NTUX YIÊZ SÂUV TOX SIÊZ TỎA TÌNH

          Zos 98% ntâu pêz pêx xênhv Hmôngz nhoz uô nênhx, xã Tỏa Tình, tỉnh Điện Biên muôx 489 ziv chuôz zis, 2.300 lênhx nênhs. Têx shôngk tov ntêx, tiv jênhv pâuz kis, viv li pox nhuôs nhoz no li luz nênhx tsênhv yuôr ntâu phêv liv. Xav tênhv tsuv tso tsês têx cêr khưr uô kôngz lôngk pôngz kaz; sir jos hlôngr yiêz pêv zav tsoz chos, tsiêx tu zus trơưk đrêiv khoa học lol uô xênhz yar, xã tưz vênhv tôngv pox nhuôs txu grês mênhv chêx chos blêx têz, yênhx trus huôv tsar têx tsoz chos công nghiệp li cà phê, txir tuz ziz...Txos nhiv no, xã li mênhv chêx cà phê zos zuôr xar 200 hecta, txir tuz ziz zos 100 hecta. Chiv sâu shông 2016 nhiv kruôr đhâu, txir tuz ziz tso lol yar lengx fênhx pheiz 50 cir iz tsoz, grê muôs txir nhôngs zos 30 txos 35 cxênhz iz cir, lok six ntâu chuôz zis muôx phênhv sâu yênhx puôk tsov đeiv. Tix lâuk Thu Xênhv Vưx nhoz jos Hua Sa A heik:

          “ Heik cxuô cxôngx thâuv chos txir tuz ziz mak cur pov muôx chêx cuk đuô tsoz poz cưk, blêx. Chos tsoz chos kinh têr ntêr shông mak côngz uô tsơưs đuô, chêx cuk sâu lol siêz. Xưk li shông đhâu cur chuôz zis sâu tâu 100 tsov đeiv ntâu”.

          Hua Sa B thâuv ntêx zos jos muôx ntâu ziv chuôz zis pluôs tiv zix hâur xã. Nhiv no, lok six ntâu ziv chuôz zis tưz muôx tsêr vor vuôk; ntâu chuôz zis bluô nux, muôx phênhv sâu yênhx puôk đeiv iz shôngk. Zơưv Vax Xênhv Muôk- iz hâur têx chuôz zis txơưx uô kinh têr hâur jos heik: Muôx tâu hnuz no zos pox nhuôs nhoz truôx têz truôx qơư, uô lơưr canr bôv hlôngr yiêz tsoz chos, tsiêx tu zus, tso tsês tsưr ziv uô kuz. Zơưv chuôz zis đrâuv 5 hecta poz cưk thiêz cà phê, tu zus 100 ntâu tul keiz, zuôr xar yênhx châuv tul tưv, nhux đas, chuôz zis tsênhv truôx siêz yưv pênhr zuôr meir jov lok jov blêx, poz cưk phưx vưv pox nhuôs hâur jos, hâur xã. Tsiêz no, chuôz zis cê shir phaz nox tsiêz, cê jông siêz viv sâu tâu chiv cheix. Zơưv Vax Xênhv Muôk heik:

          “ Tsôngv box thâuv tưs cux reik đros đreiv pas đêx, vax jâuz, tsoz cà phê, tsoz poz cưk, kok ntông... Heik cxuô tsi uô mak tsi muôx nox. Tsi muôx nhiêx mak uô tsi tâu luz tsêr no, zuôr tsi tâu tivi, yêz meir yiêz lok sik yêz ô tô li luôk têx”.

          Tsiêz shông no chiê pox nhuôs nox tsiêz taz por cxênhx txuôk, Đảng ủy, chinhr quyênx xã Tỏa Tỉnh tưz muôx tsưr ziv tsưr tsix tsiêz cxôngx nzor. Hâur co, pheiz côngz jênhv vưv trâu têx  tsưr tsix đoanx thêv thiêz yênhx nganhx muôx txơưx jênhv taz por txiv ngaz cux xưk li tsưr tsix têx huôx tôngv vênhx huôv- vênhx ziv- thiv thao...chiê pox nhuôs uô si lov jêv. Zơưv Dế Xênhv Muôk, chủ tịch UB xã Tỏa Tình puz pâuz:

          “ Niêx shông, pêz sơưr tsưr tsix trâu tsôngv box nhoz tas nro têx jêx jos sik tưr thik têx môn thiv thao, vênhx ziv mênhx cxưx. Six hơưv nox tsiêz tsôngv box khênhr hâuk chơưr, Viv li, pêz xã cux cui tênhv tsênhz iz chuôz zis muôx kruô tuôx mak tsuôk tâu hâuk 2,3 piz xưz, viv tsênhv mul têx chuôz zis txơưr phôngv tsiêz thiêz”.

          Cheix ntux yiêz txos cxuô qơư sâuv thax tsav tox siêz. Đros tsôngv box Hmôngz nhoz Tỏa Tình, cheix ntux yiêz, siêz njênhs njôngr iz shôngk yiêz zuôr muôx ntâu cêr vav mênhx hâur luz nênhx./.

( Thu Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Tir thêir moz gênhk hâur chêix ntux tsâus li chas?

      Hơưz, qir tiv zos moz têx hlaz siêz njưk uô muôx yưv trâu têx nhuôv zâu. Viv moz gênhk khênhr muôx yưv trâu têx nhuôv zâu hâur chêix ntux tsâus, zos têx mê nhuôv zâu tsik tâu niêv txir tsưx phưv jông.

      Caz moz gênhk:

     Trơưk li cục y tế tir thêir caz moz gênhk, caz moz gênhk zav B, zos qir tiv uô muôx yưv moz trâu nhuôv zâu têx hlaz siêz hlaz njưk; lar hêik zos nhuôv zâu muôx txix oz shông tror zar hâur.  Ntơư cux zos qir tiv uô nxênh trâu zav moz hlaz hlưz toz hâu; phênhv ntâu zos chor mê nhuôv muôx txix 5 shông tror zar hâur. Chor mê nhuôv trâus moz hlaz hlưz toz hâu, zos tsik kho zênhx max cux zuôr uô trâu tus mê nhuôv ntơư ndo phênhz tsik mênhx, las njês tsik hnor luk thiêz zôngx ziv trâus tuôs.

       Zav caz moz gênhk ntơư, zos nhoz trâu ntơưv tus mê nhuôv co luz ka thiêz kror njưs, zôngx ziv cik trâu cxuô lênhx đhâu qơư uô pa thiêz cik đhâu têx kâuz ndâus li hnôngk, cxav…Ntâu lênhx mê nhuôv zâuv, trâus cik caz moz gênhk, cux tsik muôx yưv li chas; taz sik cux zôngx ziv cik trâu đuô tus hâur côngv thôngx.

       Zav caz moz gênhk no, tsuv cxax cov txâuk yuôx vắc xin trâu chor mê nhuôv muôx 6 luz hli tror zar hâur chiê tir thêir. Uô ntêx shông 2010, thauav txos luz chêix ntux tsâus, muôx yênhx  châuv cxênhz lênhx nhuôv zâu trâus cik caz moz hlaz siêz hlaz njưk thiêz trâus cik caz moz hlaz hlưz toz hâu, tâu chox tuôx chơưv kho trâu tsêr kho moz nhuôv zâu Trung ương.

Trơưk li sêiz kaz hâur ntu đhâu lok no, chor trâus cik zav caz moz gênhk ntơư tưz txo grêk tsơưs.

         Hơưz moz chênhr:

        Trơưk li Cục y tế tir thêir caz moz gênhk, txix ciês fuô uô trơưk luôs hâux lưv cxax yuôx vắc xin tir thêir caz moz gênhk tsik tas nhiêx txiêx hâur 20 shông đhâu; chor nênhs trâus cik caz moz gênhk tưz txo grêk tsơưs lơưv ntâu; taz sik cux tsênhv muôx iz cxiê nhuôv zâu cux tsênhv trâus cik zav caz moz gênhk hêik sâu thiêz. Phênhv ntâu zos chor mê nhuov tsik tâu cxax yuôx vắc xin tir thêir.

       Lar hêik txos đuô zos ntơưv tsêr kho moz nhuôv zâu Trung ương, tưz njuôk xav tâu muôx 200 lênhx nhuôv zâu trâus cik caz moz gênhk thiêz chor nhuôv zâu trâus cik moz gênhk hnhar tưz trâus tuôs hauar chêix ntux tsâus shông 2014-2015 thiêz zav caz moz gênhk ntơư tưz cik đêz đar trâu iz cxiê thax tsav qơư.

       Chor mê nhuôv khênhr trâus cik caz moz gênhk li hêik sâu zos muôx yưv li: uô cuz uô no, hnôngk, uô tsik yuô tâuk pa, lok cuô njưs đros trâu ntuôr thiêz muôx hnôngk kênhr shơư.

       Bộ y tế cux hêik, zos pov têx mê nhuôv muôx yưv moz gênhk li hêik ntơư, tsuv chox zênhx max muk sêiz shuôk, chơưv kho trâu tsêr kho moz thiêz tsuv chox cxuô lênhx mê nhuôv muk cxax cov cxix cxuô yuôx vắc xin chiê tir their caz moz gênhk./.

                         (Tsu cxêik nhênhv-Hồng Việt, CQTT Tây Bắc)