Nduôr “Dua ít”-Hêir nênhs Cho tiền li nduôr gâux đrâus

Zơưv Bàn Xuân Đức, hêir nênhs Cho Tiền nhoz xar Phiêng Luông, huyện Mộc Châu piêr: “Hêir nênhs cho li nduôr Dua ít tưz zênhx muôx txix thâuv ntêx lok lơưv. Zav nduôr no muôx đros đrêiv ịzax đaz nênhs thâuv ntêx, co zos iz lênhx hluôk tuz muk zok zuôr pox niêv. Chuôz zis tos nxêik xar siv tuk hluôk tuz hêik cov nhoz đros tos nxêik uô hâux lưv oz pêz hnuz. Uô ntêx thâuv tuk hluôk tuz zuôr lok tsêr, tsưr tsêr tos nxêik tưz bax iz zav nduôr. Têx zav uô zos chor cxur blâuv kaz tiv zix chox muk tsâu, tuôr cov lưx mok, đhâu co muôz tor shơư đros suôz thax njêr thiêz cuô kriêr câur hâur blôngx tsơưz. Chor nduôr no ntêr muôx iz đok txos iz đok ntâu, lox luôx oz tuk ntir têk. Đhâu thâuv tưz krưr tiêr, muôz khi oz luz uô cê, pox nhuôs muôz choxx muk chuz muôx 30 phênhz chêk siêr. Fênhx six mak tos nxêik zuôr krưr tsơưs tiv zix 30 luz nduôr phêiz uô oz poz, iz poz chiê trâu nênhs muk paz hêik nhaz thiêz iz poz muôz trâu tuk hluôk tuz chox muk trâu niêv, cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk nox. Khov lơưr chuôz zis li tsar tov mak lênhx hluôk tuz zuôr nhoz uô hâux lưv pêk tsơưs hnuz, taz sik fênhx six mak zuôr nhoz txix 3-5 hnuz, thiêz uô muôx 5 txos 7 jiês li co. Thâuv tos nxêik tưz nhiêv tuk hluôk tuz co uô vâuv, zuôr chiê tuk hluôk tuz lok hêik trâu niêv txir pâuz bax hnuz nhôngs jông tuôx tok nhaz. Iz lênhx hluôk tuz thâuv tas hnuz nhôngs uô hâux lưv jênhv tâu iz poz mor su gra muk nox tos cêr mak zos tos nxêik tsik nhiêv zuk. Hok zos lênhx hluôk tuz tâu gra oz pêz poz nduôr Dua ít lok tsêr mak tos tuz chuôz zis pâuz tâu tiêk tos nxêik tuz nhiêv tuk tuz uô vâur lơưv thiêz bax uô yôngz cok trâu oz tuk nhuôs. Txix co zav nduôr no tâu hêir nênhs Cho zôngv xưk li iz kror hêik txos cêr siz hluz:

“Nduôr no piz txix kror iz lênhx hluôk tuz muk uô côngz trâu chuôz zis tos nxêik tsêr li ziv chuôz zis. Txos hnuz tiv 4 thâuv tuk tuz muk tsêr, tos nxêik tsêr zuôr bax krưr iz zav nduôr, nênhs Cho hu uô Dua Ít trâu tuk hluôk tuz gra muk tsêr”.

Zos tiêk tos nxêik tsêr tsik uô nduôr Dua Ít mak zuôr hlôngr txix zav nduôr thênh lox-chor nduôr no cux tâu uô txix hmôngr cxur blâuv tuôr lưx, đhâu co muôz puôz uôz iz luz nduôr thiêz chox muk thênh cov siêr. Nduôr thâuv uô siêr zuôr muôz txiêr uô têx đêiv zâu chiê tuk hluôk tuz gra lok tsêr. Zơưv Bàn Xuân Đức puz pâuz nzir:

“Cux muôx têx chuôz zis tos nxêik tsêr tsik uô nduôr Dua ít mak uô nduôr thênh.  Muôz triêv txiêr uô yênhx đêiv zâu, jông xưk li nduôr Dua ít thiêz chiê tuk hluôk tuz gra lok tsêr hêik trâu niêv txir pâuz tưz uô tiêr hâux lưv saz tos nxêik tsêr”.

Nênhs Cho tsik so nox nduôr Dua ít lơưr yênhx gơưv, tsik nox iz luz đros siêz xar oz niêv txir tov kaz no zuôr zus tâu mê nhuôs muôx tuz, muôx nxêik, chuôz zis shir phaz. Thâuv nox nduôr, luôs tsik so têr jux juk chor blôngx tsơưs krưr cê nox thiêx kaz. Pos Bàn Thị Xuân, nhoz jok Suối Khem, xar Phiêng Luông, Mộc Châu puz pâuz:

“Thâuv nox tsik muôx nênhs zôngv trơưs thiêz điêr chiê hêik nox mak max mav têr chor blôngx tsơưs chiê nox. Max mav têr li co thiêz têr txos tưs nox txos co thiêz tsuv nox oz luz uô cê viv tuz nxêik muôx gơưv. Tov kaz no yênhx niêv txir zuôr zus tâu mê nhuôs tuz thiêz nhuôs nxêik hur si”.

Xar hội ziv hnuz ziv huôv tsar, iz cxiê phôngx cxưx, cêr chêi tsik jông tưz tâu pox nhuôs tso tsês. Lơưr co, hâur uô yôngz cok, chor hluôk tuz hêir nênhs cho tiền nhoz Mộc Châu tưz tsik tsuv nhoz chiê uô hâux lưv trâu tos nxêik tsêr lơưv. Taz sik, nduôr Dua ít thâuv tưs cux tsuv muôx hâur têx ntênhk tsiêz, lok sik hâur têx ntênhk hôiv zov chênhr. Đuô li, tsôngv box tsênhv uô nduôr chiê muôz uô huv khơưk puz trâu sơưr đơưk nox hâur têx hnuz shir phaz, lov jêv, đros siêz xar muôx tâu iz luz nênhx shir phaz, tsâu sor thiêz zuk têx tuz nhuôs zuôr nzor nriêr tâu iz tuk zuk hluz, zuk nhiêv./.

(Triệu Biên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Mường Lò-Thax tsav qơư muôx ntâu txux chi jông

          Hêik txos Mường Lò zos hêik txos 6 zav đhiê pax vuôs cxôngx nzor đrav ntêx, chuôz piz trâu 36 zav txux chi đhiê pax vuôs faz Bắc. Muk txos trâu Mường Lò, tsôngv kruô du lix zuôr tâu sêiz cxuô zav txux chi đhiê pax vuôs, lov jêv ntưk.

          Thâuv 8 six tsâuk ntux hnuz 29/9/2013, tsôngv kruô du lix tuôx txos trâu Mường Lò tưz pov njôngr nthuôr uô cxuô cêr lov jêv đhiê pax vuôs cxôngx nzor. Ntơư zos hâur jiês nthuôr uô ntâu cêr lov jêv đhiê pax vuôs, xav li thâuv ntêx txos trâu nhiv no thiêz muôx 2 cxênhz ntâu lênhx tuz nxêik hluôk, nthuôr uô ntâu zav cêr lov jêv hâur 45 phênhz. Txix têx cêr uô lov jêv muôx njiêz luk hêik txos Pax lâus txos trâu đhiê pax vuôs; siz tuôr têk đhiê uô lov jêv đros trâu tuôr fuôv txiêx zâuv hâuk chơưr…Lò Văn Biến, iz lênhx nênhs nhênhz chơưv thiêz cxiv uô cxuô jax đhiê pax vuôs shir phaz lul hêik:

          “Cur lok six shir phaz thiêz muôx chôngz lênhx ntâu tus lok six nhiêv têx cêr lov jêv đhiê pax vuôs, muôz têx txux chi co sêiz tsiv grê”.

          Hâur shông 2008, tsôngv px hêir nênhs poz ziz nhoz thị xã Nghĩa Lộ cux muôx iz zav txux chi Guines VN, ntơư zos trôngx mor blâuv hnhar muôx 1,3 tấn, đar 2,8 thiêr, tuôz iz đok ntâu. Chiê bax cov tâu trôngx mor no, 200 ntâu chuôz zis tsôngv px hêir nênhs poz ziz tưz sir zôngv 300 luz tsu chox lok chuz mor, 200 cir ntông chox lok hâu chiê jak mor. Trơưk li hêir nênhs poz ziz Mường Lò njuôk xav, trôngx mor blâuv no, tâu uô txix têx pax lâus, viv zav pax co pir đros thax tsav faz Bắc. 5 trêr pax đros trâu 5 zav liêz, njuôz đax, xiêr, đuz…huv đros. Đhâu chor mor blâuv ntơư, chênhr zos iz  luôs hâux lưv uô muôz pox côngz zơưv côngz, niêv thiêz txir, pos zơưs sêiz tsiv grê. Pos Điêu Thị  Siêng, nhoz jos Đêu 2, xã Nghĩa An, Thị xã Nghĩa Lộ hêik pâuz:

          “Chor mor blâuv uô tâu muôx 5 zav njuôz liêz, xiêr, đax, đơưz…zos hêir nênhs poz ziz li tsưr ziv siêz xar njôngr cov sđ muôx txâuk nox txâuk hnar, uô luz nênhx yar ntux đris”.

          Hêir nênhs poz ziz nhoz Mường Lò li têx kênhx, zos iz zav txux chi txuôk đros cêr gâux cêr đrâus thiêz yuôz nthuôr uô cêr lov jêv. Hêir nênhs poz ziz têx kênhx  cux zos muôz shôngz chox lok uô thiêz thâuv uô tâu tiêr ntơư, muôz chox lok yuôz đros trâu têx suôz sênhr hêik cưr cxiêx uô kho siêz khuôr huv đros hêir nênhs co li luz nênhx nox nhoz muk lok haur niêx hnuz.

          Chênhr zos li hêik ntơư, chiê kruôk thiêz khơưk tsês cux li huôv tsar cov tâu truôx hêir nênhs poz ziz têx kênhx tsik chiê pôngz plox mak ntơưv ciêz vênhx huôv-du lix Mường Lò shông 2017, Thị xã Nghĩa Lộ, tưz cxiv uô tâu iz traz kênhx lox, siêz muôx 2 thiêr, ntêr 5 thiêr chiê hêik kriê trâu tsôngv kruô sđ pâuz txos. Pos Hoàng Thị Hồng Hạnh, phó chủ tịch uỷ ban Thị xã Nghĩa Lộ hêik pâuz:

          “Pêz xar hêik kriê tsôngv px têx txux chi, cêr nênhx vênhx huôv jông hâur thax tsav Mường Lò trâu tsôngv kruô du lix pâuz txos thiêz pêz tsênhv zuôr cxiv kho thax tsav thị xã Nghĩa Lộ cov zos iz thax tsav qơư jông jav chiê tsôngv kruô ndis  ntux tuôx sêiz shuôk txos”     

Shông no, ciêz vênhx huôv du lix Mường Lò cux zuôr nthuôr ntâu cêr lov jêv li: Đhiê pax vuôs, hêik cưr cxiêx thiêz nthuôr uô cêr lov jêv muk tâus cêr đros trâu kriz ciêz muôs hax huv thiêz tưr  lênhx nênhs jông gâux Mường Lò…Ntơư cux chênhr zos iz luôs hâux lưv bax uô chiê tok tsôngv kruô tuôx sêiz shuôk./.

                                 (Tsu cxêik nhênhv-Đinh Tuấn-VOV TB)