Thâuv yuôx zêx lâul “tâu muôs trâu cxuô qơư”

Tsik muôx lênhx nênhs tưs pâuz tiêk tsoz yuôx zêx muôx nhoz ntơưv Tà Xùa txix thâuv tưs lok, tsuôk pâuz tiêk, tsoz yuôx zêx tưz zos yênhx iz phênhv tsuv muôx hâur tsôngv box Hmôngz tox siêz luz nênhx. Lơưr sêiz tsoz yuôx zêx zos iz kror tsiv gri mak pox côngz zơưv côngz tsês chiê lok; sêiz chor yuôx zêx no zos iz kror tsiv gri lox tâu tox trôngz, hâur pêk muôz puz. Hâux lưv chos yuôx zêx, sâu đê thiêz uô yuôx zêx cux tâu piz uô txix thâuv co thiêz zos yênhx 300 ziv chuôz zis tsôngv box Hmôngz nhoz ntơưv no li tsưr ziv uô tsar uô nox. Zơưv Vax Xênhv Phàng, Jok Tà Xùa, xar Tà Xùa puz pâuz:“Txix thâuv xênhz lok zus tưz pov zênhx muôx tsoz yuôx zêx no lơưv. Thax tsav tox siêz li no, chos kok ntông, poz cưk cux tsik jông, tsuôk muôx tsoz yuôx zêx no paz sâu tâu txix 1 triệu đêiv thâuv hli 2 txos hli 3, hli 4mak 3 puô, paz trâu pox nhuôs muôx nzir phênhv sâu txoz  cxơưx trâu luz nênhx”.

Xar Tà Xùa muôx zuôr xar 200 héc ta yuôx zêx Shan tuyết; hâur co muôx 1.500 ntâu tsoz yuôx zêx lâul. Yuôx zêx lâul tâu yênhx ziv chuôz zis tuôr tsês chiê, tsoz phưz, tâu kruôz kriê kỹ thuật tu, tsik tsuôs yuôx lok sik zôngv qir hóa học chiê zuôv trâu tsoz chos, mak tsuôk luôx têx đrox tsuôs iz ndis hâur pâuk cov yuôx zêx huôv tsar jông thiêz sâu đêx huv zos lu kỹ thuật. Khov co, yuôx zêx njuôz jông, paz muôx tâu tsơưr lươngv siêz.

200 tsoz yuôx zêx lâul txix 100 txos 300 shông nhoz Tà Xùa tưz tâu Hiệp hôiv por vêv đrox tsuôs thiêz tênhv qơư Việt Nam khơưk muôz Bằng côngz jênhv zos tsoz chos di sản trâu shông 2019. Cux ntu co, Cục sở hữu trí tuệ tưz côngz jênhv côngz bê tập thể trâu yuôx zêx Tà Xùa thiêz hêik pâuz cungz qênhx sir zôngv côngz bê Yuôx zêx Tà Xùa trâu Công ty TNHH yuôx zêx thiêz cxuô zav kaz jông nhoz Tây Bắc- taz viv xar tơưv thiêz huôv tsar côngz bê yuôx zêx Shânm (Yuôx zêx Shan Tuyết lâul Việt Nam). Txix no, yuôx zêx Tà Xùa tâu muôs txos trâu ntâu kror qơư thiêz paz trâu tsôngv box Hmôngz ntơưv thax tsav tox siêz no uô bluô nux. Tix lâus Vưx Xênhv Muôk, pêx xênhv xar Tà Xùa, huyện Bắc Yên, Sơn La puz pâuz:“Thâuv ntêx hloz lox thiêz uô nênhx txix chiv chir uô chor yuôx zêx no, nhiv no hlôngr yô txix mêir, têr mêir tưz paz trâu pêz muôx hâux lưv uô truôx. Nhiv no yuôx zêx cux tâu uô jông đuô, phênhv sâu cux truôx tuk đuô thâuv ntêx”.

Têx shông tror lok no, phênhv ntâu yuôx zêx shan tuyết lâul nhoz xar Tà Xùa tâu Công ty TNHH yuôx zêx thiêz cxuô zav hax huv, zav nox kaz jông Tây Bắc sâu zuôr chiê uô yênhx chor hax huv li: yuôx zêx luz, yuôx zêx shông, yuôx zêx ntiv hâur hnaz liv….tax tâu chôngz tsôngv kruô li zoz qơưx thiêz siêz nhiêv. Tiv zix, công ty li pêz kror hax huv tưz tâu côngz jênhv tax ploz tsênhr OCOP hov 4 tỉnh Sơn La, co zos: Yuôx zêx njuôz Mây, Yuôx zêx njuôz Thiện thiêz Bạch yuôx zêx Mây. Hâur co, hax huv Yuôx zêx njuôz Mây tsênhv tâu tỉnh Sơn La njuôk xav chiê zos yênhxx hax huv OCOP hov 5 cấp têz qơưk hâur shông 2023. Pos Nguyễn Thị Thắm, Giám đốc Công ty TNHH yuôx zêx thiêz têx zav nox kaz jông Tây Bắc hêik pâuz:“Công ty uô qơư uô hâux lưv ntơưv Tà Xùa thiêz sik côngv đros pox nhuôs thôngz đhâu HTX kôngz nuv thiêz yuôx zêx Tà Xùa. Shông 2022, công ty tưz sâu zuôr 50 tấn njil yuôx zêx nhôngk, gri zos 75.000 đêiv iz cir; uô yênhx 10 tấn yuôxzêx kruôr cxuô zav txix yuôxzêx njuôz txos bạch trà, yuôx zêx nduôr… Nhiv no qơư sâu zuôr zos têx đrôngs lox, têx kênh thương mại điện tử, qơư muôs yuôx zêx; thiêz shông 2023 công ty zuôr sir jos cov muôs tâu hax huv no trau saz đrâuv têz qơưk, đros muôx be zos yuôx zêx Shanam-yuôx zêx shan tuýet lâul Việt Nam”.

Lơưr pos Trịnh Thị Phượng, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La: Huyện tưz cxiv tsa đề án “Tror kho đuô thax tsav yuôx zêx shan tuýet Tà Xùa”, thôngx cxix, sir jos zaz zâuv chor doanh nghiẹp, HTX uô yuôx zêx thiêz cxiv tsa chor hax huv OCOP; sir zôngv huyện li pênhr jos chiê paz trâu pox nhuôs cxiv tsa têx sik côngv lok tsiv gri:“Hâux lưv tsoz phưz, tuôr tsês chiê thiêz cxiv tsa têx sik côngv nhoz pêx xênhv đros nênhs uô txos trâu nênhs sir zôngv, paz muôx hax huv tax tâu ciêz đrôngs li zoz qơưx, muôx tsơưr lươngv, muôx côngz bê trâu yuôx zêx Bắc Yên. Đhâu co gra siêz tâu tsiv gri hax huv yuôx zêx, paz muôx ntâu kror liv trâu pêx xênhv cux xưk li huyện Bắc Yên li huôv tsar kinh tês ntu zuôr txos”.

Txix iz kror hax huv jông ntơưv thax tsav qơư, paz trâu pox nhuôs hla đhâu cêr yêiz pluôs thâuv chêix kôngz lôngk tsik tâu siêr, Yuôx zêx Tà Xùa tsênhv jux juk cxiv tsa  tâu côngz bê thiêz tâu muôs muk trâu têx têz qơưk sâuv ntiêx têz./.

                                                     Lê Hạnh-Lik Thox cxêik nhênhv

Nôngx mênhx tox siêz cxơưz tiês huôv tsar kôngz nuv hax huv txix ciês hâur shôngk shông

Tix lâuk Ngô Mạnh Tuấn nhoz jos 6, xã Phú Thịnh, huyện Yên Bình (Yên Bái) puz pâuz: Chính sách paz txưv huôvt sar tu zus lơưr saz tsiv uô hax huv jông thiêz chính sách paz txưv huôv tsar thax tsav jôngr chos lơưr saz truôx vênhs tưz paz têx ziv chuôz zis hlôngr yiêz siêz xar tsiv uô, chox lok chêx cuk siêz đuô:“Tâu têz qơưk paz txưv li ntơưv mak pêz pov lok six jông viv pênhr yưv pôngz tsi ntâu, viv li tâu paz txưv mak cux txu grês phênhv tưs têx phêv liv”.

          Zơưv Nguyễn Tài Kỷ, nhoz jos Thác Cái, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên cux jông siêz puz pâuz: txix phênhv paz txưv 30 tsov đeiv lơưr chinhz yênhx Nghị quyết HĐ tỉnh, chuôz zis tưz muôx cxaz đas jos chiê tror yưv pênhr muôx 200 tsov đeiv ntâu cxiv tsa qơư tu zus, zuôr cxaz 10 tul tưv lok uô nôngz chiê huôv tsar tu zus:         “Cur chuôz zis tsov lơưr HĐ tỉnh li Nghị quyết 69 mak cux uô trâur nuv tu zus công nghiệp. Txos nhiv no amk chêx cuk kinh têr heik cxuô mak ngaz tul”.

          Cux khov hlôngr yiêz hâur tsiv uô kôngz nuv, muôv muôs têx xiv huv hax huv jông tưz paz tsôngv box chos kriêr đax nhoz xã Tân Thịnh, TP Yên Bái muôz siêz phênhv sâu đros iz taz viv mênhv chêx ar tsê zchos. Tiv zix, tsôngv box nôngx mênhx nhoz no tưz sik côngv yênhx lix HTX thiêz yưv pênhr zuôr chuôz zênhx chiê tsiv uô môngr kriêr đax tax ploz tsênhr OCOP. Chungz fênhx iz shông, HTX tsiv uô muôx nhos 6 tênhr mổng kriêr đax; grê muôs trâu niêv ciêz txix 300 txos 400 cxênhz đeiv iz cir, paz HTX muôx phênhv sâu txix 1,5 tỷ đeiv iz shông. Zơưv Tạ Văn Túc, nhoz jos Trấn Ninh, xã Tân Thịnh, TP Yên Bái puz pâuz:      “Tưz tâu côngz jênhv zos siv huv OCOP pêz lok six jông siêz. Tov kaz no pêz li xiv huv zuôr tâu muôs trâu têx qơư txơưr, muôs trâu saz đrâuv têz qơưk thiêz”

          Hâur 2 shôngk đhâu, UB tỉnh Yên Bái tưz thôngz đhâu phênhv nhiêx txiêx paz txưv 90 tỷ đeiv ntâu paz têx ziv chuôz zis tsôngv box, HTX thiêz doanh nghiệp huôv tsar yênhx cxênhz trâur nuv tsiv uô cxuô zav, txox tsêz chos, tu zus tsiêx cxu keiz ok txos huôv tsar tu zus shuôz njês uô hax huv....Thôngx cxix, paz sik côngv, krêz đar thiêz muôz siêz xiv huv OCOP; chuôz tsar pênhr xưv tơưv txênhz đros têx xiv huv kôngz nuv tsênhv, phuôx huiz kôngz nuv tiv phaz li têx muôx ntơưv qơư. Zơưv Nguyễn Đức Điển, Phưv giám đốc Sở kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz tỉnh Yên Bái puz pâuz: Shông 2023 no, nganhx kôngz nuv tror muôx têx tsưr ziv chiê phuôx huiz đuô thiêz kôngz nuv li têx kror jông:“Nganhx kôngz nuv zuôr đros têx tiv phaz cxiv tsa, hlôngr yiêz, tuôr truôx tsơưr lươngv têx xiv huv kôngz nuv, krêz đar niêv ciêz ziv hnuz ziv jông đuô”.

          Shông 2023, nôngx mênhx Yên Bái thiêz têx taz viv huôx tôngv tsiv uô, muôv muôs sâuv cxuô vênhv thix kôngz nuv truôx siêz hlôngr yiêz siêz xar txix tsiv uô kôngz nuv yênhx kinh têr kôngz nuv; khưx phưx qênhx shênhx uô zâu, tsi chêx chôngk; sik côngv tsiv uô thiêz cxiv tsa bê xiv huv jông nhoz thax tsav, gôngr phênhv cxơưz tiês huôv tsar kinh têr nhoz tiv phaz./.

                                                                Đinh Tuấn-Txâur Vax cxeik nhênhv