Yên Bái sir jos por vêv chor tsiêx cxu thâuv muôx ntux no

Ntơưv huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, chiê por vêv trâu chor tsiêx tu zus hâur jiês ntux no thâuv hâur chêix ntux no, thâuv chor tsiêx cxu tsênhv tsik tâu sưv đros, thax tsav qơư tưz yax kriê, hêik pêx xênhv thêir vor têx tsêr guôx cov ntov jông, muôz trâu chor tsiêx cxu nox txâuk têx zav nox; thiêz têx hnuz jêx tưv grêk kik tsik tso yar tsiêx cxu, muôz trâu tsiêx cxu hâuk đêx sor thiêz trâur tơưl trâu chor tsiêx cxu ntê cov sor. Zơưv Nông Thanh Nhiêm, Phưv Chủ tịch Ủy ban xar Minh Chuẩn, huyện Lục Yên puz pâuz:

“Ủy ban xar tưz kriz uô txos têx jêx jok, yax kriê trâu pox nhuôs pâuz uô jông côngz xưv phax tar ntux no trâu chor nhux tưv. Tiv iz zos kho đuô têx tsêr guôx thiêz thêir vor têx tsêr guôx cov ntov; sir zôngv nhaz blêx uô cov sor trâu chor nhux tưv; tiv oz zos bax cov txâuk chor zav nox trâu nhux tưv”.

Zos iz hâur tỉnh Yên Bái 2 luz huyện tox siêz, txos chêix ntux no, qiv hơưv ntơưv huyện Trạm Tấu phiv liv đuô pir li têx thax tsav qơư txơưr tiv muôx trôngz siêz, chuô lox, jêx tưv thâuv đruôz hnuz thiêz hmo ntux sik txơưr ntâu; ntâu thax tsav qơư muôx huôz tsâuk hâur chêix ntux no, zav nox trâu chor tsiêx cxu muôx tsơưs. Viv li, chiê por vêv trâu chor tsiêx cxu muôx 40 cxênhz ntâu tuk cov tsik trâus tuôs yêiz thiêz tuôs no, Trạm Tấu tưz chox kriê, hêik pêx xênhv chos tâux, tsês chiê têx nhaz blêx thâuv sâu blêx tas. Đros phax, tar ntux no trâu chor tsiêx cxu, côngz xưv phax tar caz moz hâur chêix ntux no trâu chor tsiêx cxu cux tâu cxuô thax tsav qơư nhoz huyện Trạm Tấu sir jos kriz uô. Zơưv Sáy Xênhv Zax, Chủ tịch Ủy ban xar Xà Hồ, huyện Trạm Tấu puz pâuz:

“Têz qơưk paz yuôx moz tơưv ndâux hlê trâu, thox plaz, đôngs nyar, têx zav moz txơưr mak pêx xênhv tsuv zuôr yuôx. Viv li, xar tuz hêik pox nhuôs đăngk cir trâu Ủy sêz zuôr tsuv zôngv têx zav yuôx tưs, chor tsiêx cxu tsuv zôngv bâuv li chak… đhâu co xar đăngk cir đros phòng Kôngz nuv chiê zuôr yuôx cxax trâu chor tsiêx cxu cov huv đros, tsik chiê caz moz huôv xênhz”.

Tas nro tỉnh Yên Bái nhiv no muôx 800 cxênhz ntâu tuk tsiêx cxu, hâur co muôx zuôr xar 200 cxênhz tuk tsiêx cxu lox. Chiê por vêv jông trâu chor tsiêx cxu hâur chêix ntux no, uô ntêx zos hâur jiês ntux no xuz thơưx no, nganhx kôngz nuv Yên Bái tưz sik côngv đros cxuô thax tsav qơư chox kriê, hêik pêx xênhv uô têx tsưr ziv por vêv trâu chor tsiêx cxu hâur yênhx ntu, li: tsik tso yar têx tsiêx cxu; cxax cxix cxuô têx zav yuôx phax moz; tsês chiê zav nox, chox chor tsiêx cxu ntơưv têx qơư siêz lok trâu ntơưv têx qơưk kik… Đros co, hêik pêx xênhv zos chiê chor tiêx cxu trâus tuôs no, đrâuv chuôz zis trâus pôngz plox, mak cux zuôr tsik tâu têz qơưk paz. Zơưv Nguyễn Đức Điển, Phưv Giám đốc Sở Kôngz nuv thiêz Huôv tsar jêx jok tox siêz tỉnh Yên Bái puz pâuz:

“Pêz chox kriê cxuô thax tsav qơư sir jos phax tar ntux no trâu chor tsiêx cxu li têx tsưr ziv tưz bax txix thâuv hâur shôngk shông. Pêz cux zuôr yênhx lix chor đoanx côngz xưv chiê muk qênhz yuôx, chox kriê, tiv zix zos ntơưv têx qơư nhoz đêz, tox siêz chiê hêik pêx xênhv uô jông têx tsưr ziv tu zus tsiêx cxu. Tiv zix, yax kriê, hêik pêx xênhv bax cov cxix cxuô têx zav nox, thêir vor jông tsêr guôx hâur têx hnuz ntux no chênhr no njiv”./.

Trịnh Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv

Moz txiê thiêz tsưr ziv nox hâuk tsuv pâuz

Tsiêx đêx: Moz txiê zos tsik so trâus moz thâuv luz chêr gruk tsik tâu cxix cxuô chor i ốt, uô phiv liv txos hlaz chax pak, uô trâu txox hlaz chax pak grêiv, nênhs moz lax uô pa. Chor nênhs nhênhz chơưv hêik nênhs moz txiê tsuv sir jos cov muôx txâuk têx i ốt txix njêr thiêz chor tsiêx đêx muôx têx i ốt ntâu li suôz, trâuz trik, sò, ngao, hải tảo… chiê phax tar thiêz paz tir tar tâu moz txiê huôv tsar lox tuôx.

Njêl đêx hiêr: Iz hâur têx qir tiv uô trâus moz txiê zos tsik txâuk tsơưr pưr shưz, tiv zix zos muôx tsik txâuk vitimin A, uô trâu txox hlaz chax pak huôx tôngv tsik cxix cxuô. Hok, cxuô zav njêl đêx hiêr tros thiêz muôx ntâu trox li njêl thu, njêl ngừ, njêl hồi, njêl trích… zos chor zav muôx vitamin A ntâu, lok six jông paz trâu chor nênhs trâus moz txiê.

Têx txir kok đax thiêz têx jâuz njuôz: Txir thênhx caz, cà rốt, kok liêz lok sik têx zav txir kok đax muôx lok six ntâu vitamin A, zuôr paz phax tar tâu jông trâus moz txiê thiêz tsik muôx yưv têx phiv liv txơưr. Têx zav jâuz li jâuz diếp, jâuz cải xoang muôx ntâu vitamin thiêz tsơưr senevol, tâu chor bác sĩ hêik cov sir zôngv tsik so chiê kho moz txiê. Jông tiv zix mak tsuv zôngv têx txir ntông tsênhv yiêz jông thiêz jâuz txir kok tưz hâu zuôr siêr. Tsik nox ntâu têx zav nox hmôngr, muôx ntâu thax njêr, têx zav nthênh, ciz muôx ntâu trox thiêz cxuô zav jâuz đơưz, iz zav li jâuz krưr đơưz.

Cuô mik kâuz lok zos sữa chua, pho mát: Cuô mik kâuz lok zos sữa chua, pho mát cux li têx hax huv txơưr txix cuôz mik nhux muôx ntâu i ốt, canxi, vitamin B thiêz protein lok six jông trâu nênhs trâus moz txiê. Đuô li cuô mik kâuz cux lok six jông trâu têx plaz hnhur, paz nox kaz lok đuô, paz trâu nênhs trâus moz txiê nhiêv nox đuô.

Cxuô zav tâuv: Ntâu zav tâuv zos zav muôx ntâu i ốt li tâuv las, tâuv njuôz, tâuv mos… Đuô li, tâuv muôx ntâu tsơưr xơ jông trâu luz chêr.

Kok zax zưv: Kok zax zưv zos iz hâur têx zav kok muôx ntâu i ốt tiv zix. Uô kok zax zưv, xav tas nro tsơưr paz muôx txâuk chor i ốt trâu yênhx pluôs nox. Tsuv xêir tsov chor kok zax zưv tsik tâu tuôx câuk thiêz tsik muôx yuôx tuô caz.

Đrâuv têz luk nus nox đaz tsi chiê kho moz txiê sơưr đơưk cux tsuv pâuz iz kror tiêk tsik tsuv nox ntâu têx zav txir thênhx caz, táo, lê, nho viv hâur chor txir ntông no muôx têx zav tsơưr uô phiv liv txos txox hlaz pak, uô trâu moz txiê trâus moz lox đuô./.

Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv