Du lix côngv thôngx-Tsưr ziv thiv pluôs nhoz Chiềng Yên

           Txos Chiềng Yên, xã thax tsav 3, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, tsôngv kruôr zuôr pov pâuz tâu tsôngv box Thái, Mường li têx vênhx huôv jông tsênhv tâu tuôr chiê li thâuv ntêx thiêz têx chiv xênhz jông gâux. Tix lâus Vũ Văn Phong, iz lênhx kruô txix Hà Nội tuôx puz pâuz:

“Chiềng Yên muôx tâu têx qơư chiv xênhz lok six jông gâux. Nhoz no mak ntâu kror tsênhv jông thâuv ntêx, lênhx nênhs cux siêz jông thiêz tsênhv tuôr chiê tâu têx vênhx huôv cxôngx nzor”.

Tuôx ntơưv no mak tsôngv kruô zuôr tâu ndis shuôk tsas đêx Tạt Nàng, tuk đêx ntưk sâuv trôngz lok nhoz xã Phụ Mẫu; ndis shuôk têx thax tsav jôngr njuôz xiêz jông gâux iz ndis têx jêx jok tsôngv box Hmôngz, Thái; ndis shuôk tuk đêx muôx njêl ntâu nhoz jok Bướt-tuk đêx tâu pox nhuôs hâur thax tsavhu uô đêx njêl sâuz. Thiêz sêiz pov tâu têx kror jông nhoz no txix tsôngv box Thái têx tsêr lơưx, tsôngv box Hmôngz, Mường, Khơ Mú li têx tsôngk yo. Tiv zix zos tâu đêx đêx sor nhoz Chiềng Yên. Tuk đêx sor ntưk hâur trôngz lok njiêz si sor cuz muôx 35-40 tưv. , tsâu đêx iz mak hnor zuk têx kror gênhk plox tas. Tix lâus Vũ Văn Phong puz pâuz nzir:

“Tsuv hêik tiêk nhoz no muôx tsar tov du lịch lok six jông. Taz sik chiê huôv tsar tâu mak tsuv yưv pênhr njiz thiêz’.

Sir zôngv têx kror liv no, xã Chiềng Yên tưz hêik pox nhuôs nhoz tiv phaz yưv pênhr huôv tsar du lịch côngv thôngx. Txos nhiv no, ntơưv iz cxiê jêx jok muôx qơư du lịch li jok Phụ Mẫu, jok Bướt, jok Nà Bai tưz muôx 13 ziv chuôz zis uô qơư nhoz so phưx vưv tsôngv kruô du lịch côngv thôngx. Đrâuv nhoz so, kruôz kriê chox ndis shuôk, chor chuôz zis cux uô nox hâuk lơưr tsôngv kruô siêz nhiêv, đros muôx têx zav nox nhoz tox trôngz li: mor blâuv, cxuô zav jâuz hâur jôngr, grêix kêiz, kưx poz jêz ciz…Tix lâus Hà Văn Khoa nhoz jok Phụ Mẫu 2 yưv pênhz uô vax tsêr chiê uô du lịch côngv thôngx txix shông 2005. Ciês shông 2006 tix lâus tsêr tưz tok muôx zuôr xar 400 lênhx kruô, đros gri zos 60.000 iz lênhx nênhs iz hmo. Đros phênhv sâu txix chos kôngz lôngk, tu zus tsiêx cxu, tix lâus chuôz zis tưz hla đhâu cêr pluôs zos yênhx chuôz zis muôx txâuk nox. Tis lâus Khoa hêik:

“Uô du lịch côngv thôngx mak cur pov lok six muôx liv trâu chuôz zis cux xưk li jêx jok. Cur cux yưv pênhr trâu iz cxiê côngz trinhx, kho đuô vax tsêr, paz muôx nzir hâux lưv uô trâu têx tuz nhuôs”.

Đrâuv yax kriê pox nhuôs uô cov muôx tênhv qơư jông, cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv, xã hêik pox nhuôs sir jos tuôr chiê têx qơư ndis shuôk jông, tsưr tsix chor huôx tôngv vênhx huôv vênhx nghệ côngv thôngx, hêik pâuz tsôngv box nhoz no li têx vênhx huôv, phôngx cxưx jông trâu tsôngv kruô pâuz. Zơưv Mùi Văn Nguyễn, phưv chủ tịch UBND xã Chiềng Yên puz pâuz nzir:

“Zuôr txos no xã zuôr côngv đros cxuô cấp, tiv zix zos chor nênhs yưv pênhr chiê paz cxiv tsa thax tsav đêx sor thiêz kho đuô tuk đêx muôx njêl ntâu. Cux vav tiêk thênhv siêz zuôr paz pênhr, đros pox nhuôs huôv tsar du lịch”.

Shông 2016, Chiềng Yên tưz tok jênhv xar muôx 3.000 lênhx kruô tuôx ndis shuôk. Chêx cur no zos kror cxơưz cxiz pox nhuôs nhoz no tror sir jos uô zaz zâuv tsôngv kruô tuôx ndis shuôk jêx jok ntâu đuô txix huôx tôngv du lịch côngv thôngx./.

(Bích Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV CXUÊZ KÔNGZ

Tsưr ziv chos poz cưk ntux tsâus thiêz tsoz phưz ntu uô ntêx

          - Uô ar, tsêz chos.

          Chiê txu grês têx jiês lol nas lox uô zênhr shar txos chiv poz cưk, tsuv chuv tôngv khơưz cưx đês tso đêx sâuv liêx têz.

          - Bax qir zuôv trâu cxuô jêk liêx

          Tsuv zuôv 25 cir qir guôx uô ntêx

          Zos tsi muôx qir guôx mak zôngv 10 cir qir vi sinh Azotobacterin.

          Zuôv jiês tiv 2, 15-20 cir qir NPK 16:16:8

          Đros thiêz liêx tưz hleik blêx: Tsuv tso đêx thiêz uô hnaz ar tso sâuv liêx. Hnaz tso uô yênhx hax, iz hax kuôk iz hax xar muôx 2 đok ( chos poz cưk blâuv mak tuôz đuô). Zuôv qir iz ndis hnaz chos poz cưk. Khơưz ar vôngz hâur pâus poz cưk, khơưz cưx đês tso đêx (tsov cưv tsi vôngz ar đhâu hnaz chos poz cưk.

          - Tsưr ziv tsoz phưz ntu uô ntêx.

          - Tsoz phưz nzor cxôngx thâuv poz cưk tuôx tâu 5-6 blôngx, ntu no lok six coaz tsôngv chiê poz cưk huôv tsar jông.

          - Zos tso hnaz juz poz cưk sâuv ar kruôr tsuv zưs đêx ciês sâuv ar chiê poz cưk tuôx chas. Đhâu đo qir đạm thiêz lân zưs tsi so 2-3 jiês.

          - Zos ntux lol nas lok sik ar nông tsuv zuôv lân super tsi so 2-3 jiês, iz jiês kuôk iz jiês 3-4 hnuz.

          - Đêx zưs:

          Tsoz poz cưk tir tsi tâu đêx ngaz, tiv zix thâuv tsênhv zos zuz. Viv li tsi chiê đêx tênhr sâuv ar chos poz cưk. Jông tiv zix zos liêx kruôr, zưs mak zưs yênhx tsoz. Zos ar kruôr gis tsuv zưs đêx trâu hâur oz faz cưx zuk khơưz co, đhâu iz hmo mav tso đêx ntưs mul. Thâuv poz cưk uô blôngx kôngr txos thâuv cxơưr, tsuv zưs đêx chiê muôx txâuk đêx cungz trâu poz cưk./.

( Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)