GDP shông 2017 chuôz ndê 6,81%, siêz tiv zix hâur

7 shông jê ntơưv no

          Hâur tas nro nền kinh têr li phênhv chuôz ndê 6,81% muôx thax tsav kôngz jôngr thiêz đêx nuv hôx phưx ntâu ndê 2,9% ( siêz đuô 1,36% tsêz no); thax tsav công nghiệp thiêz cxiv tsa ndê 8%; thax tsav jix vuv ndê 7,44%. Hâur thax tsav kôngz, jôngr thiêz đêx nuv, nganhx shuôz njês muôx phênhv chuôz ndê siêz tiv zix zos 5,56% viv tsiv uô shuôz njês muôx têx hlôngr yiêz jông pir đros tsêz no. Nganhx kôngz nuv chuôz ndê 2,07%, tso pov nganhx li hôx phưx đhâu têx ruôr hiêv hnhar tiv ntux nas shông 2016, tsưr ziv hlôngr yiêz xiv huv hâur nganhx lơưr saz yưv pênhr lok têx xiv huv muôx tsiv grê kinh têr siêz tưz chox lol chêx cuk. Đrâuv co, muôs tơưv hax huv chuôz ndê 21% ntâu; zuôr hax huv đrâuv luôk oz chas têz qơưk chuôz ndê 21% pir đros tsêz no; tsôngv box luz nênhx tror tâu hlôngr yiêz. Zơưv Dương Mạnh Hùng, Phưv Vụ trưởng Vụ cxix luôk tài khoản têz qơưk, Tổng cục Thôngz sâu puz pâuz:

          “ Jiês xuz thơưx Việt Nam li hax huv muôs tơưv đrâuv luôk oz chas têz qơưk tax 400 tỷ USD; ziv chuôz zis tsôngv box li sir zôngv ndê 7,35%, gôngr 5,52 điểm % lol phênhv chuôz tsar cxuô; hâur co, ziv chuôz zis tsôngv box li sir zôngv gôngr phênhv lox tiv zix đros 5,04 điểm %. Cxênhx tsês chuôz zênhx chuôz tas cux tâu hlôngr yiêz đros phênhv chuôz ndê 9,8%. Qênhx shênhx đăng cir doanh nghiệp chuôz ndê lok số lươngv, quy mô, pênhr đăng cir fênhx pheiz. Zaz zâuv pênhr thiêz muôz pênhr đrâuv luôk oz chas têz qơưk chuôz ndê siêz. Chêx cuk sir zôngv chuôz tsar kinh têr cux tâu hlôngr yiêz li CFP, ICOR, gôngr phênhv lol chuôz tsar kinh têr”.

          Txơưv tưz tax tâu têx chêx cuk jông hâur shông 2017, taz sik têx chuyên gia xar tiêk kinh tế Việt Nam shông 2018 tsênhv tuiv flu đros ntâu phêv liv li: Việt Nam trâus zênhr shar lox viv 10 hâux lưv tsi jông tiv iz sâuv ntiêx têz li ntâus tsiv, qiv hơưv tsi jông, tsi muôx hâux lưv uô...Việt Nam li năng suất lox tôngv kis thiêz tsi siz bâuk đros têx têz qơưk txơưr; cơưx mênhv công nghiệp jiês tiv 4 đros têx hlôngr yiêz hâur công nghệ tsiv uô zos phêv liv lox, njuôs xav Việt Nam zuôr trâus pôngz kaz pir đros têx têz qơưk txơưr viv phênhv sâu fênhx pheiz li no. Zơưv Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục tsar Tổng cục thôngz sâu heik:

          “ Việt Nam li phênhv chuôz ndê lok năng suất lox tôngv pir đros têx têz qơưk txơưr ziv hnuz ziv đar. Pir đros 2 shông 2006 thiêz 201, thâuv ntêx pêz shưz Singgapo muôx nhos 116 cxênhz đôla txos shông 2016, pêz shưz txos 230 cxênhz đôla, phênhv co txu grês. Viv li, iz hâur têx thôngz yax mak Tổng cục thôngz sâu ntâu jiês thix ziv đros Chinhr phuv zos tsuv muôx tsưr ziv chiê muôz siêz năng suất lox tôngv, viv năng suất lox tôngv đros têx kror txơưr chuôz ndê pênhr xưv tơưv txênhz đros kinh têr”.

          Chiê tax tâu qơư tsov txos shông 2018 GDP chuôz ndê 6,5-7%, chỉ số grê sir zôngv 4%, muôs tơưv đrâuv luôk oz chas têz qơưk ndê 7-8%, Tổng cục thôngz sâu xar tiêk, chiz coaz coar lik, têx bộ nganhx, lênhs tov tiv phaz tror hlôngr yiêz thể chế, tênhx qơư muôv muôs. Tiv zix, tsưr ziv muôz siêz năng suất lox tôngv tsuv tso tơưv xuz thơưx. Thôngx cxix, nhênhz chơưv jông cơưx mênhv 4.0 li têx tsưr ziv chiê sik côngv đros ntiêx têz./.

( TTT-Txâur Vax cxeik nhênhv)

10 shông têx ntông cao su nhoz Sơn La-Muôx cêr chiê siêz, shir phaz

          Tas cik tưs cux xưk li ntơư, niêv lâuk Lò Thị En thiêz têx lênhx công nhân hâur đội cao su nhoz jok Phiêng Tìn, xã Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La ho muôx njêx muôs ntơưv vax ntông cao su txix lok six nzor chiê tso trox cao su. Txix shông 2016, thâuv têx tsoz ntông cao su xuz thơưx qir tâu sâu, niêv lâuk En thiêz zuôr xar 200 lênhx công nhân hâur đội thâuv tưs cux muôx hâux lưv uô thiêz muôx phênhv sâu tâu truôx. Nhiv no, vax ntông cao su tưz jông tso têx trox, muôx nhiêx hli truôx tuk, niêv lâuk En shir phaz heik:

          “Thâuv ntêx têx ntông cao su tsi tâu jông tso trox mak iz hlik cur tâu txix 1,2 txos 1,5 tsov đeiv. Nhiv no cao su tưz jông tso tas, mak phênhv sâu tâu cux siêz mê njik, txix 3-5 tsov đeiv. Pêz tso siêz uô luôs hâux lưv no thiêz zuôr đros tso, tu têx ntông cao su ntêr shông”.

          Ntu têx ntông cao su tsi muôx trox tso zos six hơưv ntâu lênhx công nhân muôx phênhv sâu tâu tsơưs viv thâuv co lơưr hnuz côngz tsơưs. Xav tâu uô ntêx têx li heik no, Công ty cao su Sơn La tưz paz têx ziv chuôz zis công nhân txov nhêv kêr txeik 5,4 tsov đeiv  tsi zuôr nhiêx nju chiê tu zus nhux cơư guôx thiêz chos tâux hâur têx xuz ntông cao su. Khov li ntơư, tix lâus Lù Văn Khởi đros trâu 1.200 ntâu lênhx công nhân hâur têx đội cao su hâur hur si tỉnh tưz muôx phênhv sâu tâu truôx. Tix lâus Lù Văn Khởi-Nông trường cao su Châu Quỳnh, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La heik pâuz:

         “Thâuv ntêx tsi tâu chos cao su, chuôz zis chos poz cưk,  kok ntông, tsi muôx phênhv sâu truôx. Nhiv no têx ntông cao su tâu tso trox, muôx phênhv sâu truôx lơưv. Nhiv no cur 2 niêv txir nhav 4 phênhv ntông cao su, krêz tso trox iz cxênhz tsoz, phênhv sâu tâu ntâu yax hâur hli muôx nhos 6 tsov đeiv. Phênhv nhiêx hli li nhiv no đros trâu tu zus nhux cux paz chuôz zis muôx phênhv sâu truôx thiêz txoz cxơưx tâu têx tuz nhuôs muk cơưv ntơưr”.

          Tsi tiêk muôx phênhv sâu tâu truôx txix tso têx trox ntông cao su, mak ntâu lênhx công nhân hâur têx đội cao su tưz muôx nzir phênhv sâu tâu txix tu zus mur hâur têx xuz ntông cao su no thiêz. Công ty cao su Sơn La cux tưz tâu Hàn Quốc đas cir sâu zuôr têx jiz mur ntơư. Tix lâus Hoàng Liên Sơn-Đội tsar đội cao su Ít Ong, Công ty cao su Sơn La heik:

          “Xav txos trâu thâuv sâu muôz tas têx xuz mur nhiv kruôr đhâu ntơư tâu nhos iz tênhr jiz, 2 puôk kuôr chiêz mur, muôz lok uô cê hur si đhâu 5 hli tu zus tâu xar muôx 100 tsov. Đros thiêz têx uô tâu li no mak iz xuz mur iz shông zuôr tâu 1,5 tsov đeiv txos 2 tsov iz xuz”.

          Ntơưv tỉnh Sơn La, hâur 6 cxênhz ha ntông cao su txos nhiv no tưz muôx zuôr xar iz cxênhz ha jông tso trox. Shông 2016, 150 ha ntông cao su xuz thơưx jông tso tâu nhos 300 tênhr trox nhênhv, đhâu tập đoàn cao su sưr ziv choz 170%. Yuôr hâur shông 2017, têx ntông cao su jông tso trox tưz ndê txos 914 ha, tâu nhos 1.500 tênhr trox, đhâu tsưr ziv choz 37% ntâu. Zơưv Nguyễn Bá Quý, phưv tổng Giám đốc Công ty cao su Sơn La heik:

           “Nhiv no tâu tập đoàn thiêz tỉnh Sơn La tso chei, nhiv no công ty tsênhv tso cxiv uô tsêr meir trâu ntơưv Tông Lạnh, Thuận Châu, tsêr meir co iz shông uô tâu 9 cxênhz tênhr trox, hli 6/2018 tsêr meir zuôr qir uô hâux lưv. Đros thiêz têx li heik ntơư, pêz njênhs njôngr tiêk, hâur six hơưv hâur zuôr txos no, thâuv muôx ntâu ntông cao su jông tso trox  mak zuôr muôx ntâu hâux lưv uô đuô thiêz têx công nhân luz nênhx cux zuôr jông đuô”.

          Njuôk xav txos shông 2018, Công ty cao su Sơn La zuôr krêz sâu trox 2.600 ha cao su, muôz nzir hâux lưv uô truôx trâu nhos 1.500 lênhx lox tôngv thiêz, taz por hâux lưv uô thiêz phênhv sâu trâu 100% lênhx lox tôngv tưz gôngr ar têz chos ntông cao su, muôx nzir cêr chiê siêz, shir phaz lok zav tsoz chos công nghiệp no hâur thax tsav Sơn La. Zơưv Cầm Ngọc Minh, Chủ tịch Ủy ban tỉnh Sơn la heik:

           “Luôs hâux lưv chos ntông cao su paz muôx shôngz ntông njuôz vor tox trôngz câuv har, taz por chiv xênhz đrox tsuôs tênhx qơư jôngr, txix ntơư txo grêk tsơưs tâu qênhx shênhx hluôr tơưk cuz jôngr, đêx nas cuôr yôngz hâur cheix ntux nas. Tiv 2, xiv huv zov chênhr hâur ntông cao su zos têx trox, iz chas ntơư têx ntông cux zos iz kro sâu tâu trâu tsôngv box, ntông cao su paz cxuz cêr yeiz pluôs trâu tsôngv box....”.

          Têx trôngz jôngr ntông cao su njuôz xiêz đros trâu chor công nhân têx suôz luôs, heik luk lov jêv ntưk thâuv tso trox ntông, têx nhuôs zâu têx suôz kư, siz hu chuôs tsi hâur têx tsêr lớp cơưv ntơưr nhoz iz saz têx vax ntông cao su tso pov, tsênhv muôx iz cêr shir phaz, iz luz nênhx yiêz jông đuô trâu lơưr nhoz thax tsav qơư chos ntông cao su Sơn La./.

                   (Tuyết Lan-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Vênhv thix huôv tsar kinh tế-xã hội thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs, tox siêz

          Côngz xưv đros thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs, tox siêz chor shông đhâu tưz tax tâu ntâu chêx cur, taz sik cux tsênhv muôx têx phiv liv, xưk li zoz qơưx luz nênhx, vênhv thix zov chênhr chiê huôv tsar uô xênhz yar, thiv pluôs truôx đrênhk trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs kriz uô tsênhv kênhz thiêz tsik tâu muôx chêx cur. Đhâu sêiz kaz, chor têiv plor hêik tiêk, chor nênhs pluôs, zuôr xar pluôs tsik so txơưr txar tưz phiv liv lox txos côngz xưv kriz uô tsênhv chêi yưv pênhr thiêz tâu sơưv tsênhv chêi xã hội nhoz chor nênhs cik txos. Têiv plor Đinh Duy Vượt, Đoanx Gia Lai hêik lok iz kror tsênhv tsênhz tsik tâu huv đros lơưr Thủ tướng chính phủ li cuiz tênhv 50 hnuz 31/11/2016.

          “Tsưr ziv hâur co muôx tổ dân phố pluôs txix 35% tror sâur, zos li puôk tsênhv tsênhz. Lơưr co zos tsưr ziv xã phường… Lơưr cur mak cux tsuv sêiz shuôk đuô jok txov nhêv tiv zix, xã txov nhêv tiv zix muôx tas nro phường mak zos tsik tsênhv tsênhz, mak tsik tsênhz zuôr tsik phuôx huiz muôx chêx cur”.

          Hâux lưv phênhz thax tsav tox siêz tsuôk nhiv kruôr khov trâu zos qơư siêz pir li đêx hiêr thiêz chor taz viv hành chính chiê xav jênhv zos tỉnh, huyện, xã zos tox siêz. Ntâu qơư, thax tsav trung du, tos trôngz kik cux tâu xav zos thax tsav tox siêz lok sik thax tsav tox siêz iz cxiê tỉnh tiêx đras txơưr đuô thax tsav tox trôngz siêz. Đros co, hâux lưv kriz đar chor tsưr ziv thiêz chêx cur phênhz tsik tâu xav jênhv jông nhoz iz cxiê tiv phaz uô muôx yưv têx kror phiv liv sik txơưr lox  hâur xêir tsov phênhz cxuô thax tsav, tsưr tsix uô iz cxiê tsênhv chêi sâuv thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs cê tsik txâuk, cê siz yôngx, lax sêiz car, lax uô; têx thâuv muôx yưv tsik siz bâus lok yưv pênhr thiêz tsênhv chêi ngaz tuk xã hội. Têiv plor Phương Thị Kim Thanh, Đoanx Bắc Kạn hêik ziv chênhv:

          “Cik txos chor tsênhv chêi trâu thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, tsênhv chêi trâu tox siêz, poz hiêr, ntus đriv mak chor tsênhv chêi tso tơưv tsuv tâu uô đros pênhr jos. Tsênhv tsênhz ntu đhâu, xav tas nhiv no, tsênhv chêi pêz tso tơưv taz sik tsik muôx pênhr jos uô đros uô cê, uô muôx trâu tsênhv chêi co muôx chêx cur trâu pêx xênhv, tiv zix zos txos thax tsav co chêx cur tsik tâu siêz uô trâu pêx xênhv thâuv tưz tso tơưv lơưv, pêx xênhv nus tiêk puôk zuôr tâu uô. No zos vênhv thix tsênhv njiz trâus”.

         Chor bộ, nganhx tsuv tror hêik pâuz trâu chính phủ qênhz shuôk truôx jông chor tsênhv chêi tsik huv đros, cux xưk li tsưr ziv phêiz nhiêx txiêx têz qơưk chiê tsik muôx yưv tsik huv đros; cxiv tsa tsênhv chêi cxuô nro, hâur co tsov cưv cxiv tsa tsênhv chêi trâu yênhx qơư thiêz chor thax tsav txov nhêv tiv zix; taz por sêiz car, sir zôngv muôx chêx cur chor pênhr jos têz qơưk, hâur co, tsov cưv txos chor thax tsav tox siêz, thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs, thax tsav txov nhêv tiv zix, ntus đriv poz hiêr…/.

(TTT-Ly dịch đọc)