Tsôngv pêx xênhv Yên Bình (Lào Cai) muk lol phiv liv viv cêr trâus puôk tsuôx, tsi jông tas

Heik trâu tuz sâu xor xưv VOV, ntâu chuôz zis pêx xênhv nhoz jê 2 saz ntus cêr Hương Lý, ntơưv jok 12, xã Yên Bình, tỉnh Lào Cai heik pâuz, tưz ntâu shông lok no ntu cêr co trâus puôk tsuôx, tsi jông tas, uô pêx xênhv muk lol njiz trâus ntâu phiv liv, muôx têx riêz nênhs thâuv chor yêz lox muk đhâu uô poz jêz za tuôx trâus nênhs, trâus pêx xênhv têx vax tsêr. Zơưv Trần Xuân Vượt, nhoz jê thax tsav no tâu 40 ntâu shông heik pâuz, chor yêz lox tsi so thâux ar, poz jêz  muk lol đhâu trâu chor tsêr meir hâur thax tsav, zos iz hâur têx qir tiv uô cêr trâus puôk tsuôx, tsi jông tas li heik sâuv:“Lok six pâus thiêz yêz muk đhâu uô têx poz jêz za tuôx trâus, lok six  nyei cơưk. Nhiv no pêx xênhv xar cov têz qơưk paz cxiv kho ntu cêr no chiê sđ muk lol zôngx ziv đuô”.

Zơưv Nguyễn Xuân Dung nhoz uô cê  hâur jok 12, xã Yên Bình cux heik pâuz, cêr Hương Lý thâuv ntêx tưz cxiv kho 2, 3 jiês, taz sik jâuv no tâu ntêr lok tsi pov cơ quan muôx vax huôv tuôx kho hlo. Pêx xênhv hâur thax tsav lok six txov nhêv cơưk, yar ntux mak pâus, lok nas kiêk nênhs njuôr xưz. Têx chuôz zis pêx xênhv nhoz jê 2 saz ntus cêr thâuv tưs cux cơư trôngx nti, zos tsi muôx hâux lưv đaz tsi, lơưr tưz tsi yuô car tơưv muk đrâuv jôngr:“Kror tưs cux kơưx, tsi jông tas, yêz muk lol phiv liv cơưk, hmo ntux tưz pư tsi tsâus jos hlo. Cheix yêz muk đhâu ntu cêr no lok six riêz nênhs, chor tuz nhuôs muk cơưv ntơưr mak txov nhêv cơưk”.

Txox cêr no, kuôk nor iz hlik uô ntêx, yêz lox muk đhâu tưz uô poz jêz za tuôx trâus tix lâus Nguyễn Công Dũng luz tsêr, uô tsov iêr kror trôngx tơưs tas. Trơưk li tix lâus Dũng heik, zos hnuz co tix lâus lok sik chor nênhs hâur tsêr sơưr nhoz jê kror trôngx mak muôx têx trâus saz lơưv.

“Cur chuôz zis trâus uô ruôr hiêv lok six ntâu, pluô ar lok six pâus, tsuv cơư trôngx yênhx hnuz xưz. Tơưv muk saz đrâuv jôngr mak nyei poz jêz za tuôx trâus, lok six riêz nênhs, tsi truôx tuk, zôngx ziv trâus moz. Cur xar cov cơ quan muôx vax huôv muôx tsưr ziv cxiv uô, kho đuô txox cêr co trâu pêx xênhv zôngx ziv muk lol đhâu”.

Cêr Hương Lý muk đhâu thax tsav xã Yên Bình, tỉnh Lào Cai (thâuv ntêx zos thị trấn Yên Bình, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) ntêr 2 cêik. Trơưk li tuz sâu xor xưv sâu jênhv, nhiv no ntu cê heik sâuv ntâu ntu tưz trâus puôk tsuôx, tsi jông, kror tưs cux trâus kơưx tas. Têx poz jêz, suôz jêz puô cêr mak trâus kơưx, lơưk tsi jông tas, uô yêz muk lol njiz trâus phiv liv, lar heik zos yêz lox mê, yêz meir, yêz tuôv lok zos yêz câux vaz ntơư.  Zơưv Phan Văn Dụ, tsar jok 12, xã Yên Bình heik pâuz, cêr Hương Lý tưz trâus puôk tsuôx ntêr, uô ntêx thâuv tsi tâu uô hâux lưv lơưr 2 cấp lok, txos nhiv no cux tsi tâu cxiv kho:“Cêr puôk tsuôx, lênhx tưs muk lol đhâu puôr lênhx pâuz tas, pêx xênhv tsưr ziv, siêz xar njôngr zos uô đuô, cxiv kho ntu cêr no ziv nzor ziv jông. Cxuô cơ quan muôx vax huôv tsuv đros moz siêz txos, paz cxiv kho chiê pêx xênhv zôngx ziv muk lol đuô”.

Iz lênhx hâu nov xã Yên Bình heik pâuz, đhâu thâuv hnor pêx xênhv heik thiêz đhâu qênhz yuôx tsênhv tsênhz, hâu nov ntơưv qơư tưz muôx ntâuz ntơưr xa trâu chor hloz thênhv siêz, iz chas ntơư heik chor cơ quan muôx vax huôv nzor phênhz nhiêx txiêx chiê cxiv kho, uô đuô ntu cêr no.

“Hâur ntu nhoz tok côngz trênhx cxiv uô, kho đuô, pêz zuôr uô cxuô faz tsưr ziv li: Tax cxiv kho iz kro mê njik têx kror kơưx lox, tso poz jêz, ar trâu cov yêz zôngx ziv muk lol tâu”, lênhx hâu nov xã sâuv heik li no. /.  

                                                                                                                                        Riê Lâux cxêik nhênhv

Heik kriê hôx phưx vax ntông nox txir đhâu jiês ntux nas

Đros tsoz chos, vax ntông trâus lor chês, trâus kâus

                    - Tiv 1: Ciês thâuv ntux tsi lok nas thiêz, krêz thôngz cưx đês tso đêx hâur vax, tsa têx tsoz trâus kâus, trâus vâu...

          - Tiv 2: Txiêr por tsês têx chês trâus lor tiv ntux nas chuô, đêx ngaz.

          - Tiv 3: Ndơưk ar cov chas tsoz chos grus tâu ôxy, zôngv môngr jêz siz mfông thiêz tsuôk yuôx tuô caz hmoz, sir zôngv chế phẩm paz cxơưz tsoz chos tuôx chas yiêz lơưr lênhx nênhs tsiv uô li heik kriê.

          - Tiv 4: Thâuv tsoz chos qir hôx phưx, tsuôk cxaz nzir têx zav qir tsuôk đhâu blôngx ntông, tror zưs qir paz cxơưz tuôx chas thiêz zuôv cxaz qir NPK.

Đros tsoz chos, vax ntông trâus đêx ngaz

          - Tiv 1: Vêv xênhz vax chos: Suô por tsês têx vuôz tsuôz kiês nênhs đeis sâuv tsoz chos. Zưs đêx nzuôr têx blôngx ntông, tsoz chos; txiêr por tsês têx chês trâus lor.

          - Tiv 2: Ndơưk ar cov ar tsi lo tơưr iz ndis tsoz chos, chiê chas ntông grus tâu pa ôxy; zôngv môngr jêz siz mfông, tsuôk yuôx tuô caz hmoz, zôngv chế phẩm vi sinh paz cxơưz chas ntông hlar lơưr lênhx nênhs tsiv uô li heik kriê.

          - Tiv 3: Đhâu 7-10 hnuz, chiê paz chuôz tsar tsoz chos li đas jos hưx phưx tsuv zuôv cxaz qir guôx đros chế phẩm vi sinh (trichođêma) lok sik qir hữu cơ vi sinh paz tsoz chos huôv tsar chas yiêz.

          - Tiv 4: Thâuv chas ntông qir hôx phưx (tâu muôx nhos 10-15 hnuz) pov chas hlar yiêz mak zuôv qir NPK, thôngx cxix tsuôk cxaz qir nox đhâu blôngx paz chuôz cxaz đas jos chiê tsoz chos hôx phưx.

          Đros tsoz chos trâus ruôr hiêv hnhar, jênhs blôngx tas, chês ntông trâus tuôs.

          Txiêr por tsês têx chês blôngx trâus đax, trâus jênhs, chas ntông trâus lưx tror hôx phưx tsi tâu; đhâu co mfông môngr jêz siz phax tuô caz hmoz hâur qơư nhiv kruôr txiêr por tsês tsoz chos trâus ruôr hiêv chiê caz hmoz tsi huôv xênhz, uô hiêv vax chos./.

                                                                                                  Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv