Hưx txoz muôs tâu grê, nôngx mênhx Gia Lai shir phaz thâuv txos chiv chêix sâu

          Qiv hơưv yar ntux cuz sor, taz sik niêv lâuk Wưm 2 niêv txir li vax hưx txoz đar 1 hecta nhoz xã Hà Bầu, huyện Đăk Đoa thâuv tưs cux hnor suôz luôs shir phaz luk. Lơưr niêv lâuk Wưm, shông no njuôs xav vax hưx txoz zuôr sâu tâu 3 tênhr. Đros grê muôs 90 tsov đeiv iz tênhr, niêv lâuk chuôz zis zuôr uô tâu trơưk li siêz xar njôngr zos cxiv uô tâu luz tsêr nhoz yiêz:

          “Pox nhuôk Hà Bầu pêz sâu đê hưx txoz txix hli 1 txos hâur hlik hli 4, nhiv no tưz sâu zuôr tas. Grê muôs tsêz no kis, shông no lok six siêz, pox nhuôk lok six jông siêz”

          Ntơưv HTX kôngz nuv thiêz jix vuv Nam Yang, nhoz xã Nam Yang, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai- qơư muôx 110 lênhx nênhs, đros 80 hecta hưx txoz tsiv uô lơưr saz truôx vênhs mak cêr shir phaz co ziv lox đuô. Pos Nguyễn Thị Nga, Phưv giám đốc HTX puz pâuz, HTX li hưx txoz tâu zuôr đros grê siêz đuô niêv ciêz zos 3 cxênhz đeiv iz cir, 15 hecta hưx txoz tâu côngz jênhv hữu cơ thâuv tưs cux muôs tâu grê siêz đuô pir đros niêv ciêz 25%:

          “Nhiv no grê hưx txoz tsênhv chuôz ndê pox nhuôk lok six jông siêz. Tsêz no grê muôs zos 69-70 cxênhz đeiv iz cir, shông no ndê txos 92-95 cxênhz đeiv iz cir. Nhiv no, pox nhuôk tsênhv tsoz phưz vax, sâu đê, zuôv qir thiêz tror chos đuô têx vax yiêz. Xar njôngr hưx txoz thiêz xiv huv kôngz nuv têx zav chuôz ndê chiê pox nhuôk muôx cxaz phênhv sâu, hlôngr yiêz luz nênhx, tso siêz uô kôngz nuv”

          Tỉnh Gia Lai muôx 8 cxênhz 800 hecta hưx txoz tsênhv txos ntu muôv muôs, njuôs xav zuôr sâu tâu 30 cxênhz tênhr. Đhâu ntâu shông grê muôs muôx ntâu txơưr txar, uô tsôngv box njiz ntâu phêv liv, shông no grê muôs hưx txoz hla đhâu 90 cxênhz đeiv iz cir, pox nhuôk lok six jông siêz thiêz zuôr tror truôx siêz chos tsoz chos no. Pos Nguyễn Vũ Hoàng Yên, Chủ tịch UB xã Nam Yang, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai puz pâuz, txix qênhx shênhx grê hưx txoz chuôz ndê siêz, chính quyênx tiv phaz heik tsôngv box tsi cxoz pov li ntơưv mak sik zâuv chos ntâu, tsuv truôx siêz chos têx mênhv chêx tsênhv muôx chiê grê tsi txơưr txar ntâu:

          “Tas nro mênhv chêx hưx txoz hâur xã zos 220 hecta, sâu tâu 2,5 txos 3 tênhr iz hecta. Đros têx ziv chuôz zis tsêz chos lơưr saz hữu cơ truôx vênhs mak ndê txos 4 hecta. No zos iz tsưr ziv, xã tsênhv vênhv tôngv tsôngv box tsêz chos lơưr tsưr ziv no chiê muôz siêz hưx txoz li yar lengx, tsiv grê”./.

(VOVTN- Txâur Vax cxeik nhênh)

Pêx xênhv Mường Tè tsưx phưv truôx jôngr ntông

Hâur têx hnuz no, qiv hơưv sâuv thax tsav kruôr gis, zôngx ziv trâus cuz tox cuz jôngr siêz viv li zơưv Vàng Xuân Lình thiêz iz cxiê lênhx nênhs nhoz jok Cô Lô Hồ, xar Tà Tổng, huyện Mường Tè (Lai Châu) ho sik phêiz muk hâur har jôngr chiê qênhz yuôx, sêiz jor por vêv jôngr. Txix têis cik sơưr nzor, sơưr đơưk tưz muôx njêx muôs ntơưv tsêr vênhx huôv jêx jok đros cxuô zav gra đros muk zos triêv, txuôk thiêz đêx hâuk. Zơưv Vàng Xuân Lình puz pâuz: hâux lưv sêiz car, por vêv jôngr tưz tâu jok tso trâu hâur cêr chêi jêx jok thiêz sêiz co zos jêx jok têx cêr chêi tsuv uô trơưk, lênhx tưs cux tsuv uô jông trơưk têx chêi co. Tiv zix, txix thâuv chor ziv chuôz zis txêik tâu têx nhiêx paz txix phênhv paz dịch vuv tênhv qơư jôngr, mak lênhx tưs cux sir jos thiêz muôx txơưx jênhv sêiz jor, por vêv jông têx har jôngr:

“Muôx têx shông cur ziv chuôz zis txêik tâu muôx 20 triệu đêiv, muôx têx shông 22 triệu đêiv. Chor nhiêx no tâu chuôz zis sir zôngv hâur yênhx hnuz thiêz zuôr nzir zuz ntông lok chos. Iz cxiê chuôz zis hâur jok tưz cxênhx txuôs chiê zuôr nhưx, tưv lok zus thiêz zuôr têx chuôz zênhx sir zôngv hâur chuôz zis. Pêz xux hêik pox nhuôs hâur jok sir jos por vêv jôngr chiê muôx nzir phênhv sâu”.

Xar Tà Tổng, huyện Mường Tè (Lai Châu) zos thax tsav muôx chôngz tsôngv box Hmôngz uô nênhx nhoz. Thâuv ntêx no, pox nhuôs cor cav luôx har jôngr uô liêx têz. Taz sik txix thâuv tâu sơưv têx kror paz txix pâux nzir dịch vuv tênhv qơư jôngr, pêx xênhv tưz hlôngr jux juk txix luôx jôngr uô têz trâu uô liêx, viv li tưz txo grêk tsơưs tâu têx txuz uô ruôr hiêv, lok sik uô cuz tox cuz jôngr. Zơưv Chứ Xênhv Shôngx, Chủ tịch Ủy ban xar Tà Tổng hêik: Chiê hlôngr yiêz tâu pox nhuôs li siêz xar thiêz têx tsưr ziv uô nox kuz zos tsuv muôx cấp ủy chinhr quyền ntơưv qơư li sir jos yax kriê. Xuz thơưx pox nhuôs cux tsik mnôngs trơưk, taz sik tov kaz no muôx pâux nzir truôx tuk txix dịch vuv tênhv qơư jôngr thiêz tsênhv chêi paz têx zuz nôngz, paz trâu luz nênhx hlôngr yiêz đuô, pox nhuôs tưz sir jos uô trơưk thiêz txos nhiv no tsik pov muôx luôx har jôngr uô liêx têz li thâuv ntêx lơưv:

“Đhâu txêik tâu têx nhiêx har jôngr paz, pêx xênhv tưz zir jos por jông têx har jôngr. Tiv zix chor nhiêx co tâu pox nhuôs muôz zuôr cxuô zav, chuôz zênhx lok sir zôngv thiêz cxơưx trâu têx tuz nhuôs muk cơưv ntơưr. Iz cxiê ziv chuôz zis muôz chor nhiêx co zuôr têx car đêx, zuôr chuôz zênhx sir zôngv hâur chuôz zis, tưz paz trâu chuôz zis txo grêk tâu yêiz pluôs truôx jông”.

Đros muôx 170.000 ntâu héc ta har jôngr, thax tsav muôx jôngr vor zuôr xar 67%, Mường Tè nhiv no zos thax tsav qơư muôx jôngr vor têx tox trôngz câuv har ntâu tiv zix thax tsav Tây Bắc. Muk trâu têx xar nhoz đêz, tox siêz hâur huyện li Tà Tổng, Ka Lăng, Mù Cả… zuôr njiê pov tâu têx har jôngr lox đar njuôz jông. Đrâuv tuôr truôx jông têx chiv xênhz đrox tsuôs no, chor har jôngr ntơưv Mường Tè nhiv no tsênhv lok six zov chênhr hâur paz muôx đêx trâu têx côngz trinhx tsêr mêir đêx tênhv lox li Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình thiêz zar kaz đêx. Zơưv Lý Xá Hừ, Phưv Giám đốc Ban sêiz car jôngr phax phưv huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu puz pâuz: pâux nzir dịch vuv tênhv qơư jôngr zos kror tsênhv chêi lok six jông thiêz muôx tsiv gri. Đros chor nhiêx tâu pâux nzir xar muôx 200 tiv đêiv iz shông, yênhx lênhx nênhs nhoz Mường Tè nhiv no sêiz jor, por vêv jôngr lok six jông, tsik ntor luôx, uô ruôr hiêv txos jôngr. Viv li chor har jôngr ziv hnuz ziv muôx ntâu đuô thiêz huôv tsar jông:    

“Txix thâuv txêik tâu têx nhiêx pâux nzir dịch vuv tênhv qơư jôngr sâuv thax tsav chor xar, thị trấn mak côngz xưv sêiz car, por vêv jôngr nhiv no tưz tâu pêx xênhv sir jos uô jông. Yênhx shông lơưr thax tsav jôngr tâu têz qơưk choz sêiz car, pêz tror choz zok trâu côngv thôngx têx jêx jok thiêz chor tsưr tsix cxaz chuôz jênhv sêiz jor por vêv jôngr thiêz muôz têx nhiêx pâux nzir dịch vuv por vêv jôngr lơưr cui tênhv”.

Zơưv Lý Xá Hừ cux puz pâuz, đrâuv phênhv sâu txix pâux nzir dịch vuv tênhv qơư jôngr, pêx xênhv Mường Tè tsênhv muôx tâu phênhv sâu truôx txix sâu đêx muôs têx txir hơưk hâur har jôngr, đros cxuô zav txơưr muôx txix hâur har jôngr. Chênhr txix têx phênhv sâu tâu no mak pêx xênhv hax zav sir jos por vêv thiêz huôv tsar jôngr đuô, txix co paz uô hlôngr yiêz têx thax tsav jôngr, đrox tsuôs chiv xênhz sâuv thax tsav tỉnh./.

Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv