Điện Biên: Qơư di tích tir ntâuk tros châuz Điện Biên Phủ, “muôx chôngz lênhx kruô tuôx ndis shuôs”

Kruô mul ndis shuôk qơư ju lix Điện Biên

Qơư di tích tir ntâuk zênhx trok Điện Biên Phủ tâu Bộ vênhx huôv-ju lix côngk nhav zos qơư tích lịch sử cấp têz qơưk shông 1962. Hur tiz si muôx 45 qơư di tích lox zâu. Hâur ntơư muôx: Qơư por hưv tsês chiê cxuô chuôz zênhx tir ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ; Kror tâuz Đờ-cát-tơ-ri; Trôngz A1; Qơư zov chênhr thâuv ntêx trok châuz nhoz tir ntâuk tsav Him Lam; qơư ndo txiêx njis têx côngz đas jos tir ntâuk zênhx trok châuz ntơưv TP Điện Biên Phủ; Qơư seiz car cxiv tsav trok Điện Biên Phủ; qơư choz kriê têx tuz lênhv txux chi tsưr ziv hơưv cxiv tsav tir ntâuk zênhx trok châuz ntơưv xã Mường Phăng, huyện Điện Biên.

Xav tinhv tâu chor qơư di tích lịch sử no li têx jông, viv li hâur ntu đhâu tỉnh Điện biên lok six moz siêz txos luôs hâux lưv yưv pênhr cxiv uô, kho đuô têx qơư heik co. Qir txix shông 1999, ndax chiv nhênhv 45 shôngk hnuz ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ, dưv anr yưv pênhr uô, kho đuô têx qơư trâus puôk tsuôx, tưz tâu fuô uô ntơưv iz cxiê côngz trênhx zov chênhr li: Qơư seiz car cxiv tsav trok Điện Biên Phủ, kror tâuz Đờ-cát-tơ-ri, Trôngz A1 thiêz qox Mường Thanh (tâu hlôngr đuô hur tiz si 90% têx txiês ntông puô qox, kho iz kro mê njik têx hlâu trâus xêz, tsi yuô khor) tưz uô tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar. Txos shông 2003, Thủ tướng Chính phủ thôngz đhâu Quyết tinhv số 225 lok Dưv anr cxiv kho, uô đuô thiêz tuôr tsês chiê têx qơư di tích lịch sử ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ. No cux zos jiês cxiv kho, uô đuô lox đar txix thâuv têx qơư di tích lịch sử ntâuk zênhx trok châuz Điện biên Phủ ntơư tâu côngk nhav txos nhiv no.

Lar heik đuô, hâur jiês cxiv kho co tsuv heik txos luôs hâux lưv cxiv uô yiêz qơư por tsês chiê têx chuôz zênhx, đuôz shav.....uz no tir ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ. No zos côngz trênhx zov chênhr lok six muôx liv lok sâuv cêr lịch sử, vênhx huôv tâu cxiv uô tiêr, choz zok thiêz zênhx max muôz lok sir zôngv chiê phưx vưv tsôngv kruô sđ tuôx ndis seiz hâur têx hnuz zuôr tsưr tsix chiv nhênhv 60 shông ntâuk zênhx trok châuz lịch sử Điện Biên Phủ tưz uô tâu trơưk sđ tsưr ziv, siêz xar, fiv đros trâu TP Điện Biên Phủ hâur ntu sik côngv đros luôs chas thax tsav, têz qơưk. Iz chas têx côngz trênhx cxiv uô tâu jông, têx đuôz shav, chuôz zênhx lâuk hâur ntu  tir ntâuk trok châuz ntơư cux uô tsênhz mênhx hêik lok têx tuz lênhv txux chi tsưr ziv sir tir ntâul trok châuz Pháp hâur 56 hnuz thiêz hmo nox nhoz txov nhêv njuôr “Khơưz kror tâuz, pư kror tâuz, tir nas tir yar, zông yeiz”, thâuv ntu co. Pos Vũ Thị Tuyết Nga, Phưv Giám đốc qơư por hưv tsês chiê têx chuôz zênhx, đuôz shav tir ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên heik pâuz:

“Têx qơư di tích cux tâu moz siêz txos cxiv kho jông, hur si chiê yênhx iz qơư tsi tiêk hu zâuv tsôngv kruô sđ tuôx ndis seiz uô si têx cêr lịch sử đrav ntêx mak tsênhv uô jông trâu tênhx qơư thiêz. Hâur têx shông txuôk nzir mak hâux lưv hlôngr yiêz têx uz no ntơưv chor qơư di tích cux li tas nro taz viv têx hâux lưv uô cux li ngênhx vênhx huôv thêv thao ju lix zuôr tror tâu moz siêz txos uô jông, tâu cơưv cxaz têx zuôr trâus txos.... Lar heik zos hơưv tok chiv nhênhv 65 shông ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ, uô li chas chiê ziv hnuz ziv hu zâuv tâu ntâu tuk chôngz lênhx tsôngv kruô tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si txos trâu Điện Biên Phủ”.

Khov sir jos por hưv tsês chiê têx jông hâur chor qơư di tích lịch sử ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ reik đros trâu têx muôx jông lok ju lix li: Cxuô heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông, Điện Biên jux juk khav tinhv tâu zuk luôs hâux lưv huôv tsar uô ju lix hâur têx tỉnh faz Bắc.

Shông 2017, 8 tỉnh faz Bắc tok muôx 24 tsov lênhx kruô tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si (tsar ndê 6 tsov lênhx pir li shông 2016), sâu tâu muôx 18 cxênhz tỷ đeiv nhiêx. Hâur ntơư, tỉnh Điện biên tok muôx 600 cxênhz lênhx kruô tuôx ndis ntux uô si (tsar ndê 25% pir li shông 2016), chor kruô oz chas têz qơưs muôx 120 cxênhz lênhx, tax tâu 112% pir li tsưr ziv tso tơưv, xav hur si têx nhiêx txiêx sâu tâu txix uô ju lix zos 950 ntâu tỷ đeiv, tsar ndê 34% pir li shông 2016. Ciês hli 4 hâur shôngk shông 2018, tsôngv kruô tuôx ndis shuôs têz qơưk uô si txos Điện Biên tưz tsar ndê zos 137 cxênhz ntâu lênhx kruô. Têx li heik co tso pov, tỉnh Điện Biên luôs hâux lưv yưv pênhr cxiv kho cxuô qơư ju lix lịch sử tưz uô tâu truôx, muôx chôngz lênhx kruô tuôx ndis seiz uô si.

Taz sik, trơưk li hâu nov tỉnh Điện Biên, hâux lưv cxiv kho têx qơư di tích lịch sử heik sâuv, nhiv no cux tsênhv khov ntâu lok nhiêx txiêx T.Ư, viv no puôr lênhx zos têx qơư di tích têz qơưk car seiz. Luôs hâux lưv cxiv kho jông, uô đuô yiêz, hu zâuv lênhx nênhs yưv pênhr uô tưz tâu moz siêz txos, taz sik cux zos lav uô iz kro mê njik thiêz njiz phiv liv ntâu lok sâuv têx chei, cui tinhv. Iz côngz trênhx txos no yưv pênhr uô trơưk tsưr ziv co zos qơư vor thêir 13 đeiv đuôz shav, chuôz zênhx, qơư di tích saz đrâuv jôngr, yar tiêx txix tsov iêr  tâu Tổng công ty yưv pênhr thiêz huôv tsar uô tsêr  fuô uô hâur shông 2012 thiêz 2013. Chênhr viv li, chiê tror cxiv uô, kho đuô, por hưv thiêz tuôr tsês chiê têx qơư di tích lịch sử têz qơưk tir ntâul trok châuz Điện Biên Phủ thâuv ntêx txos trâu  shông 2030 mak tsuv muôx chei taz por jông đuô hu zâuv têx lênhx nênhs yưv pênhr đrâuv luôs 2 chas têz qơưk thiêz doanh nghiệp. Zơưv Mùa A Sơn, Chủ tịch Ủy ban tỉnh Điện Biên heik

“Xuz thơưx zos tsuv tsov cưv txix nhiêx txiêx T.Ư chiê yưv pênhr trâu uô têx côngz trênhx đhâu thâuv tâu njuôk hov tas. Iz chas ntơư pêz seiz, di tích lok zos tsênhz đuô pêz li iz cxiê muôx jông nhoz no mak puôr lênhx zos têx qơư di tích têz qơưk seiz car. Chênhr viv li pêz xar, hur si tỉnh thiêz T.Ư tsuv muôx iz chei taz por jông đuô chiê hu zâuv têx lênhx nênhs yưv pênhr, iz chas têz qơưk uô, hu zâuv têx doanh nghiệp sik đros uô thiêz mak thiêx zuôr uô tâu têx li heik no”.

  Đhâu 64 shông, têx qơư tir ntâuk zênhx trok châuz Điện Biên Phủ cux tsênhv tâu tuôr tsês jông thôngz đhâu luôs hâux lưv por hưv, cxiv kho thiêz tuôr chiê têx qơư tơưv tsav tir ntâuk zênhx trok châuz đrav ntêx. Têx luôs hâux lưv uô muôx liv ntơư tưz paz zov chênhr trâu qơư tsav trok Điện Biên Phủ tir ntâuk zênhx trok châuz thâuv ntêx, uô yênhx iz hâur têx qơư jông chiê muôx  chôngz lênhx  kruô sđ tuôx ndis seiz têz qơưk txos Điện Biên./.

(Hữu Lợi-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Iz cxiê zav moz khênhr njiz trâus hâur cheix ntux sor thiêz tsưr ziv phax tar

Moz kror muôs liêz

Mul seiz njuôs kror muôs

          Moz kror muôs liêz zos iz zav moz zôngx ziv siz cik sei, taz sik tsi riêz nênhs thiêz tsi muôx yưv têx moz yưv hnhar.

          Đros ntơư, zav moz co khênhr uô zênhr shar txos xênhz huôx thiêz lox tôngv. Tsênhz mênhx tưz muôx ntâu lênhx nênhs trâus moz ntêr, uô zênhr shar txos kror muôs tov kaz no viv li tsôngv box tsuv tsov cưv phax tar thiêz tsuv kho cov jông thâuv trâus moz.

          Phax tar moz kror muôs liêz.

          Tsuv zôngv yuôx phongx nzuôr tês, zôngv đêx hur.

          Tsi zôngv tês tsâuk  kror muôs, kror njưs, kror ndâux.

          Tsi zôngv uô cê têx chuôz zênhx li yuôx nzuôr kror muôs, fuôv nzuôr muôs, tsov iêr, ntâuz bok kror ndâux...

          Vêv xênhz kror muôs, kror njưs, ka hâur niêx hnuz cxôngx têx yuôx nzuôr kror muôs, kror njưs, ka.

          Zôngv yuôx phongx lok sik têx tsơưr tuô caz moz chiê nzuôr têx chuôz zênhx nênhs moz zôngv.

          Jav têx lênhx nênhs moz kror muôs lok sik njuôs xav moz kror muôs liêz.

          Nênhs moz lok sik njuôs xav moz kror muôs liêz tsuv jav têx lênhx nênhs txơưr. Tsuv so ntơưr, so tsi mul uô hâux lưv tsi chiê cik trâu têx lênhx nênhs txơưr hâur côngv thôngx. Tsuv mul qơư y tế chiê seiz njuôs thiêz tâu heik kriê tsưr ziv kho moz, tsi chiv chir kho thâuv tsi tâu cán bộ y tế kriê chiê jav qênhx shênhx moz hnhar nzir./.

(Thu Thùy- Txâur vax cxeik nhênhv)