Hêir nênhs Thái li ntênhk txênhv tsêr yiêz

Uô tâu tsêr ndax hnuz nhôngs jông, tsưr tsêr njêis yêv lok nhoz hâur tsêr yiêz. Ntênhk txênhv tsêr yiêz zos tsôngv box Thái li kror lok six zov chênhr. Chiê uô ntênhk no, thâuv tưs cux tsuv muôx iz lênhx txir nênhz hâur jok sêiz shuôk uô.

Zơưv Lò Văn Đôi, nhoz jok Nà Ten, xar Thanh Nưa, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Uô tâu tsêr yiêz mak piz têx hâux lưv txar lok nhoz hâur tsêr yiêz. Tsưr tsêr tuôr iz luz têik cxok iz tês trơưs nhoz co. Tuk tsưr tsêr pox niêv tsuv êr luz ntok ntâuz. Txir nênhz muk sâuv ntêir thiêz iz piz hêik thor txos đaz ntux, đaz têz txos têx hnuz nhôngs jông zuôr lok nhoz hâur tsêr yiêz. Thur ntux, têz paz trâu chuôz zis no uô tâu nox, tsik muôx moz gênhs. Thâuv ntêx mak muôx iz lênhx nênhs tok hâur tsêr, zos chor nênhs huv hnuz nhôngs đros tsưr tsêr, uô tâu nox. Txir nênhz thiêx hêik tiêk tsưr tsêr puôk nhoz tsêr hos? Thâuv tsưr tsêr têz tiêk nhoz hos, txir nênhz thiêx hêik: Hnuz no zos hnuz nhôngs jông cur chox chor nênhs nhoz hâur tsêr no lok nhoz ntơưv luz tsêr no thor ntux paz trâu lơưr. Lênhx nênhs nhoz sâuv tsêr hêik tiêk ndê lok hos, txix hnuz no muk mak uô tâu nox, tâu hnar, têx tuz nhuôs ciêz, tsik muôx moz gênhs. Ndê muk sâuv tsêr mak tsưr tsêr tos nênhx tsa zuôr muk uô iz luz kror chuz, muôz oz pêz luz poz jêz lok thêir iz ndis. Luz poz jêz nhoz iz saz tis lok zuk mak tsuv tso iz đêiv nhiêx đơưz, lok sik iz chor nhiêx têik trâu saz hâur kaz, đhâu co thiêz tâu tơưl trâu. Tos nênhs tsa thiêx uô tâu, ho chor nênhs txơưr đuô mak uô tsik tâu kror no”.

Hâur ntênhk txênhz tsêr yiêz, tsưr tsêr tsuv tuô iz tuk buô muôx 50 cir, grêix kêiz, njêl…chiê hêik cưr tix nênhs tsa, jêx jok sơưr đơưk tuôx đros nox. Nênhs tuôx đros nox mak muôx mê njil huv phôngv côngz trâu chuôz zis, têx thâuv zos nhiêx, lok sik hưx chơưr, ntiv cxur. Lơưr zơưv Mào Văn Ết, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Điện Biên, mak hâur ntênhk txênhv tsêr yiêz, lov jêv thiêz shir phaz đuô tsuv hêik txos hu gâux phôngv trâu chuôz zis:

“Hu gâux phôngv trâu chuôz zis, tsưr tsêr txiêr ntông kror tưs lok, txiêr ntông puôk cxâuv cêr chêi jôngr, têx đaz jôngr, đaz ntông, đaz trôngz puôk thôngx ziv muôz. Nhiv no lơưr tưz thôngx ziv muôz chox lok uô tsêr mak uô tâu nox tâu hâuk pêz cux lok six jông siêz đros. Hu gâux phôngv tsưr tsêr tas, đhâu co sơưr đơưk sik đros hâuk chơưr thiêz sik phôngv têx lo luk jông, đhiê pax vuôs, hu gâux siz lưr”.

Hu gâux phôngv tsêr yiêz zos hêir nênhs Thái li tsưr ziv hu gâux pax huôv. Têx luk hêik cux tâu xar tơưv ciês thâuv hêik phôngv trâu tsưr tsêr muôx luz tsêr jông, mê nhuôs tsik muôx moz gênhs. Tsưr tsêr ho uô tsâus sơưr đơưk têx luk phôngv thiêz đas jos tuôx paz zuk uô tsêr.

Jax gâux phôngv tsêr yiêz no zos zơưv Lò Văn Đôi nhoz jok Nà Ten, xar Thanh Nưa, huyện Điện Biên hêik. Tsênhv njiêz jax gâux tâu zơưv Đội hêik li đrav kaz:

“Jax gâux mak iz zav li no. Thâuv ntêx cox muôx iz luz tsêr đaz tuôs, xâu nas, yar ntux gas tâu lok hâur tsêr, yâu chuô taz sik nhoz đros jêx jok uô nox mak lênhx nênhs no lok six gruôs, piz bax triêv, tâuk muk hâur har jôngr zok ntông, nriêr têx ntông jông txos muôx oz pêz shông, uô oz pêz chiv blêx mak thiêx bax tâu ntông lok uô tsêr yiêz nhoz. Jêx jok pâuz sik côngv, siz paz, muôx đảng, têz qơưk paz thiêz uô tâu luz tsêr yiêz, hnuz no zos hnuz nhôngs jông lok nhoz hâur tsêr yiêz, hlôngr njêx muôs trâu chuôz zis uô tsâus sơưr đơưk tưz tuôx côngv cêr shir phaz đros chuôz zis”.

Đhâu têx suôz gâux hu phôngv jông zos suôz trax piz đror chiê đhiê pax vuôs xòe.

