Sơn La por vêv chor tsiêx cxu thâuv muôx ntux no chênhr, no njiv

Tix lâus Lò Văn Toan nhoz jok Thúm Cáy, xar Tông Cọ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La tu zus 25 tuk nhux đas, đros oz pêz châuv tuk kêiz ol chiê paz muôx nzir phênhv sâu thiêz hlôngr yiêz đuô kinh têr chuôz zis. Lơưr tix lâus Toan, jêx tưv ntơưv Tông Cọ tsik so kik đuô cxuô thax tsav qơư hâur huyện, hmo ntux thiêz têis cik sơưr nzor muôx nhos 10-12 tưv, đros muôx tê lok thiêz chuô txiêk.

Đros qiv hơưv txơưr txar phiv liv, tix lâus chuôz zis tưz bax uô qơư cơư chiê tu zus, thêir vor tsêr guôx, tsês chiê têx nhaz blêx chiê uô zav nox trâu nhux tưv. Txix ciês thâuv hâur chêix ntux no, tix lâus chuôz zis tưz tsês chiê zav nox vâuv kâuz, taz por muôx txâuk zav nox trâu chor tsiêx cxu hâur chêix ntux no; đros co zos uô jông côngz xưv cxax yuôx phax moz trâu chor tsiêx cxu, tsik tso yar chor tsiêx cxu hâur têx hnuz ntux no chênhr no njiv.

“Lok zav nox trâu nhux đas, cur chuôz zis cux tsês chiê, iz zav li zuôr têx caz tsiz lok vâuv tsês chiê; tiv oz zos chor flâuz, kuôr cưk thiêz tex flơưk poz cưk thâuv jov tas mak iz shông cur tsês chiê txix hli 8 txos hli 5 shông tov kaz hâur 10 luz hli”.

Đros kho đuô têx tsêr guôx, bax tsês chiê zav nox trâu chor tsiêx cxu, chêix ntux no shông no, tix lâus Trần Như Kiên nhoz jok Pha Cúng, xar Lóng Phiêng, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La tsênhv yưv pênhr zuôr nzir yênhx puô luz kê tênhz tơưl cov sor trâu zuk chuôz zis chor buô muôx 1.200 ntâu tuk.

Tix lâus Kiên puz pâuz: chuôz zis li phênhv sâu tsuôk tok khov trâu tas nro hâux lưv tu zus thiêz muôs chor buô, viv li, hâux lưv tu zus, tiv zix zos thâuv nhiv kruôr zuôr lok zus, buô tsênhv zâu, đas jos kik, viv li hâur ntu muôx ntux no chênhr hax zav tsuv tâu tu zus cov jông đuô:

“Chêix ntux no mak lok six phiv liv, viv li zov chênhr tiv zix zos tsuv thêir vor cov sor thiêz cxaz nzir kháng sinh trâu chor tsiêx cxu. Tiv 2 zos tsuv paz trâu chor tsiêx cxu muôx đas jos đuô, muôz nox nzir têx zav paz đas jos cov chor tsiêx cxu muôx jos mak thiêx zuôr tir tar tâu caz moz”.

Tas nro tỉnh Sơn La nhiv no muôx zuôr xar 500.000 tuk nhux, tưv, 640.000 ntâu tuk buô thiêz xar muôx 7 triệu tuk kêiz ol cxuô zav. Têx shông đhâu, tu zus tsiêx cxu, kêiz ol tưz zos yênhx ntâu ziv chuôz zis sâuv thax tsav li phênhv sâu chênhr.

Chiê txo grêk tsơưs tiv zix chor tsiêx cxu trâus hiêv tiv ntux no chênhr no njiv, cán bộ thú y thiêz cán bộ cxơưz cxiz uô kôngz nhoz cxuô thax tsav qơư hâur tỉnh tưz sir jos yax kriê, hêik pêx xênhv sir jos uô vêv xênhz tsêr guôx cov hur đu, kruôr krơưr; chos nzir poz cưk ntơưv têx qơư muôx ar nông thiêz têx têz chiê paz muôx nzir zav nox trâu chor tsiêx cxu; sir zôngv têx zav muôx hâur kôngz nuv chiê vâuv uô zav nox trâu tsiêx cxu li vâuv kâuz jâuz tâux, vauv nhaz blêx đros urê; bax têx zav nox krâur (xuôz blêx, hmôngr poz cưk, kok ntông) trâu chor tsiêx cxu nox hâur chêix ntux no, tiv zix zos thâuv ntux no chênhr, no njiv truz ntêr hnuz. Đros co zos tsik so muk trâu cxuô thax tsav qơư qênhz yuôx, kruôz kriê ndar six hơưv trâu pox nhuôs lok têx tsưr ziv phax tar ntux no trâu chor tsiêx cxu thâuv jêx tưv grêk kik….

Zơưv Nguyễn Ngọc Toàn, Chi cục Trưởng Chi cục tu zus, Thú y thiêz Tsiêx đêx tỉnh Sơn La puz pâuz:

“Chiê taz por trâu chor tsiêx cxu, tsik trâus hiêv tiv ntux no chênhr, no njiv chor chuôz zis tu zus nhoz têx thax tsav tox siêz, đêz đrôngs tsik tâu muôx tsêr guôx khor truôx jông mak tsuv uô tsêr guôx chiê chox chor tsiêx cxu ntơưv têx qơư tox trôngz siêz chox lok cơư chiê tu zus; Chor tsiêx cxu chox tsik tâu lok cơư hâur têx tsêr guôx mak chox muk gâuv hâur têx kror jêz chiê phax tar ntux no thiêz trâur tơưl thiêz tsês chiê nhaz blêx, xuô blêx… trâur uô cov sor trâu chor tsiêx cxu hâur têx hnuz ntux no”.

Nhiv no tưz zos kaz chêix ntux no, taz sik lơưr njuôk xav ntux no chênhr, no njiv cux tsênhv zuôr muôx nzir. Txix cor lưx lươngv muôx vax huôv li têx tsưr ziv thiêz pêx xênhv li sir jos por vêv chor tsiêx cxu, têx jâuv chor tsiêx cxu nhoz Sơn La zuôr tâu por vêv ngaz tuk. Đhâu co, paz muôx nzir phênhv sâu, truôx tuk luz nênhx trâu pêx xênhv./.

Trấn Long-Lik Thox cxêik nhênhv)

Iz cxiê zav jâuz tsuv chos hâur cheix ntux yiêz sâu tâu yênhx shông

1. Jâuz xà lách (jâuz nox nhôngs)

Zos zav jâuz zôngx ziv chos thiêz tsoz phưz, jâuz hloz lox jông thâuv qiv hơưv lax khiêv.

          Tsoz jâuz no chos tâu hâur chiv tsâux, chiv ntux yiêz, thiêz sâu đê tâu ntâu jiês. Chênhr viv li, cheix ntux yiêz tsuv chos zav jâuz no hâur vax chiê uô tâu ntâu zav nox kaz trâu zuk chuôz zis.

2. Jâuz ngót

          Lok six ntux yiêz, qiv hơưv lax khiêv, lok nas yâur, ar nông, viv li lok six jông chiê chos jâuz ngót.

          Tsuv chos zav jâuz no txix hli 1 zênhz lix thâuv qiv hơưv lax khiêv thiêz tsuôk đhâu 2 luz hlik txơưv muôx tâu iz vax jâuz njuôz jông chiê nox.

          Xeir têx tsoz muôx jos, tsi trâus caz tho nox chiê txiêr chox muk chos. Taz sik uô ntêx thâuv chos tsuv zuôv qir trâu tsoz jâuz chiê paz jâuz muôx jos hlar chês.

Nhạc cắt

          3. Jâuz liêx lok zos jâuz muống

          Zav jâuz no chos tâu sâuv ar lok sik hâur đêx cux tâu, viv zav jâuz no muôx đas jos huôv tsar jông, chos tâu sâuv ntâu zav ar txơưr. Taz sik, jông tiv zix zos ar nông, viv li tsuv chos thâuv hâur cheix ntux yiêz, thâuv ntux lok nas yâur.

          Pox nhuôs cux chos lơưr 2 tsưr ziv zos tsêz nôngz lok sik chos hmaz. Đros tsưr ziv chos hmaz mak tâu sâu đê nzor đuô pir đros tsêz nôngz.

4. Têx zav jâuz tsư kaz

          Hâur pox nhuôs li vax chos jâuz tsuv muôx têx zav jâuz tsư kaz uô nox, cheix ntux yiêz chos mak hloz lox sei tiv zix. Tsuv chos têx zav jâuz li: jâuz cxiz keiz, hnar liêz, đok, jâuz puv huz...taz sik chiê jâuz sei tâu sâu đê mak tsuv zuôv cxix cxuô têx tsơưr pưr trâu ar chos.

          5. Têx zav jâuz tâuz

          Têx zav jâuz tâuz li tâuz tưs, tâuz đas, xiz cuôz...mak cheix ntux yiêz zos jông chos tiv zix. Têx zav jâuz no zôngx ziv chos thiêz tsoz phưz, thâuv tsêz nôngz têx zav jâuz no cheix ntux yiêz lok nas yâur lok six zôngx ziv tuôx câus.

          6. Jâuz mồng tơi (jâuz bliêk)

          Jâuz bliêk lok zos jâuz hmaz nya đros têx thax tsav faz Nam mak chos yênhx shông, taz sik đros faz Bắc mak tsuôk chos tâu chiv ntux yiêz, thâuv nox tsiêz tas zos ntu jông tiv zix chiê chos thiêz six hơưv sâu đêx zos tas chiv ntux sor./.

(Cẩm nang cây trồng.com-Txâur Vax cxeik nhênhv)