Tsêr cơưv tox siêz Sơn La đros têx tsưr ziv phax tar ntux no njiv

Txơưv jêx tưv grês kis, ntux no njiv, taz sik zuôr xar 500 lênhx shux xênhz nhoz 5 qơư cơưv ntơưr hâur Tsêr cơưv mê nhuôk zâu Hoa Mai, xã Mường É, tỉnh Sơn La tsênhv muk cơưv ntơưr cxix cxuô. Tsi muôx meir điều hòa, meir uô sor, taz sik nhoz têx kror trôngx, qơư cơưv ntơưr puôr lênhx tâu puô têx đeiv xốp, muôx krưk râuz đêx, muôx cxix cxuô pav sor chiê mê nhuôk xênhz huôx....Cưk kriê Quàng Thị Chiên, Tsêr cơưv mê nhuôk zâu Hoa Mai pheiz kênh: “Đros xã tox siêz Mường É, ntux no njiv, tas cik muk cơưv ntơưr lok six no. Pêz thâuv tưs cux tsov cưv uô cov lớp cơưv trâu mê nhuôk sor si, nox hâuk txâuk tsơưr pưr chiê taz por đas jos...”

          Nhoz tiv phaz tsênhv yuôr ntâu phêv liv li Mường É, shux xênhz li niêv txir khênhr muk uô jos đêz lok sik muk uô liêx têz, viv li xa mê nhuôk muk cơưv ntơưr, muôx tsêr cơưv cxơưx trâu mê nhuôk yênhx pluôk nox thiêz tâu pư sor si mak lok six tso siêz. Viv li, tsêr cơưv lok six tsov cưv txos mê nhuôk shux xênhz li hâux lưv nox hâuk, paz mê nhuôk muôx jông đas jos đuô. Cưk kriê Mè Thị Việt, Hiệu trưởng Tsêr cơưv mê nhuôk zâu Hoa Mai, xã Mường É puz pâuz: “Lok tsơưr pưr trâu mê nhuôk shux xênhz mak têx cưk kriê sik hlôngr xar têx pluok nox chiê huv đros cheix ntux no, taz por mê nhuôk tâu nox sor, hâuk bâu, muôx đêx sor nzuôr tês tơư hur si. Tsêr cơưv tsênhv sik côngv đros trạm y tế qênhz yuôx đas jos, taz por 100% mê nhuôk muôx jông đas jos hâur cheix ntux no njiv”.

          Yuôr đros hâux lưv taz por cơ sở cxuô zav hâur lớp cơưv, tsov cưv txos têx mê nhuôk shux xênhz, têx tsêr cơưv tưz chuv tôngv hlôngr yiêz tsưr ziv, six hơưv kriê ntơưr lơưr yênhx ntu thiêz qênhx shênhx qiv hơưv txơưr txar. Cưk kriê Nguyễn Văn Đoan, Hiệu trưởng Tsêr cơưv mê nhuôk zâu Mường É puz pâuz: “Qiv hơưv nhoz no lok six no njiv, têx hnuz ntux no njiv tsêr cơưv cux tưz muôx tsưr ziv phax tar no trâu shux xênhz, li hlôngr tsưr ziv thiêz six hơưv cơưv ntơưr, cơưv lis đuô, so nzor đuô...”

          Tsêr cơưv cux tsov cưv cxaz nzir yênhx tưv thiêz pênhr xưv txux chi trâu mê nhuôk shux xênhz chiê têx mê nhuôk chuv tôngv hnar sor, phax tar trâus tưx zav nox, taz por đas jos cơưv ntơưr; gôngr phênhv taz por shux xênhz muk cơưv ntơưr cxix cxuô thiêz tax tsơưr lươngv. Shux xênhz Lò Thị Thảo Vy, lớp 2A3, Tsêr cơưv cxênhx 1 Mường É pheiz kênh: “Cur tâu niêv thiêz txir, têx cưk kriê heik kriê, tuôr cov luz chêr sor si, thâuv muk cơưv ntơưr mak tsuv hnar trik yo sor, trâu vuôv txir cov tês tơư sor so...”

          Tsi taz nhoz Mường É, ntâu tiv phaz nhoz tox siêz Sơn La cux tsênhv lok six no njiv; têx qơư cơưv ntơưr, lớp cơưv ntux pok huôz thiêz muôx đâuk tê...Đros hâux lưv chuv tôngv phax tar ntux no, têx tsêr cơưv nhoz thax tsav tox siêz tsênhv hu lơưs, sik côngv têx tsưr tsix, lênhx nênhs siêz jong paz pav sor, trik yo sor, chuôz zênhx zuôr trâus chiê paz têx mê nhuôk shux xênhz muôx cxaz đas jos muk cơưv ntơưr, tiv zix zos thâuv qiv hơưv nov njiv li nhiv no./.

Lê Hạnh- Txâur Vax cxeik nhênhv

Cxiv tsa jêx jok yiêz truôx jông txix phongz yaox “Pêx xênhv sik tưr uô nox, kinh doanh hênhr”

Shông 2021, đhâu nhênhz chơưv jông chor chủ trương, tsênhv chêi paz nhiêx txiêx tập thể, tix lâus Lò Văn Thương tưz hêik cxuô chuôz zis nhoz xar Mường Bú, tỉnh Sơn La yênhx lix HTX Minh Thương. Đros muôx 7 lênhx thành viên, thax tsav uô muôx 54 héc ta chiê chos táo, txir lưv tsiz sôngz, txir mo mông, txir mo mix. Tas nro thax tsav chos lơưr ploz tsênhr VietGAP, lơưr tsưr ziv hữu cơ. Iz shông, phênhv sâu tâu muôx 1,3 tiv đêiv ntâu, phênhv sâu xav iz ziv chuôz zis tau muôx 150-200 triệu đêiv iz shông. HTX tưz kriz tơưv tsưr ziv uô bluô nux trâu pêx xênhv ciês ntơưv thax tsav qơư nhoz: “Đros zos lênhx nênhs kriê thiêz vav tiêk saz hôiv nôngx mênhx xar zuôr paz trâu chor thành viên, tiv iz zos truôx siêz đuô, tiv oz zos chiê pâuz  tâu têx txux chi uô nox li trâu qir thiêz tu jôngk, yiz chês trâu chor ntông thiêz paz muôx tsiv gri trâu chor hôiv viên cov uô kôngz nuv  tâu jông đuô”.

Phongz yaox pêx xênhv sik tưr uô nox kinh doanh hênhr đros cxiv tsa jêx jok yiêz truôx jông tưz tâu kriz uô đêz đar txos chor chi hôiv thiêz hôiv viên nôngx mênhx nhoz xar Mường Bú. Txix phongz yaox “Pêx xênhv kriê trâu pêx xênhv”, ntâu hôiv viên tưz sir jos cơưv shâuv chênhz zênhv, sir zôngv têx khoa học kỹ thuật, côngz nghệ yiêz jông trâu uô nox, kinh doanh.

Chiê cxiv tsa luz nênhx cov ziv hnuz ziv jông đuô, chôngz hôiv viên pêx xênhv nhoz xar Mường Bú, tỉnh Sơn La tsênhv sir jos hlôngr yiêz chor tsoz chos huv đros trâu qiv hơưv txơưr txar, tsưr ziv uô nox ngaz tuk, huv đros sâuv ciêz đrôngs. Tix lâus Nguyễn Trung Giang, nhoz tiểu khu 1 puz pâuz: “Pêz tưz sir jos cov sưv đros thiêz uô tâu chor hax huv txir chuôz thox jông tiv zix muôs sâuv ciêz đrôngs. Iz zav li shông no lok nas ntâu mak pêz zuôr tsuv yiz nzir chor txir cov chor ntông zus tâu chor txir, txir lox jông thiêz trâu nzir qir paz trâu chor txir muôx tsơưr lươngv jông đuô muôs sâuv ciêz đrôngs”.

Xar Mường Bú, tỉnh Sơn La nhiv no muôx 3.300 ntâu hôiv viên pêx xênhv, xênhz huôx ntơưv 52 chi hôiv. Đros yax kriê, Hôiv Nôngx mênhx xar tsik so paz trâu chor hôiv viên huôv tsar kinh têr. Lơưr co tưz kriz uô sơưr bê trâu Zênhx hangx Tsênhv chêi xar hôiv, paz trâu 660 ntâu ziv chuôz zis txêik pênhr tas nro xar muôx 27 tiv đêiv; paz têx chuôz zênhx, zuz nôngz tsoz chos, qir zuôv trâu hôiv viên kriz đar uô nox. Khov co, phongz yaox sik tưr txơưx uô nox, cxiv tsa jêx jok yiêz ziv hnuz ziv tâu sir jos uô. Txos nhiv no, tas nro xar tưz muôx 1.190 ziv chuôz zis đăngk cir sik tưr, hâur co 690 ziv chuôz zis tax tâu zos chuôz zis txơưx uô nox, kinh doanh hênhr cxuô cấp. Zơưv Cầm Văn Trưởng, Chủ tịch Hôiv Nôngx mênhx xar Mường Bú puz pâuz: “Hôiv nôngx mênhx xar tưz yax kriê thiêz muk trâu chor chuôz zis hôiv viên nông mênhx sir jos cxaz chuôz cơưv shâuv têx chênhz zênhv nhoz chor chuôz zis uô ntêx chiê muôz lok sir zôngv hâur tsênhv tsênhz paz trâu zuk chor tsoz chos, tsiêx tu zus muôx tâu tsơưr lươngv thiêz kinh têr siêz”.

Têx tsưr ziv HTX, nôngx mênhx sir jos uô nox, xar tơưv nhoz xar Mường Bú tưz tsik zos uô bluô nux trâu zuk chuôz zis mak tsênhv paz cxơưz cxiz sir jos uô nox, hlôngr yiêz thiêz paz zov chênhr trâu kho đuô uô kôngz nuv, huôv tsar kinh têr tập thể thiêz cxiv tsa jêx jok yiêz nhoz tox siêz Sơn La./.

Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv

Chor nênhs tuôx tsêr kho moz tsar ndê, Lào Cai sir jos chơưv kho moz thiêz phax tar moz

Txix 1 hli ntâu lok no, ntơưv Tsênhv qơư Sản Nhi-Tsêr kho moz Đa khoa sôr 1 tỉnh Lào Cai (thâuv ntêx no zos Tsêr kho moz Sản-Nhi Yên Bái), chor nênhs moz tuôx njuôk thiêz kho moz tsar ndê chôngz. Qơư txêik tok, njuôk shuôk moz thiêz chor khoa chơưv kho puôr lênhx pov muôx chor nênhs moz chôngz đuô pir li thâuv uô ntêx txos chêix ntux no. Niêv tix Đàm Thị Hải Yến, nhoz xar Bảo Ái, tỉnh Lào Cai-thax tsav nhoz huyện Yên Bình kuz, tsênhv sêiz jor mê nhuôv chơưv kho moz ntơưv Khoa Nhi puz pâuz: uô ntêx co, niêv tix tuk mê nhuôv trâus uô cuz, hnôngk ntâu thiêz kuôx tsik so viv li chuôz zis tưz chox tuôx tsêr kho moz. Ntơưv tsêr kho moz, bác sĩ njuôk xav tiêk mê nhuôv trâus moz khâuz thuôk A thiêz viêm phế quản lok zos moz têx hlaz njưl. Đhâu 8 hnuz chơưv kho, mê nhuôv tưz jông moz khâuz thuôk lơưv taz sik tsuv sêiz shuôk nzir thiêz: “Mê nhuôv hnuz no tưz tsik lok njưs lơưv, nhiv no tsuôk hnôngk mê njil lơưv xưz. Bác sĩ hêik tiêk tsuv chơưv kho cov jông moz ciês tso mak tơưv tsêr kho moz muk tsêr”.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Kim Nhung, Phưv Giám đốc Tsênhv qơư Sản Nhi-Tsêr kho moz Đa khoa sôr 1 Lào Cai puz pâuz: oz luz hli jê lok no, xav iz hnuz Tsênhv qơư txêik kho trâu 100 ntâu lênhx nhuôv zâu tuôx njuôk shuôk thiêz kho moz, ndê xar muôx 40% pir li têx hli uô ntêx. Hâur chor co, xar muôx 90% zos moz cik txos cêr uô pa li moz poz njêl-kror njưs-ka, moz têx hlaz njưl, moz njưl, moz khâuz thuôk A…

Chiê uô tâu jông hâux lưv njuôk kho moz, Tsênhv qơư tưz bax nzir qơư njuôk shuôk moz, cxaz nzir nênhs trâu ntơưv Khoa Nhi thiêz tsưr tsix uô jông ciês txix txêik tok chiê txo grêk tsơưs siz cik moz: “Txix ciês thâuv tok, pêz tưz kriê trâu sơưr đơưk pâuz tsênhz têx qơưk, têx tsưr ziv. Iz zav li, kriê trâu nênhs moz chox ntâuz bos kror ndâux ntơưv têx qơư muôx chôngz nênhs, tsik nhoz siz jê hênhr thâuv njuôk kho moz”.

Lơưr tsênhv qơư tir tar caz moz tỉnh Lào Cai, txix hâur hlik hli 10 txos nhiv no, thax tsav qơư pov muôx ntâu zav moz đuô ntu uô ntêx, li moz khâuz thuôk xar muôx 12 cxênhz lênhx nênhs moz iz hli; moz thox plaz xar muôx 7 cxênhz lênhx nênhs moz; ,Adenovirus 3 cxênhz ntâu lênhx nênhs moz. Iz cxiê zav moz kruô piêk tsênhv tâu sêiz kaz truôx jông thiêz tâu ntâuk gri tiêk zuôr tsik huôv xênhz tâu yênhx moz lox. Zơưv Trần Xuân Hùng – Phưv Giám đốc Tsênhv qơư Phax tar caz moz tỉnh Lào Cai puz pâuz: “Tas nro pêx xênhv, tiv zix zos chor nênhs lâul, nhuôv zâu, pox niêv xênhz nhuôv hâur chêr, tsuv sir jos uô jông têx tsưr ziv phax tar caz moz li uô cov sor trâu luz chêr, sir jos cơưv shâuv uô thể dục cov muôx jos, nox cov txâuk têx tsơưr pưr paz trâu luz chêr muôx đas jos jông”.

Hâur qênhx shênhx ntux hlôngr chêix, zôngx ziv huôv xênhz chor zav moz siz cik. Taz sik, đros nganhx y têr sir jos sêiz kaz thiêz chơưv kho moz, muôx yênhx chuôz zis sir jos sik côngv đros uô jông vêv xênhz, txoz cxơưx jông trâu đas jos thiêz uô jông lơưr têx tsưr ziv tâu hêik kriê hâur phax tar caz moz mak zuôr paz tir tar tâu jông tex zav moz, paz txo grêk tsơưs tiv zix siz cik moz hâur côngv thôngx. No zos kror zov chênhr chiê por vev đas jos trâu chor nênhs zôngx ziv trâus moz, paz ngaz tuk jông trâu cxuô lênhx nênhs hâur ntu zôngx ziv huôv xênhz têx caz moz li nhiv no./.

Thừa Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv