Tsôngv pox niêv Thái đuz faz Bắc têx fuôv txiêx

          Txox fuôv txiêx tâu lênhx pox niêv mênhx cxưx Thái sơưk txix pax. Thâuv uô tâu txox fuôv mak muôz chox muk jak, đhâu co muôz tsâu iz chor tơưr tông cov tơưr zôngx ziv xơưk. Pox nhuôs uô chor fuôv đar muôx oz đok, ntêr iz thiêr thiêz tâu xơưv pax ntâu trâu oz zar tưk fuôv.

Xor chiê xơưk fuôv zos têx xar liêz, njuôz, xiêr, đax… Muôx oz zav fuôv txiêx lơưr pox nhuôs hu, iz zav zos tsik tâu xơưk pax ntâuz thiêz uô jông luôx tưs, xơưk têx xor liêz, njuôz, đax lơưr chor kror fuôv txiêx, hâur luz đraz mak xơưk têx pax, txir, ntông…Iz zav thiêz zos tâu xơưk lok six jông muôx ntâu pax ntâu jông jav trâu oz zar tư fuôv. Xơưk tiêr mak muôz ntâuz liêz xơưv trơưk ntus thiêz đêi têx hlơưk, uz no trâu cov jông. Niêv tix             Cầm Thị Xuân nhoz jok Hài, phường Chiềng An, thành phố Sơn La puz pâuz:

“Cur cơưv xơưk fuôv txix txix thâuv zâu, xar cov fuôv txiêx jông gâux mak nênhs xơưv tsuv max mav uô, muôz cxuô zav xor liêz, njuoz, đax xơưk trau cov jông gâux, thâuv jak xor mak muôz oz pêz luz njêr tso trâu hâur cov xor muôs thiêx zôngx ziv xơưk thiêz jông”.

        Hâur tsôngv box Thái đuz li tsôngk yo mak thâuv tưs cux muôx txox fuôv txiêx. Txox fuôv txiêx cux tâu zôngv hâur luz nênhx yênhx hnuz, chiê thêir yar ntux cuz, thêir chuô, câur cov sor trâu chêix ntux no. Fuôv txiêx cux zos kror huv chiê tuk nhaz muôz trâu tos tuz tsêr. Zôngv chiê uô vênhx nghệ, uô huv khơưk muôz trâu tuk hluôk tuz thâuv lêiv poz hâur têx hnuz tsiêz….Niêv tix Cà Thị Chung, nhoz jok Tông, xã Chiềng Xôm, thành phố Sơn La, zos nênhs tsik so xơưk chor fuôv txiêx puz pâuz:

“Nênhs Thái xơưk fuôv txiêx tsik zos muôz uô huv trâu tuk nxêik thâuv muk zuôr txir mak tsênhv zos tsês chiê hâur tsêr têx thâuv muôx hâux lưv zôngv txos, viv cxuô kror hâux lưv hâur tsôngv box Thái tsêr thâuv tưs cux tsuv muôx fuôv txiêx,  hâur cur tsêr nhiv no muôx zuôr xar 10 txox fuôv txiêx tâu tsês chiê”.

         Hâur tsôngv box Thái cêr đaz kruôk mak tsuv muôx txix 4-8 txos fuôv txiêx chiê muôz trâu nênhs tưz tas siv nênhx. Tiv zix, thâuv pox niêv lok sik tuk txir trâus tuôs mak iz txox fuôv txiêx zuôr tâu txiêr uô oz za, iz za muôz trâu nênhs tưz trâus tuôs, iz zav tsês chiê trâu nênhs tsênhv nhoz txos tax thâuv tuk nênhs co tuôs mak mav muôz trâu nưk gra đros muk. Pox nhuôs xar tiêk, thâuv trâus tuôs lơưv mak txox fuôv txiêx co zuôr zos kror huv chiê sik nriêr hâur đruôz đaz. Niêv tix Cầm Thị Xuân nhoz jok Hài, phường Chiềng An puz pâuz nzir:

“Txix thâuv chor lâul txos cxênhx hluôk nhiv no mak thâuv tưs uô đaz uô kruô cux tsuv muôx txox fuôv txiêx đros đrêiv”.

         Xã hội ziv hnuz ziv huôv tsar, đros ntâu zav tsôngk yo jông, zôngx ziv uô thiêz hnar cux uô phiv liv tsik tsơưs txos tuôr chiê tsôngv box Thái đuz li têx tsôngk yo. Taz sik txox fuôv txiêx mak thâuv tưs cux muôx đrêiv hâur tsôngv box Thái luz nênhx thiêz tâu chor pox niêv mênhx cxưx Thái sir jos xơưk thiêz uô tsês chiê.

        Thiêz đuôz shav lok chor hluôk nxêik Thái faz Bắc đros txox fuôv txiêx tâu ntông câur sâuv tâuz hâu hax zav jông đuô, thâuv tâu lênhx nênhs sâu gâux Doãn Nho sâu huôv tsar yênhx jax gâux hêik txos mênhx cxưx Thái li txox fuôv txiêx zênhx nhoz đrêiv hâur chor nênhs nhiêv mnôngs gâux pêz têz qơưk siêz tsik pâuz plox./.

(Lường Hạnh-Lik Thox cxêik nhênhv)

Hêir nênhs Cho ntênhk lox hloz  tiêr nênhx

         Hâur zuôr xar 20 shông đhâu, tix lâus Bàn Văn Can, hêir nênhs Cho nhoz tỉnh Tuyên Quang cux tsênhv ndo njôngr hâur jiês tsưr tsix ntênhk lox hloz tiêr nênhx trâu nưs thâuv nhiv kruôr muôx 11 shông. Tix lâus Can thav tiêk: Shông ntơư, chuôz zis tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs trâu nưs thiêz 2 tus tix lâus. Chiê tsưr tsix cov tâu ntênhk hêik ntơư, chuôz zis tsuv bax cov tâu cxuô zav li: Chơưr, grêix, mor…thâuv zuôr txos hnuz tsưr tsix ntênhk, niêv txir tsuv gra shaz ntơưr muk thor txir nênhz, 3 lênhx zuôr tsưr tsix ntênhk trâu, tsik tâu siz char siz chês, tsik tâu kư, hêik cưr cxiêx uô đaz uô tuôs. Tix lâus can cux tsênhv ndo njôngr hnuz tsưr tsix co zos ndax trâu kaz shông, muôx ntux no nziês.

 “Hêir nênhs Cho, zos thâuv tưs tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs trâu thiêx tâu xav zos lox hloz yênhx nênhs, uô tâu tsưr tsêr, uô luz nênhx yênhx nênhs, muôz niêv thiêz txir, pos zơưs sêiz tsiv grê”.

         Hêir nênhs Cho xav tiêk, iz lênhx txir nênhx, zos tsik tâu tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs trâu, txơưv tưz lâuk muôx 60-70 lok sik 100 shông, cux tsik tâu xav zos hloz tiêr nênhx; thâuv tưs tsưr tsix ntênhk tas trâu, txơưv lênhx nênhs co muôx 4-5 shông cux tâu xav zos tưz hloz lox tiêr nênhx lơưv thiêz thiêx tâu xav zos pos Vương têx mê tuz mê nhuôv thiêz thâuv lênhx nênhs co pur 120 shông tâu tas siv nênhx, têx njux plis thiêx muk chuôs tâu pox côngz zơưv côngz. Txir nênhz Triệu Tiến Vinh hêik pâuz:

“Iz lênhx txir nênhs hêir nênhs Cho, txơưv tưz lâuk muôx 80 lok sik 100 shông, tsik tâu tsưr tsix ntênhk lox hloz tiêr nênhx trâu, cux xav lênhx nênhs co tsênhv zos mê nhuôv zâu; thâuv tưs tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs trau thiêx tâu xav lênhx nênhs co lox hloz tiêr nênhx”.

         Hâur côngv thôngx hêir nênhs Cho, tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs, tâu tsưr tsix trâu kaz hli 11-12 hâur niêx shông thiêz hâur iz jiês tsưr tsix ntênhk lox hloz yênhx nênhs, tsuv muôx 6 tus txir nênhz tuôx đros uô thiêz phôngv côngz jông trâu lênhx nênhs tâu tsưr tsix trâu, zuôr njiz ntâu cêr vav mênhx hâur luz nênhx, muôx cêr shir phaz đros trâu cxuô lênhx fôngx zưs sđ. Zơưv Nguyễn Vũ Phan-sêiz car sở vênhx huôv-du lix tỉnh Tuyên Quang hêik pâuz:

         “Hâur ntênhk tsưr tsix, muôx iz phênhv cux zov chênhr cơưs zos pos Vương têx luk hêik kriê huôv tsar cêr uô nênhx jông; tsuv pâuz siz paz siz hluz đros trâu cxiv tsa jêx jos thiêz uô cxuô luôs hâux lưv jông trâu côngv thôngx, pâuz hluz pos zơưs, hluz niêv thiêz txir…”

         Trơưk li pos Triệu Mùi Say, kuz phó vụ trưởng tsênhv chêi mênhx cxưx, uỷ Ban mênhx cxưx, hêir nênhs Cho ntênhk lox hloz tiêr nênhx, muôx njiêz luk yax kriê lok huôv tsar cêr uô nênhx jông thiêz zos hêir nênhs Cho iz cêr nênhx vênhx huôv tsiv grê tsênhv tuôr tsês txos trâu nhiv no tsik chiê plox. Pos Triệu Mùi Say hêik pâuz:

“Ntênhk lox hloz tiêr nênhx lok six tsiv grê thiêz muôx njiêz luk yax kriê huôv tsar cêr uô nênhx, uô cxuô luôs hâux lưv muôx liv trâu côngv thôngx sđ; txơưv muk đhâu cêr sêiz pov têx nênhs nênhs pluôs tsik cxoz thuôv, uô đaz uô tuôs; zuk tsuv muôx siêz paz lênhx nênhs ntơư cov muôx luz nênhx yar ntux đris đros côngv thôngx sđ”.

         Hâur iz jiês tsưr tsix hêir nênhs Cho ntênhk lox hloz tiêr nênhx, cux chênhr zos chiê côngv thôngx hêir nênhs Cho sđ tror cơưv shâuv khơưk tsês chiê zuk hêir nênhs têx cêr đaz cêr kruô, txux chi, cêr nênhx vênhx huôv jông hâur ntu đrav ntêx tsik chiê plox thiêz ndo njôngr txos pox côngz zơưv côngz, niêv txir pos zơưv nhoz trơưr hâur luz nênhx tsik chiê plox./.

(Tsu cxêik nhênhv-Linh Nga, TTT)