Pêx xênhv Yên Bái phax tar caz hmoz ruôr hiêv cuêv fix

Pos Bùi Thị Nhung ziv chuôz zis nhoz xar Quy Mông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái cxơưx ntâu tiv ntux đhâu chuôz zis 2 héc ta ntâu cêuv fix trâus caz hmoz ruôr hiêv. Blôngx mok, chês mok trâus caz tho nox, txiêr lor tas hur si. Tiv zox thax tsav tox trôngz, ntông lox siêz viv li txơưx tưz uô ntâu tsưr ziv phax tar, taz sik cux phax tar tsik tâu trơưk li siêz xar:

“Shông no zos shông tiv 2 trâus chor caz no ruôr hiêv, têx shông uô ntêx tsoz ntông tưs trâus caz nox ntâu mak zuôr trâus tuôs, trâus nox zâu mak cux hloz lox tsik jông”.

Zơưv Trần Văn Chí nhoz jok Tân Thịnh, xar Quy Mông cux pôngz siêz njiê chor cêuv fix lox, ntêr shông trâus caz ruôr hiêv tas:

“Cur chuôz zis muôx 5 héc ta nhiv no trâus caz thox nox tas iz đraz, phênhv ntâu zos chor ntông cêuv fix lox. Zos tsik nzor tsuôs yuôx tuô lov caz, amk chor caz zuôr nox tas têx blôngx thiêz chor ntông zuôr tuôs tas”.

Yênhx shông caz tsik so ruôr hiêv hênhr trâu hli 5 txos hli 7. Lơưr pêx xênhv hêik pâuz, chor caz no uô hiêv lok six ntâu trâu chor cuêv fix, caz thox nox lok six sêi, truz ntêr txix 29 txos 35 hnuz, đros iz héc ta zos muôx caz ntâu mak tsuôk hâur 1 ciêz xưz mak caz tưz nox tas chor blôngx thiêz têx njil mok.

Chiê phax tar caz ruôr hiêv, đrâuv tsưr ziv li tsuôs yuôx, txiêr chês cov siz, pêx xênhv nhoz iz cxiê thax tsav qơư li Trấn Yên, Văn Yên tưz ntiêr lok sik zuôr têx zav mêir tso za chiê tsuôs yuôx tuô caz uô hiêv txos cuêv. Tix lâus Bùi Văn Hiếu nhoz huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái puz pâuz:

“Hâur têx shông đhâu, caz tho nox lok six ntâu cuêv fix, pox nhuôs tsuôs yuôx tuô caz moz tâu tsơưs xưz, thâuv muôx mêir tso za chiê tsuôs yuôx mak cux paz tuô tâu ntâu đuô, gri cux tsik siêz, cux huv đros trâu sơưr đơưk”.

Tas nro tỉnh Yên Bái nhiv no muôx 81.000 ntâu héc ta cuêv fix, tsêx trung phênhv ntâu zos ntơưv oz huyện Trấn Yên thiêz Văn Yên, hâur co muôx 38.000 ntâu héc ta zos cuêv fix hữu cơ. Qênhx shênhx caz tho nox uô hiêv txos cuêv fix muôx yưv hẩu ntu đhâu tưz uô phiv liv txos 200 ntâu héc ta. Zơưv Phạm Đình Vinh, Phưv Chi cục Trưởng Chi cục Chos kôngz lông thiêz Por vêv đrox tsuôs tỉnh Yên Bái puz pâuz, nganhx muôx vax huôv tưz yênhx lix chor đoanx qênhz yuôx, ntâuk gri qênhx shênhx caz thox nox thiêz hêik pêx xênhv muôx tsưr ziv chiê phax tar:

“Uô ntêx, chor uô hâux lưv no sir jos yax kriê, hêik kriê trâu pêx xênhv tsik so qênhz yuôx, pov thiêz muôx têx tsưr ziv phax tar cov nzor. Hâur phax tar mak sir zôngv cxox cxuô têx tsưr ziv sinh học, hóa hoc, tsưr ziv uô cxôngx nzor. Thâuv chor caz muôx chôngz mak sir zôngv chor yuôx  tuô caz sinh học chiê tsuôs tuô ov caz hmoz”.

Lơưr Chi cục chos kôngz lôngk thiêz por vêv đrox tsuôs – Sở Kôngz nuv-Huôv tsar tox siêz tỉnh Yên Bái: Xav txos luz hlik hli 7 no, chor caz tho nox cuêv fix tưz tâu tir thêir, thax tsav trâus hiêv tsuôk yuôr muôx 100 ntâu héc ta. Taz sik txix chor caz zâu, tuô tsik tâu tas cux zuôr zôngx ziv huôv xênhz uô ruôr hiêv txos têx ntông cuêv fix, nganhx Kôngz nuv Yên Bái tror hêik cxuô thax tsav qơư, chor chuôz zis chos cuêv fix tsuv sêiz shuôk jông qênhx shênhx caz uô ruôr hiêv txos têx ntông thiêz muôx tsưr ziv chiê phax tar, tsik chiê chor caz co huôv xênhz sâuv thax tsav đar, uô phiv liv txos tsơưr lươngv chor cuêv fix thiêz uô pôngz plox kinh têr./.

Thừa Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv

Niêv lâul Suô uô nox uô hâuk coz

Shir phaz lul tok pêz hâur luz tsêr muôx cxix cxuô zav chuôz zênhx phưx vưv xênhz huôx, niêv lâul Suô heik: Cur xênhz thiêz hloz lox nhoz jok tox siêz Ý Lìn Hồ, xã San Xả Hồ, nhiv no zos xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai, ciês thâuv tsênhv zâu niêv lâul khênhr paz niêv txir lơưr uô liêx têz viv li tưz uô sưv lơưv. Đhâu thâuv cxiv tsa chuôz zis, shông 2000 niêv lâul 2 niêv txir yêik lol nhoz ntơưv jok Chu Va 12, xã Sơn Bình thiêz qir têk huôv tsar uô nox nhoz suôv qơư no. Têx hnuz thâuv nhiv kruôr huôv tsar nox ntơư njiz trâul lok six ntâu phiv liv, chuôz zis tsuv uô nênhx nhoz hâur iz luz tsêr mê grêiv, uô 2, 3 jêk liêx, zus 2, 3 tus keiz xưz, viv li mor tsi txâuk nox, tsôngk tril yo tsi txâuk hnar. Chiê huôv tsar uô nox uô hnar, muôx luz nênhx xưk luôs lưv tus, niêv lâul 2 niêv txir sir jos khưr, uô cxuôx zav nuv, kror tưs muôx nênhs ntiêr zuk cux uô tas nro, txix hlêis blêx, sâu kôngz, cxiv uô tsêr…..Đhâu ntâu shông sir jos khưr, cxênhx txuôs tâu iz kro mê njik nhiêx txiêx, niêv lâul tưz quyết tinhv yưv pênhr cxiv uô qơư tu zus buô, krêz đar liêx têz uô blêx, chos jôngr ntông thiêz têx tsoz chos nox txir….Seiz pov hâur thax tsav jông huôv tsar chos têx txir hơưk, niêv lâul tưz chos thiêz tu 5ha txir hơưk, txos nhiv no iz shông xav kror đruôz đraz chuôz zis đê sâu tâu iz tênhr txir hơưk kruôr, tâu 100 tsov đeiv nhiêx.

Iz chas têx li heik sâuv, pov luôs 2 chas xã nhoz jê iz ndis chos tâu kok kriêr, niêv lâul cux chos iz ha têz kok kriêr, iz shông niêv lâul chuôz zis muôs tâu 50 tênhr ntâu kok kriêr. Lar heik, shông 2021, niêv lâul chuôz zis tưz quyết tinhv muôz 3 cxênhz ntâu xưv phaz ar têz uô tsi jông kôngz hlôngr chos txir lưk hmaz thiêz gra lok kinh tế siêz. Iz chas ntơư, niêv lâul chuôz zis tsênhv zuôr yêz lox đros thâux xa tsôngv cưr tix nênhx tsa têx kôngz thiêz sâu zuôr caz tsiz, poz cưk, blêx, txir hơưk….muk muôs trâu thị xã Sa Pa, zuôr meir jov cxur phưx vưv chuôz zis thiêz sơưr đơưk hâur jok. Đros trâu têx cêr huôv tsar uô nox li heik sâuv, iz shông niêv lâul chuôz zis muôx phênhv sâu tâu 250 tsov đeiv ntâu.

Niêv lâul Suô Xênhv Vax heik: Xar hla đhâu yeiz pluôs thiêz uô bluô nux, xuz thơưx tsuv gruôs khưr, pâuz sir zôngv têx pênhr nhiêx trơưk tsưr ziv, lar heik tsuv sir jos hlôngr yiêz zuz nôngz tsoz chos huv đros trâu tsênhv tsênhz ntơưv qơư, thiêx uô tâu trơưk têk, muôx phênhv sâu siêz.

Iz chas huôv tsar uô nox uô hnar, niêv lâul tsênhv zos iz tus uô ntêx nyuôs hâur cxuô phôngz yaox hội pox niêv, paz chor pox niêv vir ndâuk sik đros huôv tsar uô nox uô hâuk. Đros trâu têx sir jos huôv tsar uô nox li heik sâuv, niêv lâul Suô tsiv nhos zos iz tsov iêr chi cax uô nox uô hâuk coz, car xar car uô, jux juk uô bluô nux, muôx luz nênhx vav mênhx, tsâu sor.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Đeix nta suôz Việt Nam nhoz iz suôv faz Tây Bắc hux jos đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

                   (Tsu Vưx BS–Riê Lâux cxeik, nhênhv)