Sơn La: Chuôz cxaz chor chuôz zis zuôr ntơưr bảo hiểm y tế

          Niêv tix Mè Thị Phính, nhoz jok Mé Ban, phường Chiềng Cơi, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La ziv chuôz zis tưz zuôr ntơưr bảo hiểm y tế tâu oz shông. Niêv tix puz pâuz: niêv tix tuk txir tsik so muôx moz gênhs, tsuv muk sêiz njuôk shuôk trâu tsêr kho moz tsik so. Thâuv tsik tâu muôx ntơưr bảo hiểm y tế, thâuv tưs muk tsêr kho moz mak tsuv chiv chir thêv nhiêx, chuôz zis njiz lok six ntâu phiv liv. Viv li thâuv muôx cán bộ Bảo hiểm xã hội tỉnh tuôx hêik pâuz lok têx kror liv thâuv zuôr ntơưr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis, niêv tix tưz zuôr ciês trâu chuôz zis muôx 3 lênhx nênhs.

“Txix thâuv zuôr ntơưr Bảo hiểm y tế ziv chuôz zis, zuk pov muôx ntâu kror liv hênhr. Tas nro vax tsêr muôx 3 lênhx nênhs, mak zuôr tas 1 triệu 600 cxênhz đêiv. Nênhs xuz thơưx tas 700 cxênhz đêiv, txix nênhs tiv oz mak grêk jux juk, muk njuôk kho moz ntơưv tsêr kho moz mak nhiêx txiêx tas tsơưr đuô, sơưr đơưk tsuv zuôr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis”.

          Xav jênhv tâu ntơưr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis li kror liv, viv li ntơưv jok Mé Ban, phường Chiềng Cơi, nhiv no muôx 85% chor chuôz zis tưz zuôr ntơưr bảo hiểm y tế thiêz bảo hiểm y tế ziv chuôz zis. Zơưv Quàng Văn Tâm, tsưr jok Mé Ban puz pâuz:

“Cur chuôz zis muôx 6 lênhx nênhs puôr lênhx chiv chir zuôr bảo hiểm y tế. Cur pox niêv cux tsik so muôx moz, tsik so muk njuôk shuôk zuôr yuôx kho moz viv li cux tâu grêk nhiêx txiêx 80%. Cur zos tsưr jok cux hêik kriê trâu sơưr đơưk hâur jok pâuz. Shông 2018, tas nro pêz hâur jêx jok sir jos cov muôx 98% nênhs zuôr bảo hiểm y tế thiêz bảo hiểm y tế ziv chuôz zis”.

          Nhiv no, tas nro tỉnh Sơn La muôx 54 cxênhz ntâu ziv chuôz zis thiêz xar muôx 55% chor ziv chuôz zis zuôr ntơưr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis, phênhv ntâu zos ntơưv thax tsav thành phố, huyện Mai Sơn, huyện Mộc Châu, no zos chor tiv phaz cxaz chuôz zôngx ziv. Chor chuôz zis zuôr ntơưr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis nhoz Sơn La tsênhv tsơưs zos tiv ntơưv chor qơư nhoz đêz, tox siêz, ntus đriv tsênhv yuôr ntâu txov nhêv. Nganhx bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La tsênhv sik côngv đros nganhx y tế gra siêz luôs hâux lưv tsoz phưz lênhx nênhs moz, txo grêk tsơưs tiv zix têx ntâuz ntơưr chiê paz tâu trâu nênhs cxaz chuôz bảo hiểm y tế; cxaz nzir têx tsưr ziv uô đhâu bưu điện, cir hux thôngx đros chor qơư nhoz xã, phường, thị trấn, chor jêx jok… chiê pêx xênhv zuôr tâu bảo hiểm y tế. Zơưv Nguyễn Thế Quân, phưv giám đốc bảo hiểm xã hội tỉnh Sơn La puz pâuz:

“Chiê chuôz ndê nênhs cxaz chuôz zuôr bảo hiểm y tế ziv chuôz zis mak BHXH tỉnh Sơn La sir jos hêik kriê, sik côngv đros chor cơ quan taz viv yax mông chiê yã xkriê sâuv têx chuôz zênhx xa mông, sir zôngv fiêx, ntơưr yax kriê đros chor jiês cơưv hâur xã, phường, thị trấn. Hêik kriê ciês đhâu chor qơư sik côngv thiêz chor côngv tác viên hâur nganhx”.

          Cuiv bảo hiểm y tế thêv phênhv ntâu nhiêx txiêx hâur ntu kho moz trâu chor nênhs moz muôx ntơưr bảo hiểm y tế, viv li sơưr đơưk tsuv gra siêz jênhv pâuz lok qênhx liv, đros zuôr ntơưr bảo hiểm y tế chiê por vêv, tsoz phưz đas jos trâu zuk./.

(Hồng Việt-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phax tar thiêz kho iz cxiê zav moz khênhr njiz trâus nhoz têx tsiêx lox hâur cheix ntux no

          Moz đrôngs nyar:

          Moz đrôngs nyar zos iz zav moz txơưx siz cik, muôx cxuô qơư hâur hur si têz qơưk, taz sik ntơưv têx tỉnh tox siêz mak khênhr njiz trâus đuô hur si.

          1.Qir tiv uô huôv xênhz caz moz ơưk.

          Moz đrôngs nyar zos tiv nưk muôx nưk iz zav caz moz ơưk uô huôv moz. Zav caz moz ơưk no nưk muôx nhoz hâur têx ar, zôngx ziv huôv xênhz moz hâur cheix ntux nas, lo trâu têx kuôr blêx, jâuz tâux lok sik ntưk trơưk đêx, nhux tưv trâus cik tâu caz moz ơưk tiv nox tsuv têx jâuz lok sik hâuk têx đêx muôx chor caz moz ơưk heik sâuv.

          Moz cux muôx têx buôk ti cik tâu txix tuk tsiêx muôx moz no trâu tuk tsiêx tsi tâu muôx moz tov đhâu têx tsiêx nox, nhoz siz jê thiêz cơư uô cê iz qơư, nox jâuz, hâuk đêx.....uô cê lok sik muôx têx zôngv uô cê têx chuôz zênhx tu zus..... Moz muôx têx siz cik tâu tiv tuô tsênhr têx tuk tsiêx muôx moz, siz pheiz gra têx grêix tsiêx trâus muôx moz muk nox lok sik nox têx grêix tsiêx muôx moz trâus tuôl......

         2.Têx muôx yưv thiêz moz huôv xênhz.

         Nhux tưv khênhr trâus moz nhoz 3 ntu li: Tsik moz chênhr chênhr tav siv, moz huôv xênhz hâur 2, 3 hnuz  thiêz moz ntêr hnuz.

         Moz chênhr chênhr tav siv: Tsi yuô njiz trâus, têx nhux tưv thâuv co iz chêr cuz siêz txix 41-42 tưv, nhoz tsik tsưv, moz huôv lok six sei thiêz muôx têx tuk nhux tưv co trâus tuôl đhâu iz hnuz iz hmo. Nhux tưv trâus tuôl ciês ntơưv têx yar jâuz lok sik hâur guôx, tsi pov muôx têx tuk tsi li chas yưv hlo.             Đros thiêz têx mê nhuôv nhux, nhuôv tưv mak pâuz tsênhz đuô, viv têx mê nhuôv nhux nhuôv tưv co nưk trâus moz khênhr đhiê, nqok têk nqok tơư thiêz ntok, đhâu co trâus tuôs.

         Uô moz hâur 2, 3 hnuz: Tuk nhux tưv trâus muôx moz mak huôv uô moz hâur 3-5 hnuz, zôngx ziv trâus tuôl txix 90-100%. Đhâu six hơưv 1-3 hnuz trâus moz, tuk tsiêx co tsi yuô jov jâuz, iz chêr cuz siêz txix 40-42 tưv, uô tsi yuô tâuk pa thiêz txos siêr. Têx kos kaz poz tsêik, kos kror tso, poz têik puôr lênhx o, uô trâu tuk tsiêx uô tsi yuô tâuk pa, hlêr blêis, txos siêr. Thiêz kos co o mak uô tuk tsiêx muk tsi yuô tâuk cêr .

         Tuk nhux, tưv trâus moz uô tsi yuô tâuk pa zos viv moz têx siêz njưk. Iz cxiê tuk tsiêx trâus moz muôx têx zos tiv moz hnhur: Plaz tsav lox. Tuk tsiêx co thâuv xuz thơưx mak tso tsi yuô tâu kuôr, đhâu ntơư tso kuôr uô cuô thiêz muôx mê njik nyar shơư thiêz trâus moz hnhur. Thâuv tuk tsiêx zuôr tuôs mak pư tsi sơưr, tso jik tâu nyar, uô tsi yuô tâuk pa, pov muôx ntâu tênhr đrôngs nyar nhoz têx đi ndâux, tơưr grêix. Zos tiêk moz nzênh uô moz đrôngs nyar mak tul tsiêx ntơư trâus tuôl sei  hâur 24-36 luz six hơưv.

         3. Tsưr ziv phax tar moz.

         Tsi so vêv xênhz, qêz suô hur si têx qơư cơư tsiêx, qơư puz jâuz: Tsuôs yuôx tuô, lov têx caz moz txix muôz cuô hmôngr jêz siz 10% lok sik têx yuôx tuô, lov têx caz moz txơưr đuô tsuôs trâu têx qơư cơư tsiêx....., thoz thiêz khơưz têx cưx iz ndis qơư tu zus cov đêx ntưk tâuk chiê txo grêk tsơưs têx caz moz uz no huôv xênhz.

         Thâuv muôx moz huôv xênhz tsuv zênhx max qênhz pov nzor têx tuk tsiêx trâus moz chiê kuôk cêv nưk nhoz nưk iz kro thiêz kho moz. Txưr tsi khênhr fax thâux, tuô tsênhr têx nhux tưv trâus moz, zos tuk tsiêx tưs moz trâus tuôl mak tsuv muôz phâuk, nquôr hmôngr jêz siz trâu hâur luz kror phâuk tuk tsiêx co, tsuôs yuôx tuô, lov caz moz trâu kror qơư tu zus, qơư puz jâuz, muôz têx tuk  tsiêx moz ntơư têx qir phâuk shơư hmôngr jêz siz chiê tuô, lov caz moz.

         Cxax yuôx vắc xin phax tar moz đrôngs nyar 6 luz hlik iz jâuk. Cxax yuôx phax tar moz txix hli 3-4 thiêz hli 9-10 uô ntêx thâuv ntux zuôr hlôngr ceix.

         Chuôz tsar tiês tu jông têx tsiêx thiêz vêv xênhz phax tar moz, lar heik zos thâuv ntux hlôngr cheix thiêz ntu ntux nas, khênhr trâus đêx nas ngaz lok sik ntux no.

         4. Kho moz.

         Tiv têx moz li heik sâuv khênhr huôv xênhz, uô têx nhux tưv trâus moz sei viv li tsuv qênhz pov tâu nzor, muôz kuôk cêv tso nưk nhoz nưk iz kro thiêz kho moz zênhx max thiêx kho tâu.

         Kho moz txix yuôx Streptomycin, Kanamycin trơưk li têx lênhx nênhs tsiv uô yuôx heik kriê.

         Tuk tsiêx trâus moz iz chêr cuz siêz mak cxax yuôx uô cuz uô no trâu cov iz chêr tsi yuô cuz. Muôz nzir têx yuôx cxaz đas jos li: Cafein, Vitamin C, vitamin B1 têx trâu. Zos tuk tsiêx co nzâus hênhr, tsi nox jâuz mak tsuv cxax cxaz nzir yuôx paz đas jos trâu. Thiêz tiz jông tu, seiz shuôs njôngr tuk tsiêx ntơư./.

                        (Thanh Tthủy- Riê Lâux cxeik, nhênhv)