Cao Bằng: Qênhz shuôs jông têx cêr mê lus mul lok đhâu đriv têz

Txox cêr mê lus mul lok đhâu tuk ndêx cxok kuôk cêv đriv têz 757 (nhoz thax tsav xã Tri Phương, huyện Trà Lĩnh, tỉnh Cao Bằng) têx hnuz fênhx yax tsôngv px cux six mul lok đhâu uô liêx têz, zus têx tsiêx cxu. Tiêv sik li ntơư, taz txix thâuv muôx moz njưk tiv zav caz moz corona uô yưv moz nhoz Trung Quốc, txox cêr no tưz tâu chor tuz lênhv pênhz phax thiêz cơ quan muôx vax huôv seiz jor, qênhz shuôs njôngr, txưr tsi khênhr tsôngv px mul lok đhâu cux li uô têx hâux lưv uz no li: Thâux xa, zuôr muôs hax huv đhâu ntus đriv. Tix lâus Đàm Văn Bành, nhoz jok Đông Căm, xã Tri Phương, huyện Trà Lĩnh, tỉnh Cao Bằng heik pâuz:

“2, 3 hnuz no zos cêr mê lus mul lok lơưr txưr hur si lơưv. Chor tuz lênhv pênhz phax thiêz jênh quân cux seiz jor đrux thiêz qênhz shuôs njôngr têx cêr mê mul lok. 2, 3 hnuz no thêir cêr tas hur si, mul lok tsi tâu đhâu lơưv”.

Đros ntơư, iz cxiê txox cêr mê mul lok đhâu, tỉnh Cao Bằng muôx 3 trôngx đriv phưv zos: Hạ Lang, Lý Vạn (huyện Hạ Lang), Pò Peo (huyện Trùng Khánh) thiêz 9 txox cêr mê lus mul lok đhâu đriv têz tưz tsi muôx lênhx tưs mul tâu đhâu hlo. Đại tá Bùi Văn Nhị, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy bôv đôiv pênhz phax Cao Bằng heik pâuz: Têx tuz lênhv pênhz phax Cao Bằng tsênhv tror hux jos truôx đros têx lưv lươngv ntơưv trôngx đriv chiê uô luôs hâux lưv phax tar têx moz gênhs:

“Bộ seiz car bôv đôiv pênhz phax tỉnh tưz chox kriê cxuô taz viv nhoz ntus đriv tax tso tsês mul lok uô uz uô no nhoz thax tsav trôngx đriv thiêz nduô tsês têx hâux lưv mul lok ntơưv thax tsav txơưr đuô sâuv đriv têz trơưk li Bộ seiz car bôv đôiv pênhz phax tỉnh fuô kriê. Têx Zênhx pênhz phax nhênhz chơưv tsưr ziv trâu huyện, xã ntus đriv chox kriê lưv lươngv muôx vax huôv hux jos truôx đros têx tuz lênhv pênhz phax phax tir thêir moz thiêz sik đros chor lưv lươngv muôx vax huôv nhoz jê đriv têz saz têz qơưs đrâuv chiê tir thêir tsi khênhr tsôngv px sđ mul lok đhâu thax tsav ntus đriv”.

Nhiv no luôs hâux lưv uô têx ntâuz ntơưr mul lok đhâu đriv têz hâur Cao Bằng trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv tsuôk tâu uô ntơưv 3 trôngx đriv ntiêx têz zos Tà Lùng (huyện Phục Hòa), trôngx đriv Sóc Giang (huyện Hà Quảng) thiêz Trôngx đriv Trà Lĩnh (huyện Trà Lĩnh) đros thiêz têx lênhx nênhs Trung Quốc tror muk trâu lơưr têz qơưk thiêz nênhs VN tror lok hâur VN. Hur tiz si têx lênhx nênhs no puôr lênhx tâu uô lơưr têx tsưr ziv qênhz yuôx njuôk shuôs moz, tso nưk nhoz nưk iz kro chiê sox seiz đas jos trơưk li cui tinhv./.

(TTĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

6 giây muôx iz lênhx nênhs trâul tuôs: Moz tso jik kaz jiz riêz nênhs li chas?

Iz mê njik muôx iz lênhx nênhs trâul tuôs, zav moz tso jik kaz jiz tsênhv yênhx cêr cxơưx lox trâu lok six ntâu lênhx nênhs. Trơưk li Liên đoanx moz tso jik kaz jiz ntiêx têz (IDF), nhiv no sâuv ntiêx têz muôx 415 tsov ntâu lênhx nênhs trâul moz tso jik kaz jiz thiêz têx li heik no zuôr tror tsar ndê txos 642 tsov lênhx nênhs hâur shông 2040. Moz tso jik kaz jiz uô yênhx tsov lênhx nênhs cxơưx ntâu txos, viv têx moz riêz nênhs li uz li no. Uô li moz tso jik kaz jiz riêz nênhs li chas?

Zav moz uô ntâu lênhx nênhs trâul tuôs, sơưr tiv 3 ntơưv VN

Trơưk li thôngz sâu, VN, nhiv no muôx nhos 3,5 tsov lênhx trâus moz tso jik kaz jiz, ntâu đuô 10 bâus pir li 10 shông đrav ntêx thiêz njuôk xav tsênhv zuôr tror tsar ndê 6 tsov ntâu lênhx nênhs lok shông 2040. Hâur 10 shông, chor nênhs trâus moz tso jik kaz jiz cux tsar ndê txix zuôr xar 8% txos 14%.

Moz tso jik kaz jiz zos qir tiv uô tuôs nênhs ntâu, sơưr tiv 3 uô kaz moz lênhs plơưr thiêz moz trưx phax. Ciês hâur shông 2017, hur si pêz têz qơưk muôx 29 cxênhz lênhx nênhs trâul tuôs tiv têx moz cik txos moz tso jik kaz jiz, bâuv li 80 lênhx nênhs trâul tuôs hâur iz hnuz.

Moz tso jik kaz jiz uô huôv moz ntâu zav moz riêz nênhs, zos qir tiv uô tuôs ntâu lênhx nênhs, sơưr tiv 3 ntơưv VN. Moz tso jik kaz jiz uô huôv têx moz riêz nênhs li đrav kaz:

Moz lênhs plơưr:

Trơưk li thôngz sâu, muôx txos 65% ntâu lênhx nênhs moz tso jik kaz jiz trâul tuôs zos tiv moz têx sâur lênhs, plơưr... Têx thax hâur nyar ntâu, uô têx trox hâur sâur nyar khor thiêz cxơưs, nyar muk tsi tâuk. Txix ntơư têx sâur nyar mê grêiv, nyar muk tsi txâuk trâu luz plơưr, uô trâu moz plơưr.

Moz trâuv:

Lênhx nênhs moz tso jik kaz jiz khênhr muôx têx thax hâur nyar ntâu đuô, qir tiv uô tsi jông txos têx sâur nyar, hlaz trâuv, uô trâu trâuv liv tsi tâuk têx đêx, tso tsi tâu jik, uô moz trâuv. Zos chiê li ntơư ntêr tsi kho zênhx max, iz hnuz moz hnhar jux juk zuôr uô trâu têx hlaz trâuv tsi jông, trâuv tsi muôx jos. Chênhr viv li, sđ tsuv seiz njuôk shuôs đas jos tsi so chiê pâuz tâu têx thax hâur nyar, hâur luz đros chêr.

Moz kror muôs

Lênhx nênhs moz tso jik kaz jiz zuôr zôngx ziv trâus moz kror muôs. Qir tiv zos têx thax hâur nyar ntâu, uô trâu têx hlaz nyar, sâur nyar ntơưv kror luz kror muôs mê grêiv, muôx têx uô sâur nyar, hlaz nyar co trâul tơưs, luz kror muôs mê njik liêz, o, moz tuôx. Iz chas ntơư, cux muôx têx uô trâu kror muôs tsi yuô pov cêr, đis muôs.....

Moz têx sâur nyar, lênhs tâuz hâu

Uô tsi jông txos têx sâur lênhs, sâur nyar phênhv ntâu zos moz tso jik kaz jiz uô hiêv txos. Têx thax hâur nyar ntâu zuôr uô tsi jông txos têx hlaz nyar hâur têx lênhs. Chênhr li ntơư, têx sâur nyar zuôr muôx tsi txâuk têx tsơưr pưr, jâuz mor muk zus lênhx tiz nênhs luz đros chêr, txix ntơư zuôr uô trâu têx grêix, têk tơư tsâus, tsi muôx jos, lar heik zos ntơưv têx ntir têk.

Uô têx kror cxaz tsi yuô jông sei

Moz tso jik kaz jiz muôx têx uô trâu têx kror cxaz ntơưv tơưr grêix hlê, lok cuô zis tsi txơưx jông, lar heik zos ntơưv têx xiz tơư. Iz chas ntơư, moz tso jik kaz jiz muôx têx uô trâu têx lênhs, sâur nyar trâus moz hlê, uô cuô zis thiêz moz o vôngk lox tuôx. Viv li lênhx nênhs moz tsuv pôngz iz ntuk ntêr kho muôx têx thiêx zuôr jông hur.

Lok six ntâu lênhx nênhs, lơưr tso siêz tsi yuô tsưv ziv txos moz tso jik kaz jiz. Hâur ntơư, 10 lênhx nênhs trâus moz zav moz heik sâuv mak muôx txos 7 lênhx tsi pâuz zuk trâus moz. Têx lul heik trâu iz tsôngv cưr tix nênhx tsa sđ zos tsuv pâuz tsênhz lok têx moz muôx yưv, thâuv pov muôx moz li heik sâuv mak tsuv zênhx max muk seiz njuôk shuôs, tsi chiê trâus moz lox moz hnhar..../.

                                     (Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)