz”.

         Thax tsav qơư ju lix Sa Pa tâu ntâu ntơưr pov tsir thiêz têx lênhx tsôngv kruô hâur thiêz saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk xeir tsov zos iz hâur têx qơư jông jav chiê hu zâuv tsôngv kruô sơưr đơưk tuôx ndis shuôs uô si. Lar heik zos, txix thâuv txox cêr muk chênhr nội Bài-Lào Cai uô tâu tiêr trâu têx yêz mul lok, têx hluô đei muk ndis shuôs trôngz Phan Si Păng uô tiêr thiêz  muôz sir zôngv hâur shông 2016, chor kruô tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si txos Sa Pa hâur shông đhâu tưz ntâu đuô 3 bâus pir li shông 2014 thiêz njuôk xav, tsôngv kruô tsênhv zuôr tsar ndê chôngz đuô hâur têx shông zuôr txos. Huyện li phênhv sâu tâu nhiêx txiêx txix uô ju lix tâu xar muôx 1.700 tỷ đeiv. Viv li, luôs hâux lưv cxiv tsa têx qơư jông jav chiê hu zâuv tsôngv  kruô tuôx ndis shuôs uô si, thâuv tưs cux zos hâux lưv zov chênhr thiêz zuôr tsuv uô cov tâu truôx.

         Chiê uô trơưk têx luôs hâux lưv tso tơưv, zos tror huôv tsar thax tsav qơư ju lix Sa Pa truôx vênhk, cxiv tsa Sa Pa yênhx têz qơưk qơư ju lix ntu 2016-2020, huyện Sa Pa  tưz cxơưz tiês uô luôs hâux lưv yax kriê, cxiv uô qơư ju lix jông, hâur ntơư xav tinhv cxiv tsa vênhx huôv ju lix zos hâux lưv uô xuz thơưx hlo. Zơưv Nguyễn Ngọc Hinh, Phưv Chủ tịch UBND huyện Sa Pa, tỉnh lào Cai heik pâuz:

         “Sa Pa cux tưz fuô uô jông têx hâux lưv uz no lok sâuv xênhz huôx, nox nhoz hur si, shir phaz lus lênhk tok tsôngv kruô sơưr đơưk tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si, uô jông hâux lưv seiz car ju lix hâur thax tsav, gra siêz txux chi tsưr ziv lês car uô têx nuv têz qơưk thiêz chox kriê têx hiệp hội ju lix Sa Pa, yax kriê txos trâu tsôngv box sơưr đơưk pâuz tsưr ziv uô têx nuv lênhk tok kruô, phưx vưv kruô….”.

         Iz hâur têx tsưr ziv hu zâuv tsôngv kruô sơưr đơưk nhiêv tuôx ndis shuôs têz qơưs, zos têx xiv huv ju lix; viv li six hơưv đhâu, huyện Sa Pa tưz moz siêz yưv pênhr uô 7 zav xiv huv. Ntơư zos huôv tsar uô têx pax ntâuz uz no chiê muôs thiêz muôz puz uô puôr fênhx trâu tsôngv kruô, nthuôr uô têx txux chi vênhx huôv jông đrav ntêx, huôv tsar têx qơư uô si, krêz đar qơư ju lix seiz njuôk shuôs kho moz txix đa têx đêx tsâu yuôx njuôz, sir zôngv têx yuôx jông muôx nhoz hâur Sa Pa….. Lar heik zos krêz uô tâu jông têx ntênhs hội vênhx huôv cxuô heir nênhs tsơưs tsơưs, ntênhs hội nthuôr uô lov jêv…chiê hu zâuv tsôngv kruô nhiêv tuôx ndis seiz têz qơưk uô si. Nguyễn Thu Hà, iz lênhx kruô tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si heik pâuz:

         “Zuk zos iz lênhx kruô nhoz TP Nha Trang tuôx, jâuv no zos jiês xuz thơưx cur tâu tuôx txos. Cur muk ndis shuôs seiz têz qơưk mak pov kror tưs cux jông, nox nhoz đu lus, hur si”.

         Cxiv tsa vênhx huôv ju  lix chênhr zos muôz thiêz uô tâu têx qơư jông jav trâu tsôngv kruô seiz pov, pâuz txos suôv qơư Sa Pa, iz jâuk  tâu tuôx txos cux xar cov tror tâu tuôx nzir ntâu jiês thiêz./.

(Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv) 

Hêik kriê têx tsưr ziv phax tar yêiz jâuz krâur, ntux no, caz moz ơưk trâu buô

         1. Tsêr guôx: Bax cxuô zav thêir vor cov ntov iz ndis tsêr guôx, tsik chiê nas yiê, yâu chuô, tiv zix zos thâuv hmo ntux; tsêr guôx tu zus tsuv kruôr krơưr, hur si, tsik chiê têx qir thiêz đêx tâur hâur guôx uô vuôz tsuôz kiêk nênhs, uô guôx thêir vor cov sor trâu chor mê nhuôs buô tsênhv đros niêv, sir zôngv kê tênhz tơưl uô cov sor trâu mê nhuôv buô. Tsik muôz buô đa đêx trâu chor hnuz ntux no njiv thâuv jêx tưv kik đuô15 tưv.

         2. Muôz đêx hur cov txâuk trâu buô hâuk, cxaz nzir têx vitamin, tsơưr khoáng, yuôx paz nox hâuk grêk jông tor trâu hâur têx zav nox trơưk li tsưr ziv hêik kriê. Têx zav nox tsuv muôx cxix cxuô, siz bâus têx tsơưr pưr shưz đros buô li yênhx ntu hloz lox.

          3. Tsik so qêz huk tsêr guôx, nzuôr cov hur si têx đaz jâuz. Tsik so tsuôs yuôx tuô lov caz moz ươk hâur tsêr guôx, qơư tu zus txix chor hóa chất li: Han-Iodine, Benkocid, hmôngr jêz siz…

         4. Cxax cxix cxuô zav yuôx vắc xin phax tar têx zav caz moz ơưk siz cik phiv liv trâu buô: Phax tar caz moz ơưk buô, tơưv ndâux hlê trâu, hơưz poz…lơưr tsưr ziv tu zus.

Ntơư zos iz cxiê tsưr ziv phax tar ntux no njiv, yêiz jâuz krâur, tir thêir caz moz ơưk trâu buô. Vav tiêk pox nhuôs zuôr tu zus buô cov huv li têx tsưr ziv co chiê chuôz zis têx tsiêx tsik trâus cik caz moz ơưk, txo grêk tsơưs tiv zix têx phiv liv muôx hâur ziv chuôz zis./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)