Thâuv no sâuv luz tsêr lơưx yiêz nhiv kruôr uô tâu, sơưr đơưk txix lâul hluôk sik tuôr têk đhiê pax vuôs xòe chiê hêik tơưv sik côngv siêz hâur côngv thôngx, sơưr đơưk; hêik tơưv cêr siz hluz, siz paz truôx siêz uô cê; cêr shir phaz thâuv muôx tâu luz tsêr yiêz.

Hêir nênhs Thái zos iz hâur 54 zav hêir nênhs nhoz pêz têz qơưk, nhoz phênhv ntâu ntơưv têx tỉnh Tây Bắc, Thanh Hóa, Nghệ An. Hêir nênhs Thái uô nênhx nhoz yênhx têx luz jok, tsơưs nhoz đros têx zav hêir nênhs txơưr đuô. Txix thâuv ntêx txos nhiv no, tsôngv box uô nênhx nhoz thiêz xênhz huôx hâur luz tsêr lơưx, hêik tơưv tâu iz kror venhx huôv jông lok zuk hêir nênhs./.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)

Hêir nênhs Xơ Đăng cxuô zav nox

          “Hêir nênhs Xơ Đăng zav nox muôx cxuô zav li jâuz, njêk chox lok shơư têx zav jâuz kâuz nox. Tsênhz mênhx hêir nênhs Xơ Đăng cxuô zav nox tsuôk zos đê cxuô zav jâuz nhoz har jôngr har tsuôs chox lok uô nox kaz thiêz huv đros hêir nênhs co li luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz”

          Trơưk li cxuô lênhx nhênhz chơưv, hêir  nênhs Xơ Đăng muôx 400 ntâu zav nox, hâuk; hâur ntơư muôx 28 zav zav chơưr thiêz xaz uô chơưr.

          Hêir nênhs Xơ Đăng zav nox tsuôk zos đê pêv têx har jôngr har tsuôs lok, uô shơư cxuô zav txux lov, cuô txoz huv đros đrêiv li luz nênhx. Chênhr zos li hêik ntơư, hêir nênhs Xơ Đăng cxuô zav nox, zos iz zav nox kaz, muôx chôngz lênhx ntâu tus nhiêv nox. Trơưk li zơưv A Thương, nhoz  Xã Văn Lem, huyện Đắc Tô, tỉnh Kom Tum hêik pâuz nzir tiêk: Grêix tsiêx kuk zos thâuv tuô tâu thiêz muôz chox lok uô cxiêz shơư cxuô zav txux lov, cuô txoz mak nox cux kaz hênhr thiêz thâuv tưs tưz muôx hâur pluôk nox tsưr tsix cxuô ntênhk hội.

          “Hêir nênhs Xơ Đăng zav nox zos muôx cxuô zav li: Grêix cxiêz hâur trax shôngz, mor trax thiêz muôz cxuô zav jâuz hâur har jôngr chox lok uô shơư. Hâur ntơư cux muôx zav grêix kâuz, zos muôz blôngx ntông kâuz chox lok uô shơư. Hur si cxuô zav nox hêik ntơư, thâuv tưs tsuv muôx hâur pluôk nox tsưr tsix ntênhk hội”.

          Hêir nênhs Xơ Đăng muôx ntâu zav nox kaz, taz sik zav grêix nak cok mak tâu hêir nênhs Xơ Đăng xav zos iz zav nox kaz đuô hur tiz si. Lar hêik txos đuô zos thâuv hêir nênhs Xơ Đăng tsưr tsix ntênhk hội tok đêx hâur niêx shông, tsuv muôx nak cok chox lok txi côngv đros thiêz thor cov muôx txâuk đêx lok trâu tsôngv px hâur jos sir zôngv hâur luz nênhx niêx hnuz.

          Trơưk li zơưv Phan Văn Hoàng, hêir nênhs Xơ Đăng cxuô zav nox cux tsik zôngx ziv uô, tsuv muk đê cxuô zav jâuz pêv têx har jôngr har tsuôs chox lok uô shơư cxuô zav txux lov thiêz shơư cuô txoz nox thiêx kaz huv đros côngv thôngx sđ siêz nhiêv.

          “Ndax trâu têx hnuz cxuô chuôz zis tsưr tsix uô cxuô zav nox, zos muôz têx jâuz, txux lov, cuô txoz chox lok uô shiz shơư chiê gra tuôx trâu tsêr Rông chiê nox”.

          Ndax trâu têx hnuz ntênhk hội, thâuv sđ uô tâu cxuô zav nox, hêir nênhs Xơ Đăng cux sik phêiz hâux lưv trâu cxuô lênhx, cxuô chuôz zis uô. Viv li, cxuô lênhx sđ, txơưv tus tưs cux sir tas zuk tsưr ziv uô tâu cxuô zav nox kaz zos đrêiv li luz nênhx thâuv nzor tsik chiê pôngz plox.

          “Tsưr tsix iz ntênh hội hâur jos, chênhr zos bax cov cxix cxuô zav. Đhâu sêiz lax thôngz thiêz xêir tâu hnuz nhôngs tsưr tsix ntênhk hội, chor chox nox chox uô zok hâux lưv trâu cxuô lênhx uô. Pir li muk cxov njêk, muk đê jâuz, muk zok nriêr tsiêx kuk….Phênhv ntâu zos cxuô zav nox zok nriêr thiêz đê pêv har jôngr  chox lok uô”.

          Hêir nênhs Xơ Đăng zav nox zos đê cxuô zav jâuz pêv har jôngr chox lok uô nox cov huv đros đrêiv li luz nênhx hâur niêx hnuz hâur côngv thôngx tỉnh Kon Tum./.

                                                                   (Tsu cxêik nhênhv-VOV4)