Nênhs Êđê por hưv, tuôr tâu tsês jông têx txux chi vênhx huôv tsi chiê pôngz plox

Pêz sơưr đơưk tsênhv mnôngs nênhs Êđê suôz trax thiêz cưr cxiêx Kưt zos tix lâus Y Đhin Niê (Ama Ruin) nhoz xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk sênhr chêr heik. Tix lâus zos iz hâur tsơưs lênhx hluôk nênhs pâuz thôngz, pâuz jêis uô nênhs Êđê têx trax yuôz uô si lov jêv thâuv nzor. Tix lâus Y Đhin heik, trax tsi zôngx ziv tiêk muôz shôngz jêis uô, co tsênhv zos iz txux chi vênhx huôv, tsuv muôx tsưr ziv thiêz txơưx jêis thiêx uô tâu luz trax đror gôngr. Zos cxênhx hluôk tsi cơưv shâuv, tsi por hưv tsês, mak têx suôz trax, suôz cưr cxiêx ntơư zuôr trâus pôngz plox jux juk, tsi yuô muôx nênhs pâuz txos:“Ntâu lênhx lơưr xar tiêk, uô trax zôngx ziv xưz, taz sik tsênhz tiês tsi zos lênhx tưs cux uô tâu, viv tsuv pâuz njuôk, pâuz jêis, pâuz siv thiêz kho. Nhiv no, hâur jok, chor lâul txơưx jêis uô trax thiêz yuôz trax tsi yuô muôx nênhs lơưv, cxênhx hluôk mak phênhv ntâu tsuôk yuôr cur iz lênhs xưz, thiêx muôx têx jêis uô tâu zav trax no. Cur cux kriê tsưr ziv uô trax trâu têx tuz nhuôs, chiê sơưr đơưk đros por hưv, tuôr tsês zuk heir nênhs txux chi vênhx huôv tsi chiê pôngz plox”.

Hâur luz tsêr lox, ntêr nhoz jok Phơng, xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk, zơưv Y Khim Niê Siêng ntâuk khoz đruôl iz têk jux juk kriê trâu chor tuz nhuôs mnôngs lok têx hnuz ntênhs hội lov jêv, suôz đruôl têx jông thiêz muôx liv. Đros thiêz zơưv, suôz đruôl đror zos kriê lok nênhs Êđê txux chi vênhx huôv, têx txux chi co tsuôk nthuôr uô thâuv tâu kriê trâu lưv tus đros por hưv, tuôr tsês chiê. Zơưv xar njôngr, zuôr uô li chas chiê por hưv, tuôr tâu tsês tsi chiê pôngz plox, thâuv cxênhx hluôk nhiv no jux juk tsi yuô muôx nênhs pâuz txos, Chênhr zos li heik co, zơưv tưz sir jos moz siêz kriê têx txux chi trâu sơưr đơưk cơưv shâuv, đros por hưv tsês:“Đruôl tôngx zos zav txux chi thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur nênhs Êđê luz nênhx côngv thôngx. Đruôl tôngx tâu zôngv trâu têx ntênhs zov chênhr li: Nox mor blêx yiêz, ntênhs tuôs, uô nênhz uô zêis kho lênhx nênhs, txi nhux tưv lok sik txênhv tsêr yiêz.... Suôz đruôl tôngx đror reik đros sơưr đơưk hâur jêx jok luz nênhx xênhz huôx vênhx huôv. Chênhr viv li ntơư, zos cxênhx hluôk hâur jok tsi pâuz mak pêz chor lâul tsuv kriê trâu têx tuz nhuôs, sơưr đơưk tsuv ndo njôngr, tuôr tsês zuk heir nênhs li txux chi cêr nênhx vênhx huôv iz txưv chor lâul zôngv thiêz uô đreiv tsi chiê pôngz plox”.

Đros trâu siêz nhiêv tsiv uô zuk heir nênhs têx txux chi, trax thiêz kênhx yuôz, zơưv Y Lương Niê (Aê Thun) nhoz jok Triă, xã Ea Tul, tỉnh Đắk Lắk ho uô đreiv têx kênhx. Txix suôz kênhx yuôz hâur ntênhs moz ntênhs tuôs txos trâu yuôz uô cêr lov jêv, zơưv xar kriê txux chi trâu têx mê tuz mê nhuôv cơưv shâuv chiê đros por hưv, tuôs tsês jông tsi trâus pôngz plox:“Thâuv ntêx, kênhx tsuôk tâu zôngv thiêz yuôz thâuv muôx iz tus lâul pur 120 shông xưz. Nhiv no, tưz tâu yuôz uô si lov jêv hâur côngv thôngx ntâu ntênhs hội. Chiê por hưv, tuôr tâu tsês têx txux chi no tsi trâus pôngz plox, zov chênhr zos cxênhx hluôk tsuv cơưv shâuv, đros por hưv chiê”.

Txix suôz trax kho siêz jiv, suôz đruôl lov jêv ntưk txos trâu suôz kênhx đror..., têx lênhx txơưx yuôz trax, ntâuk đruôl, tuz txơưx kênhs nênhs Êđê nhoz Đắk Lắk tsênhv sir jos nthuôr têx txux chi cêr lov jêv, luz nênhx vênhx huôv hâur côngv thôngx chiê ziv hnuz ziv muôx ntâu tus chôngz lênhx pâuz txos. Lơưr kriê têx tsưr ziv, txux chi trâu cxênhx hluôk cơưv shâuv, moz siêz đros por hưv, tuôr tsês jông zuk heir nênhs li cêr nênhx vênhx huôv tsi chiê pôngz plox.       

                                                                                                                      VOVTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Hlôngr yiêz sôr-paz cxơưz cxiz trâu du lịch tox siêz Lào Cai

Ntơưv xar tox siêz Y Tý, tỉnh Lào Cai-muôx têx qơư jông jav thiêz tsôngv box Hà Nhì têx vênhx huôv cxôngx nzor-nhiv no pêx xênhv tưz tsik zos khov trâu têx chiv xênhz đrox tsuôs jông jav lok sik têx vênhx huôv jông chiê uô du lịch mak tsênhv pâuz sir zôngv điện thoại, mạng xar hôiv chiê piêr lok zuk thax tsav qơư trâu têx fôngx zưs hâur têz qơưk thiêz ntiêx têz pâuz txos. Tix lâus Lý Xá Xuy-tsưr Homestay Y Tý Cloud hêik pâuz:“Nhoz Y Tý zuôr muôx chêix sêiz chor huôz ha, chêix blêx siêr, chêix uô liêx… Iz chas co tsênhv muôx tsôngv box Hà Nhì chor ntênhk hôiv. Thâuv ntêx tsik tâu sir zôngv Facebook, zalo chiê uô têx tsưr ziv kinh doanh mak chor nênhs tuôx trâu Y Tý cux li Homestay muôx lok six tsơưs. Txix thâuv sir zôngv mạng xar hôiv li Facebook, Zalo, Tiktok chiê piêr kriê mak chor kruô tuôx Y Tý tưz muôx chôngz đuô”.

Txix tsưr ziv zaz zâuv kruô cxôngx nzor khov trâu têx kror liv zênhx muôx lok têx qơư jông jav, vênhx huôv thiêz cxiv luôs lữ hành, ntâu qơư du lịch nhiv no tưz hlôngr yiêz ntâu khov muôx công nghệ. Tưz tsik zos tênhv qơư nhoz so đhâu trực tuyến, piêr pâuz đhâu Fanpage, ntâu taz viv tsênhv cxiv tsa nriêr pâuz lok chor kruô, uô mã QR ntơưv qơư muk ndis sêiz, uô si, hlôngr yiêz têx tsưr ziv thêv nhiêx, txêik jênhv têx hêik pâuz… Têx tsưr ziv no tưz tsik zos paz cxênhx txuôs pênhr jos xưz, mak tsênhv paz uô tâu jông cxuô kror hâux lưv đuô. Zơưv Vương Anh Tiến-Chủ tịch HĐQT qơư nhoz so Eco Garden Trạm Tấu puz pâuz:“Sir zôngv công nghệ sôr li no mak tsôngv kruô zuôr tso siêz đuô. Tiv oz zos đhâu têx trang ntâuk gri mak tsôngv kruô cux zuôr pâuz tâu zuk kror qơư uô jông lok tsik jông. Iz chas co, muk trâu chor trang hêik kriê mak lơưr cux zuôr pâuz tâu zuk kror qơư yuôr qar pư lok tsik yuôr, tsik thav hu ciês trâu zuk lơưv”.

Tỉnh Lào Cai nhiv no muôx 35 qơư du lịch tâu côngz jênhv, hâur co muôx têx qơư nto bê cấp têz qơưk li Sa Pa, liêr ntêir Mù Cang Chải, pak đêx Thác Bà… Tas nro tỉnh muôx 2.100 ntâu qơư nhoz so đros xar muôx 20.600 qar, hâur co muôx ntâu tsêr kruô nhoz so jông thiêz 700 ntâu homestay phưx vưv trâu tsôngv kruô.

Khov sir jos hlôngr yiêz sôr thiêz chuôz cxaz têx tsưr ziv hêik kriê, 6 luz hli hâur shôngk shông 2025, Lào Cai tưz tok 7,3 triệu lênhx kruô, tas nro phênhv sâu tâu muôx 21.000 tiv đêiv ntâu. Chor qơư li Sa Pa, Bắc Hà, Nghĩa Lộ, Trạm Tấu, Mù Cang Chải tror zos têx qơưk paz trâu du lịch zos yênhx nganhx kinh têr chênhr ntơưv thax tsav qơư.

Lơưr zơưv Vũ Đại Dương – Phưv Chủ tịch Thường trực Hiệp hôiv Du lịch Lào Cai, tsưr chor tsêr uô jâuz mor nox hâuk Le Gecko Sa Pa: Huôv tsar hur jông-truôx đrênhk tsuv tâu xav jênhv zos kror zov chênhr hâur Lào Cai tsưr ziv huôv tsar du lịch. Hlôngr yiêz sôr zos kror tsuv uô, taz sik tsik zos hlôngr yiêz sôr zos kror hlôngr yiêz jông, zos paz zaz zâuv tâu tsôngv kruô lơưv. Kror zov chênhr đuô zos tsuv tuôr tsês tâu têx vênhx huôv thiêz por vêv tâu jông tênhv qơư:“Kror tâu sơưr đơưk sir jos uô thiêz cxơưx nhiv no zos tênhv qơư. Viv chor kruô du lịch ziv hnuz ziv muôx chôngz, hok têx vax tsêr cxuô zav tuz tâu uô ntêr lơưv, uô muôx yưv tsik hur. Cxiv tsa, huôv tsar uô trâu chor ntông njuôz trâus ruôr hiêv. Viv liv, vênhv thix tênhv qơư hax zav tsuv tâu uô thiêz por vêv cov jông đuô. Tiv oz zos zoz thôngz. Nhiv no, ntu cêr txix Nghĩa Lộ, Mù Vang chải muk trau Sa Pa tsênhv yuôr ntâu kror phiv liv. Pêz vav tiêk chinhr quyền thax tsav qơư zuôr nzor kho đuô têx cêr cxuô zav nhoz chor qơư du lịch no. Iz chas co, hâux lưv tuôr tsês thiêz phuôx huiz têx vênhx huôv jông cxuô mênhx cxưx cux zos iz vênhv thix lok six zov chênhr, tsuv tâu uô cov huv đros hâur qênhx shênhx huôv tsar du lịch”.

Đros têx kror liv thiêz phiv liv muôx đros uô cê, Lào Cai tưz thiêz tsênhv tso tơưv têx hâux lưv, tsưr ziv chiê paz huôv tsar nganhx du lịch lĩ: Uô truôx jông bôv mêir sêiz car; huôv tsar pênhr jos tsơưr lươngv siêz; sir jos hlôngr yiêz sôr, por vêv tênhv qơư; cxiv tsa têx zav du lịch lok vênhx huôv thiêz sir jos sik côngv ntiêx têz. Hâur co, qơư du lịch têz qơưk Sa Pa tâu njuôk xav zos yênhx tsênhv qơư nhoz so jông, tax ploz tsênhr ntiêx têz… đros tsưr ziv zos yênhx qơưk jông tuôx ndis shuôk, uô si tiv zix nhoz thax tsav faz Bắc, txos 2030, tok cov tâu muôx 15 triệu lênhx kruô, phênhv sâu tâu muôx 71 cxênhz tiv đêiv, paz muôx nhos 65 cxênhz kror hâux lưv uô./.

                                                                                                                 Trịnh Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv