Tu zus njêl đêx txiêk ntơưv qơư zôngx ziv trâus đêx ngaz cuôr ruôr hiêv

Muk trơưk tuk đêx Nậm Cang đhâu thax tsav xar Liên Minh cxuô qơư puôr lênhx zos têx trôngz siêz nhoz Sa Pa kuz, nhiv no zos xar Mường Bo, tỉnh Lào Cai, zênhx zôngx ziv njiê pov tâu chor pak tu zus njêl đêx txiêk đros muôx chor car đêx lox zâu tok đêx txix ciês tov cưx ha lok trâu hâur chor pak đêx.

Têx trâus ntux nas, đêx cuôr yôngz ruôr hiêv thâuv hli 9/2023 cux tsênhv pov nhoz trơưr. Taz sik, ciês ntơưv têx qơư kuz, ntâu luz pak đêx zus njêl tưz tror tâu kho đuô, viv txơưv li chak lok hâux lưv tu zus njêl no cux paz muôx tâu phênhv sâu siêz đuô pir đros têx tsưr ziv uô nox cxôngx nzor iz shông tsuôk sâu tâu iz chiv blêx, iz chiv poz cưk nhoz thax tsav tox siêz.

Hâur qơư tu zus njêl muôx bê Thành Công, kuôk tuk đêx ntưk đror tsuôs yênhx hnuz hmo tsuôk muôx 50 thiêr, đêx txiêk tâu tok ntưk lok trâu hâur chor pak njêl zus yênhx vạn tuk njêl tầm nôngz thiêz muôs grêix, đhâu co tror tâu tso ntưk trơưk chor car đêx lox tơưv muk trâu zar đrav kaz. Oz lênhx nênhs uô hâux lưv Nông Đức Mưu thiêz Lý Văn Vũ nhoz so tsik ntêr ho sik hlôngr muk khơưk chor blôngx ntông pôngz lok đêis ntơưv ndâux chor car đêx thiêz sêiz shuôk chor njêl li đas jos tsuôk zos muôx tsik txâuk oxy hâur iz đraz six hơưv xưz mak zuôr pôngz plox tas yênhx puô triệu nhiêx, têx thâuv tsênhv tas nhiêx tiv đêiv thiêz. Tix lâus Nông Đức Mưu hêik: “Đruôz hnuz sik đros uô mak hâux lưv zênhx truôx li co lơưv. Hok hmo ntux muôx nas lok mak tsuv sik hlôngr chiê sêiz jor, tsik car pư hlo. Iz zav li, muôx oz lênhx nênhs mak tsuôk iz lênhx nênhs tâu pư xưz, iz lênhx nênhs tsuv nhoz chiê sêiz shuôk đêx, zos đêx đro hênhr mak tsuv kho tsik chiê chor đêx đro co ntưk ntâu lok trâu hâur pak đêx, đuô li tsênhv sêiz jor tsav muôx đêx cuôr yôngz, ar poz thiêz”.

Kuôk qơư tu zus njêl Thành Công tsik đêz zos zơưv Phàn Dào Quẩy kror qơư tu zus njêl, nhoz jê ciês ntơưv ntus tuk đêx. Tu zus njêl đêx txiêk muôx 10 ntâu shông lok no, zơưv Quẩy cux njiz tsik tsơưs têx phiv liv: “Cux zuôr tsuv uô xưz, tsik uô mak cux tsik pâuz uô đaz tsik lok cxơưx trâu luz nênhx lơưv. Hok lok nas lox hênhr mak xix xưz cux tsik pâuz uô li chak. Taz sik hnor chor lâul hêik tiêk ntêr lok lơưv cux tsik tâu pov jiês tưs lox jông li shông 2023 hlo, viv li têx jâuv ntêr mav muôx iz jiês ruôr hiêv li xưz, hok shông tưs cux ruôr hiêv li co mak tsik muôx lênhx tưs zuôr car uô”.

Thav txos jiês đêx cuôr yôngz shông 2023, tas nro pox nhuôs txơưv mênhx cxưx Hmôngz, Cho lok zos Xa Phó uô nênhx nhoz trơưk tuk đêx Nậm Cang mak tas siv nênhx zuôr ndo njôngr tsik plox hlo. Tsuôk đhâu iz hmo, 7 lênhx nênhs tuôs thiêz plox mông, 60 ntâu qơư tu zus njêl hồi trâus pôngz plox tas hur si, ruôr hiêv lok kinh têr muôx 250 tiv đêiv. Taz sik ntâu ziv chuôz zis cux tsênhv tso tsês tsik tâu kror hâux lưv tu zus njêl no, li tix lâus Phùng Chần Phây. Tsuôk txơưr đuô thâuv ntêx, tix lâus Phây tsik zus ntơưv kror qơư kuz jê ntus đêx lơưv, mak chaz car tok đêx tov cưx ha lok ntơưv tsêr kuôk đêz muôx 200 thiêr, zênhv kriz qơư tu zus zâu đuô, đêx tsik txiêk đuô, tsơưr lươngv chor njêl cux kik đuô, taz sik hok ngaz tuk đuô: “Pir li shông 2023 mak pêz phênhv tưz grêk tsơưs muôx 1 phênhv lơưv. Xưk thâuv ntêx muôx 90 ziv chuôz zis, nhiv no tsuôk yuôr muôx nhos 50-60 ziv chuôz zis lơưv xưz. Iz cxiê chuôz zis nyêi viv nhoz jê đêx hênhr tưz tso tsês tsik zus njêl lơưv. Iz cxiê tror kho đuô mak cux tưz tror piz zus nzir. Hok iz cxiê lênhx nênhs mak tsik muôx pênhr nhiêx viv li tsuôk tso tsês xưz”.

Lơưr zơưv Nguyễn Trung kiên, Bí thư Đảng ủy xar Mường Bo, txơưv nhoz hâur thax tsav Du lịch Têz qơưk Sa Pa, taz sik tsik zos nhoz hâur tsênhv qơư viv li du lịch ntơưv Mường Bo tsik tâu huôv tsar. Pox nhuôs uô kinh têr phênhv ntâu zos uô blêx thiêz poz cưk, tu zus tsơưs thiêz muk chos txir hơưk hâur har jôngr, yênhx shông tsuôk txâuk nox xưz. Hok tu zus njêl đêx txiêk txơưv njiz ntâu phiv liv, taz sik ho paz uô tâu bluô nux, li chak cov uô tâu thâuv chor đêx zus njêl tsuôk zos khov trâu chor đêx nhoz têx cưx ha. Đhâu ciês thâuv xar yiêz tâu yênhx lix, hâux lưv phax tar ntux nas chuô uô ruôr hiêv hêik cxuô thiêz ntơưv têx qơư tu zus njêl đêx txiêk tưz tâu cấp ủy, chinhr quyền sir jos kriz uô: “Uô chak cov pox nhuôs tsik nav trâu têx ntus đêx, chor đêx ntưk đhâu têx saz trôngz. Đros co, kriz uô tsưr ziv “4 ntơưv qơư” chiê hêik trâu pêx xênhv pâuz phax tar cov sêi; thâuv muôx đêx cuôr yôngz, huiz tôngv tâu chôngz tiv zix nênhs paz trâu pox nhuôs njêis yêv, txar lênhx nênhs thiêz cxuô zav muk trâu têx qơư ngaz tuk”.

Iz kror tsênhv tsênhz muôx nhoz ntơưv qơư trâus ntux nas đêx ngaz cuôr ruôr hiêv Liên Minh ntơưv Sa Pa, co zos txix thâuv qir piz txos trâu thâuv trâus ruôr hiêv ntâu, tas nro chor qơư tu zus njêl đêx txiêk ntơưv no cux tsênhv tsik tâu tỉnh Lào Cai cêv kuôk chiê huôv tsar tu zus têx suôz njêl. No zos iz kror phiv liv ntêr shông tsik tâu đơưk kho, uô phiv liv trâu côngz xưv sêiz car, tso chêi, paz cov ngaz tuk thiêz gra siêz tsiv gri trâu chor njêl đêx txiêk ntơưv thax tsav qơư./.

An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv

Nthuôr uô đêz đar luôs hâux lưv tsoz phưz đas jos trâu lênhx niêv thiêz mê nhuôv nhoz tox siêz Điện Biên

Niêv lâul Lường Thị Hoa nhoz jok Chiềng Trung, xã Thanh An (thâuv ntêx zos xã Thanh An, huyện Điện Biên), tỉnh Điện Biên tsênhv muôx mê nhuôv hâur chêr 6 luz hlik. Thâuv chêr nhiv kruôr xênhz tuz, niêv lâul tưz tsi muk seiz njuôk shuôs mê nhuôv hlo, viv njênhs trâu têx zuk pâuz tâu thiêz chor lâul heik kriê, chiv chir tsoz phưz trơưk li zuk pâuz xưz. Taz sik đhâu têx jiês qơư y tế xã yax kriê, niêv lâul tưz hlôngr yiêz tsưr ziv, siêz xar. Hâur têx jiês yax kriê, niêv lâul tâu mnôngs canr bôv y tế piêr kriê lok tsưr ziv tu mê nhuôv, tsưx phưv đas jos trâu lênhx niêv thâuv chêr xênhz tuz, seiz njuôk shuôs mê nhuôv hâur niêv chêr..... Txix co, niêv lâul tưz jux juk pâuz tâu, tsoz phưz đas jos thâuv muôx mê nhuôv hâur chêr tsi tiêk muôx liv trâu lênhx niêv, tsênhv jông trâu tus mê nhuôv hâur niêv chêr hur si. Niêv lâul Hoa heik: “Đhâu canr bôv y tế yax kriê lok tsoz phưz đas jos trâu lênhx niêv thiêz mê nhuôv mak cur cux tưz pâuz tsưr ziv tsoz phưz đas jos trâu zuk, cux li têx mê nhuôv. Txix ntơư, pâuz tâu chiê têx mê nhuôv muk cxax yuôx phax phôngz moz gênhk trơưk hnuz nhôngs thiêz cui tinhv. Pâuz nzir lok têx tsưr ziv tu mê nhuôv jông đuô, muôz mê nhuôv nox cxix cxuô têx jâuz mor chiê têx tuz nhuôs hloz lox jông, tsi yuô trâus muôx moz”.

Niêv lâul Hoa thiêz ntâu lênhx pox niêv vir ndâuk txơưr đuô hâur thax tsav têx tsưr ziv, siêz xar hlôngr yiêz co zos khov qơư y tế xã Thanh An fuô kriê trâu sơưr đơưk.

Niêv lâul Quàng Thị Kim, canr bôv uô hâux lưv hâur qơư y tế xã Thanh An heik pâuz: Qơư y tế lok six moz siêz txos yax kriê têx tsưr ziv li heik sâuv trâu tsôngv niêv txir lax pêx xênhv sơưr đơưk, tsi tas li canr bôv y tế cux muk txos iz chuôz zis jux juk chiê yax kriê trâu têx lênhx pox niêv vir ndâuk tuôx tsi tâu hâur qơư y tế. Đhâu co, paz lơưr pâuz tsênhz, pâuz nzir txos têx tsưr ziv, chei tsoz phưz đas jos: “Pêz sir jos uô luôs hâux lưv yax kriê uô ntêx thâuv tsi tâu xênhz zus nhuôs trâu têx lênhx pox niêv muôx mê nhuôv hâur chêr, heik cov lơưr muk seiz njuôk shuôs mê nhuôv tsơưs tsơưs 3 jiês thâuv chêr xênhz tuz. Đros trâu têx li heik co, zos cxax yuôx phax phôngz moz trâu lênhx niêv thâuv muôx mê nhuôv hâur chêr thiêz đhâu xênhz zus mê nhuôv tas, lênhx niêv tror lok tsêr ntơư. Thâuv xênhz zus nhuôs tas tror lok tsêr, cux zuôr muôx canr bôv y tế tuôx yax kriê thiêz thâuv ntơư zuôr fuô kriê lok sâuv tsưr ziv tu mê nhuôv, muôz mik trâu mê nhuôv nox txix thâuv nhiv kruôr xênhz zus tâu lok tax txos thâuv mê nhuôv muôx 6 hli”.

Dưv anr 7 “tsoz phưz đas jos trâu pêx xênhv, uô li chas cov têx lênhx heir nênhs tsơưs hloz lox, siêz xưk luôs lưv heir nênhs thiêz phax tar nox tsi txâuk têx jâuz mor trâu nhuôs zâu” tâu fuô uô ntơưv Điện Biên txix shông 2022. Têx hâux lưv yax mông, piêr kriê, seiz njuôk shuôs đas jos, muôz yuôx nox cxaz đas jos trâu lênhx niêv muôx mê nhuôv hâur chêr tâu fuô uô cê truôx jông đros ngênhx y tế ntơưv qơư.

Txos nhiv no, đhâu 3 shông uô dưv anr 7, hâur thax tsav tỉnh, chor pox niêv xênhz tuz ci hâur chêr muk seiz njuôk shuôs mê nhuôv txưv 3 jiês tsar ndê txix 50-80%; têx lênhx tuôx xênhz zus mê nhuôv ntơưv qơư y tế xã nhoz tox siêz tsar ndê chôngz lênhx, ntâu xã txo grêk tsơưs 5-7% têx lênhx nhuôs nox tsi txâuk jâuz mor, chơưz poz.

Pos Quàng Thị Hiện, Hội Liên hiệp pox niêv xã Nà Hỳ, tỉnh Điện Biên heik: Luôs hâux lưv fuô uô dưv anr 7 nhoz cxuô thax tsav tsênhv jux juk nthuôr uô tâu truôx; paz tsar ndê têx lênhx nhuôv hloz lox jông thiêz tsoz phưz đas jos côngv thôngx, lar heik zos chor nhuôs heir nênhs tsơưs: “Khov dưv anr 7, nhiv no têx lênhx pox niêv heir nênhs tsơưs cux muôx tsưr ziv đuô lok tsoz phưz trâu zuk thiêz mê nhuôv hâur chêr. Txos six hơưv, txos hnuz nhôngs mak puôr lênhx muk seiz njuôk shuôs mê nhuôv ntơưv qơư y tế. Txix co muôx têx pov, chor pox niêv vir ndâuk nhoz thax tsav tsôngv box heir nênhs tsơưs, tox siêz đêz đrôngs nhiv no cux tưz hlôngr yiêz tsưr ziv, siêz xar lok six ntâu pir li thâuv ntêx, luz nênhx cux vav mênhx, tsâu sor đuô”.

Ziv hnuz ziv muôx chôngz lênhx ntâu tus pox niêv vir ndâuk muk seiz njuôk shuôs thiêz xênhz zus mê nhuôv ntơưv qơư y tế lok sik txo grêk tsơưs têx lênhx nhuôs nox tsi txâuk jâuz mor zos khov fuô uô tâu jông Dưv anr 7. Lar heik, tsưr ziv tsoz phưz đas jos tưz tâu nthuôr uô đêz đar txix chor pox niêv vir ndâuk txos trâu côngv thôngx. Txix thax tsav qơư kis txos tox siêz, thôngz yax “tsoz phưz đas jos” tưz thiêz tsênhv yênhx têx hâux lưv uô hâur niêx hnuz, đhâu co muôz qơư chuôz jos chiê Điện Biên huôv tsar truôx./.

Vũ Lợi-Riê Lâux cxeik, nhênhv