Nênhs muôx suôz bê-paz txuôk đros pêx xênhv nhoz ntus đriv Pa Tần

             Tix lâus Sình Xênhv Zax ziv chuôz zis, nhoz jok Nậm Sảo 2, xar Pa Tần luz nênhx đrav ntêx njiz ntâu kror phiv liv tiv tsuôk pâuz uô blêx, poz cưk xưz. Taz sik khov muôx canr bôv xar, tiv zix zos nênhs muôx suôz bê hâur jok têx hêik kriê, tix lâus tưz sir jos hlôngr têx ar têz chiê chos ntông nox txir, tu zus tsiêx cxu, paz trâu luz nênhx hlôngr yiêz ntâu. Nhiv no tix lâus chuôz zis tưz truôx siêz chiê uô nox, thâuv muôx 3 héc ta ntâu txir hơưk, txir suôz câur, txir lưk kâuz hmaz thiêz chor tsiêx cxu xar muôx 20 tuk: “Tâu Đảng, Têz qơưk yax kriê ntâu, piz txos chêix uô kôngz, pox nhuôs tưz sir jos uô cov muôx tâu tsơưr lươngv siêz đuô. Cur chuôz zis cux uô jông lơưr Đảng, têz qơưk têx cêr chêi, tsik tsir qơư nhoz tsik zos chêi”.

           Tix lâus Sình ziv chuôz zis luz nênhx hlôngr yiêz zos iz kror puz pov tâu têx sir jos txix hlôngr yiêz pêx xênhv siêz xar thiêz muôx chor nênhs muôx suôz bê ntơưv Pa Tần li têx paz. Xưk li zơưv Lồng Xênhv Thox, Tsar jok Trung Chải, tưz tsik zos huôv tsar kinh têr ziv chuôz zis thiêz hêik pox nhuôs uô trơưk, mak tsênhv hêik pox nhuôs hâur jok tso tsês têx phongx cxưx pôngz kaz, sir jos cxiv tsa luz nênhx yiêz: “Oz pêz shông uô ntêx hâur jok cux muôx iz cxiê lênhx hluôk nênhs zuôr pox niêv, zuôr txir nzor thâuv tsik tâu txưv shông. Cur thiêz tas nro chinhr quyền tưz muk chiê yax kriê, hêik kriê mak nhiv no tsik yuôr siz zuôr nzor lơưv. Nhiv no pox nhuôs hâur jok uô nox truôx jông, tsik tsir qơư nhoz tsik zos chêi, tsik mnôngs trơưk chor nênhs fêv. Têz qơưk paz têx zuz nôngz li yil, nhux đas, buô… trâu pox nhuôs, viv li nhiv no tưz tsik yêiz pluôs lơưv”.

           Tas nro xar Pa Tần nhiv no muôx 30 ntâu lênhx nênhs muôx suôz bê zos tsar jok, lâul jok, nênhs muôx suôz bê hâur côngv thôngx. Lơưr tsik zos hêik pox nhuôs sir jos khưr uô nox xưz, mak tsênhv đros paz đơưk tu têx plâuz ntus, tuôr truôx ngaz tuk, đros tôv ngaz tuk nriêr pâuz pêx xênhv siêz xar. Zơưv Vàng Văn Ún, nênhs muôx suôz bê nhoz jok Pa Tần 3, xar Pa Tần puz pâuz: “Nênhs muôx suôz bê hâur jok tsuv uô ntêx hlo hâur côngv xưv yax kriê, hêik chuôz zis thiêz pêx xênhv hâur jok uô jông lơưr Đảng, Têz qơưk têx cêr chêi. Hâur huôv tsar kinh têr tsuv hêik pêx xênhv sir jos uô nox, sik côngv đros tôv ngaz tuk, sêiz car hâur jok nriêr pâuz txos pêx xênhv têx siêz xar; đros co zos uô jông côngz xưv tu têx plâuz ntus, đơưk kho tâu ndar six hơưv têx phiv liv môx yưv hâur pêx xênhv”.

             Đhâu chiê 3 luz xar kuz lok uô cê, nhiv no muôx zuôr xar 23 cêik cêr ntus đriv, 9 cxênhz ntâu lênhx nênhs, chor chuôz zis pluôs yuôr ntâu đuô 30%. Têx hlôngr yiêz nhoz Pa Tần nhiv no tưz tsik zos muôx Đảng, Têz qơưk li têx paz, mak tsênhv zos piz txix pêx xênhv li têx sir jos thiêz muôx chor nênhs muôx suôz bê đros paz. Txix têx hâux lưv uô tâu tsênhv tsênhz, lơưr tưz paz tuôr truôx tâu thax tsav ntus đriv, zos qơư khov vav trâu tsôngv box cxuô mênhx cxưx sir jos hâur luz nênhx. Zơưv Tào Văn Thắng, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Têz qơưk Việt Nam xar Pa Tần hêik pâuz: “Nhiv kruôr đhâu pêz cux tưz đros cấp ủy, chinhr quyền tsưr tsix cir jênhv nhoz chor chuôz xênhv lok tso tsês têx phongx cxưx pôngz kaz nhoz tsôngv box mênhx cxưx Mảng; co zos nênhs tâu tas siv nênhx mak tsuv muôz tso trâu hâur xaz thiêz cux tưz uô tâu jông tsênhv njiêz no. Nênhs muôx suôz bê zos chor nênhs zov chênhr hâur huôv tsar kinh têr, xar hôiv ntơưv thax tsav qơư, viv lơưr muôx suôz bê hâur tsôngv box mênhx cxưx. Khov muôx chor nênhs muôx suôz bê no mak ntu đhâu chor jênhv vưv chinhr triv ntơưv thax tsav qơư tâu pox nhuôs sơưr đơưk lok thôngx ziv đros”.

            Chor nênhs muôx suôz bê ntơưv Pa Tần tsênhv yênhx hnuz hmo sir jos paz đas jos đros cxiv tsa têz qơưk. Lơưr chênhr zos chor nênhs paz txuôk jông txix Đảng đros trâu pêx xênhv, zos qơư khov vav trâu thax tsav ntus đriv cov tuôr tâu jông truôx tuk thiêz vav mênhx đuô./.

Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv

Lênhx nênhs Hmôngz xuz thơưx nhoz Thanh Hóa tu zus keiz đuz grêix uô yênhx  zav nox hur jông OCOP

           Tix lâus Vành Xênhv Zax, xênhz shông 1985, nhoz jok Khằm 2, xã Trung Lý , tỉnh Thanh Hóa heik pâuz, chor keiz đuz grêix, Hmôngz tox siêz tưz huôv tsar tu zus txix thâuv nzor lok. Đhâu ntâu fâuv, ntâu tiêv xeir nôngz zus thiêz tu, chor keiz đuz grêix hâur thax tsav ziv hnuz ziv đuz jông, huôv tsar tu zus hloz lox trơưk têk, jông zus trâu thax tsav tox siêz, huôz chuô lax nziês.

           Lar heik, chor keiz đuz grêix Hmôngz no nox kaz grêix, muôx ntâu tsơưr pưr, jông yuôx. Tus keiz mak đuz tơưr, đuz grêix, đuz co tơư thiêz poz cxa hur si, tsi thôngx li lưv zav keiz txơưr đuô. Hok chêr plâuz muôx têx đơưz,  đuz lok sik đax, taz sik txơưv li chas lok têx grêix, poz cxa cux đuz tas nro. Iz chas ntơư, keiz đuz grêix muôx đas jos đuô, tsi yuô trâus muôx moz ơưk thiêz zôngx ziv tu zus.

           Seiz pov têx jông thiêz muôx liv txix keiz đuz grêix, shông 2021, tix lâus Vành Xênhv Zax quyết định yưv pênhr huôv tsar tu zus zav keiz co chiê muôs. Xuz thơưx, tix lâus Vành tsuôk zus siv 2, 3 châuv tus. Taz sik, khov cơưv shâuv tâu ntâu tsưr ziv thiêz uô trơưk cui tinhv tu zus huv đros, tix lâus paz keiz tưz ziv hnuz ziv vav ntâu jux juk tuôx.

            Nhiv no, tix lâus qơư tu zus thâuv tưs tưz muôx txix 400-500 tus keiz, muôx kênh ntu ndê txos 100 ntâu tus. Keiz tâu tu zus tso lak yar, puz poz cưk, kok ntông, blêx viv li nox kaz grêix, tâu lênhx nênhs zuôr kruôs nxiês txos. Iz chas tu zus muôs grêix, tix lâus Vành tsênhv krêz đar qơư huôv tsar zus keiz nôngz chiê muôs trâu tsôngv niêv txir cưr tix nênhx sơưr đơưk hâur thax tsav zuôr zus.

           Iz shông tix lâus Vành huôv tsar tu zus 2 fâuv keiz grêix, keiz nôngz thiêz pox, txos thâuv hloz lox jông muôs iz tus muôx 2-2,5 cir, gri muôs nhiv no zos 300 cxênhz đeiv iz cir, tâu gri đuô pir li lưv zav keiz. Seiz pov hâur ciêz đrôngs ziv hnuz ziv muôx ntâu tus chôngz lênhx nus zuôr txos, tix lâus hux jos đros yênhx châuv chuôz zis hâur xã Trung Lý chiê krêz đar qơư tu zus, yênhx lix tổ sik đros zus keiz đuz grêix, xav hur si muôx 3 cxênhz txos 5 cxênhz tus. Đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx zuôr krâur, zuôr yuôx uz no puz, iz shông tâu liv muôx 700-800 tsov đeiv, paz gra siêz phênhv sâu trâu tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav.

          Đros thiêz tsưr ziv, xar chiê chôngz lênhx ntâu tus pâuz txos nênhs Hmôngz chor nôngz keiz jông co, tix lâus Vành tưz tâu hâu nov ntơưv qơư kriê tsưr ziv cxiv tsa yênhx zav nox hur jông, xiv huv OCOP đros suôz bê “Keiz Hmôngz đuz grêix”.

           Co tsi tiêk zos qơư chuôz jos chiê zuôr muôs tâu jông, tsênhv zos têx sir jos por hưv thiêz kruôs txos nênhs Hmôngz nhoz xã Trung Lý txux chi vênhx huôv. Chiê taz por tsơưr lươngv thiêz truôx tuk zav nox, tix lâus Vành yưv pênhr cxiv uô qơư tuô tsênhr huv vêv xênhz, krưr jông tsês hur si têx keiz tưz tuô tsênhr tâu, txix ntơư muôs trâu ciêz đrôngs têx grêix keiz hur, taz por truôx tuk zav nox. Iz chas co, tix lâus cux tsênhv zuôr hur si meir ndu kê keiz cov đâus chiê muôx txâuk nôngz keiz zus thiêz muôs trâu lưv chuôz zis txơưr đuô zuôr zus, txo grêk tsơưs nhiêx txiêx yưx uô luôs hâux lưv co thiêz têx nhuôv keiz đâus tâu cux muôx jos, hloz lox jông đuô.

          Zơưv Trần Văn Thắng-Chủ tịch ủy ban xã Trung Lý khav tinhv: Txix huôv tsar tu zus tsơưs, nênhs Hmôngz nhoz jok Khằm no tưz sik hux jos, siz paz siz kriê huôv tsar uô nox, tưz uô tâu nênhs Hmôngz hâur thax tsav xiv huv hur jông OCOP xuz thơưx. Co zos hâux lưv zov chênhr, khav tinhv tsôngv pêx xênhv sir jos hla đhâu phiv liv, huôv tsar uô nox uô hnar, muôx luz nênhx tsâu sor, vav mênhx. Zơưv Thắng heik pâuz nzir, tix lâus Vành chuôz zis zos ziv chuôz zis uô ntêx nyuôs, hux jos đros ntâu chuôz zis hâur xã huôv tsar tu zus trơưk têk, trơưk tsưr ziv. Keiz đuz grêis Hmôngz mak tsi thôngx li lưv zav keiz txơưr đuô: Tsi yuô trâus moz ơưk, jông zus trâu thax tsav tox siêz, huôz chuô lax, no nziês ntơư. Thâuv xuz thơưx tsôngv box tsuôk zus chiê por hưv tâu nôngz xưz, tov kaz ntơư pov muôs tâu gri, ntâu chuôz zis tưz tuôx cơưv shâuv, đros huôv tsar tu zus. Txos nhiv no, keiz đuz grêix tsi tiêk paz ntâu chuôz zis hla đhâu cêr pluôs, tsênhv paz cxơưz cxiv tsa suôz bê xiv huv thax tsav tox siêz.

           Tix lâus Vành luôs hâux lưv tu zus keiz đuz grêix muôs tsi tiêkpaz gra siêz phênhv sâu tâu trâu chuôz zis thiêz côngv thôngx, tsênhv krêz hâu cêr huôv tsar uô nox truôx, paz cxiv tsa jêx jok yiêz nhoz thax tsav tox siêz Thanh Hóa. Shông 2024, suôz bê “Keiz Hmôngz đuz grêix jok Khằm” tâu côngk nhav zos xiv huv hur jông OCOP cấp tỉnh, iz chas ntơư cux zos nênhs Hmôngz hâur thax tsav xã luôs hâux lưv xuz thơưx huôv tsar tu zus tâu jông trơưk têk tâu kruôs txos. Tsi tas li, tix lâus Vành cux zos iz chuôz zis pêx xênhv uô ntêx nyuôs thor hla đhâu chuôz zis pluôs nhoz xã Trung Lý khov tu zus keiz.

           Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no, zos cơ quan Đeix nta suôz Việt Nam thax tsav faz Bắc đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv