Muôz cxuô zav fix chuôv trâu mê nhuôs: Xa nxêik mus uô nhaz, niêv txir tsuv thêv ntâu nux grê

          “Lok six ntâu zav huv muôz fix chuôv trâu nxêik muk uô nhaz, tsuv muôx 2 luz yêz lox thâux thiêx tas”

          “Huv muôz fix chuôv trâu nhuôv nxeik muk uô hnhaz mak tsuv muôx cxix cxuô tas nro têx chuôz zênhx bax trâu luz nênhx yiêz, tsi yuôr tul tsi hlo”

          Tsôngv box nhoz jos Hua Ít, thị trấn Ít Ong, huyện Mường La, tỉnh Sơn La nhiv no tsênhv ndo njôngr kuôk nor 2 shông đhâu thâuv tul gâux hnhaz Cà Thị Lắm, nhoz jos Piệng, xã Nậm Păm, huyện Mường La lok muk zuôr txir trâu ntơưv jos Hua Ít. Thâuv co, tas nro jêx jos lênhx tưs cux kruôk txos tul gâux hnhaz co li niêv txir bax têx huv fix chuôv trâu mê nhuôv muk uô hnhaz tsuv 2 luz yêz teiv thiêx li thâux tas. Tsi taz 2,3 châuv chor huv trâu tos txir tsêr, têx pav, hâur ndông...lơưr nênhs Thái li phongz cxưx xưz, mak huv fix chuôv tsênhv muôx cxix cxuô têx chuôz zênhx xênhz huôx hâur chuôz zis li: txax, trôngx tos, tivi, tuv txiêk, yêz meir, lâux câuz, ziês, ntiv, trơưk....tas nro muôx nhos 70-80 tsov đeiv. Cà Thị Lắm hêik: Niêv, txir puôr lênhx uô kôngz, taz sik viv no zos têx chuôz zis hâur jos, hâur xã li phongz cxưx viv li nưs niêv thiêz nưs txir tsuv muk kir muk txeik uô ntêx trâu mê nhuôv mak mav li thêv jux jus, txos nhiv no tưz tsi tâu thêv tas: “Cur niêv cur txir cux tsi muôx, taz sik mê nhuôv muk zuôr txir mak cux kir txeik trâu mê nhuôs uô ntêx. Nhiv no nyei cur niêv cur txir tưz tsi tâu thêv tas têx nux grê”

          Cux xưk li ntơưv, tix lâuk Cà Văn Sơn chuôz zis nhoz jos Nẹ Tở, xã Hua La, TP Sơn La muôx 2 tul nhuôv nxeik tưz muk zuôr txir. Tul tưs cux tâu niêv thiêz txir bax huv fix chuôv ndê txos yênhx puôk tsov đeiv. Taz sik, tsi taz muôx txax, tuv, tivi, yêz meir, tuv txiêk...xưz mak tix lâuk Sơn chuôz zis tsênhv zuôr trâu mê nhuôs meir luôx đrox, meir liv đêx...Tix lâuk Sơn nhiv no tsênhv yuôr iz tul nhuôv nxeik tưz xar txos hnuz nhôngs zuôr txir, tix lâuk lok six cxơưx, viv 2 tul hloz tưz uô li ntơưv lơưv, tsuv cxơưx trâu tul zâu li ntơưv thiêz. Zos pir đros têx chuôz zis hâur jos, tix lâuk Sơn chuôz zis cux zos muôx phênhv sâu ngaz tul txix chos cà phê thiêz tu zus tsiêx cxu. Taz sik viv muôx chôngz nhuôv nxeik, iz jiês mê nhuôs muk zuôr txir mak tix lâuk 2 niêv txir ho muk kir txeik cưr tix nênhx tsa, zuôr cxix cxuô têx huv fix chuôv trâu mê nhuôs, đhâu co mav thêv jux jus: “Chuôz zis muôx chôngz mê nhuôv nxeik mak lok six lax. Tso mê nhuôs muk cơưv ntơưr tưz khưr lơưv, nhiv no hloz tas muk zuôr txir mak cux cxơưx huv fix chuôv trâu mê nhuôs, lok six lax. Lơưr muôx iz tul nxeik mak txơưv tsi cxơưx, taz sik muôx 3 tul mak ziv cxơưx đuô”.

          2, 3 shôngk tror lok no, cxơưx lok huv fix chuôv đros têx huv muôx tsiv grê trâu mê nhuôv nxeik muk zuôr txir tưz yênhx phongz yaox nhoz ntâu xã, jêx jos tsôngv box Thái nhoz Sơn La.

          Pir li nhoz xã Hua La, iz xã nhoz buôk niêv đrôngs Sơn La, muôx 15 jêx jos, đros 1 cxênhz 900 ntâu ziv chuôz zis, phênhv ntâu zos tsôngv box Thái nhoz uô nênhx, cux muôx phongz cxưx li ntơưv. Tsuôk xav hâur 3 shôngk tror lok no, tas nro xã muôx 141 gơưv siz zuôr uô txix gơưv, phênhv ntau têx gơưv niêv txir hluôk nênhs Thái siz zuôr puôr lênhx tâu niêv txir cxơưx tas nro huv fix chuôv. Lơưr zơưv Lèo Văn Tình, Phưv chủ tịch UB xã Hua La: chuôz zis tưs bluô nux mak tsi cxơưx, taz sik chuôz zis txov nhêv mak lok six lax viv cxơưx huv fix chuôv trâu mê nhuôs, muôx têx ziv thâuv mê nhuôs muk zuôr txir mak yuôr ntâu nux grê zuôr tsuv thêv: “Zos chuôz zis muôx 2 lok sik 3 tul nhuôv nxeik. Thâuv tul nxeik hloz muk zuôr txir kinh têr ngaz tul mak tsi uô chas. Taz sik txos tul tiv 2, tul tiv 3 mak kinh têr phev liv, lok sik muôx moz gênhs thiêz mak lok six lax, tul tov kaz ho tsi jông siêz viv tsi tâu zuôr ntâu huv li tul uô ntêx uô trâu chuôz zis njiz ntâu phêv liv”.

          Ntơưv huyện Mường La, lơưr zơưv Nguyễn Văn Sáng, tsar phongx vênhx huôv huyện: Qir txix têx jêx jos nênhs Thái nhoz xã Ngọc Chiến, xã muôx theox chênhv huôv tsar ju lix, đhâu co phongz yaox bax huv fix chuôv tsiv grê cux krêz uô đêz đar txos ntâu jêx jos nênhs Thái txơưr nhoz hâur huyện li Chiềng Lao, Pi Toong, Nậm Păm thiêz iz cxiê xã yiêz. Hâux lưv no uô trâu muôx yưv qênhx shênhx têx chuôz zis hâur jos sik tưr bax huv fix chuôv cov ntâu đuô têx ziv txơưr, mê nhuôs mak tsuôk pâuz tos njôngr txos niêv txir bax huv xưz: “Qênhx shênhx tos nhaz tsêr bax huv fix chuôv trâu tul nxeik muk zuôr txir nhiv no tsênhv muôx têx tsi huv đros. Tưz muôx ntâu hâux lưv tsi jông muôx yưv hâur vênhx huôv mênhx cxưx. Muôx têx ziv tsuv kir txeik chiê bax huv trâu nhuôv nxeik. Chênhr têx gơưv tuz nxeik thâuv siz zuôr cux teix uz teix no, cov niêv txir tsuv zuôr trâu zuk thiêz”./.

(B.Thủy-T.Anh-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Cxoz chiê “Muôz cxuô zav fix chuôv trâu mê nhuôv tas-niêv txir ho zos nênhs yuôr nux gri”

“Thâuv cur lok muk zuôr txir mak niêv têik zơưv txir cux zos chor nênhs pluôs, viv li tsuôk txoz cxơưx trâu mê nhuôv tâu oz pêz đêiv pav puô, pav vor lok sir zôngv thiêz fuôv txiêx, tos hâur ndông chox lok trâu ntơưv tos pos zơưs tsêr xưz. Hok cxuô zav thâuv co mak tsuôk zos chor cưr tix nênhs tsa sơưr đơưk iz lênhx nênhs paz 1-2 tuk kêiz chox lok uô nôngz. Li lok oz niêv txir cux pâuz siz hluz, sik đros khưr uô nox mak nhiv no cux muôx tâu cxênhx txuôs, chuôz zis shir phaz, muôx tuz nhaz, nxêik vâur li luôs têx lơưv thiêz”.

Cux zos li pos Tòng Thị Vinh, nhoz jok Mòng, xar Hua La, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La nhiv kruôr hêik tas co, txix thâuv ntêx lok, thâuv tuk nxêik lok muk zuôr txir, niêv têik zơưv txir cux chiê zuk tuk nxêik gra đros têx khôngv plis muôz fix chuôv, taz sik cux tsuôk zos cxuô zav zênhx muôx, huv đros hâur luz nênhx zos chênhr têx zav uô tâu li pav puô, pav vor, ntâuz xor lok sik iz cxiê zav chuôz zênhx uô kôngz lôngk. Kror no hêik tơưv tâu côngv thôngx mênhx cxưx Thái li ntâu kror cêr nênhx vênhx huôv jông lok niêv txir li txơưx jênhv txoz cxơưx trâu têx tuz nhuôs; kruôz kriê trâu têx tuz nhuôs tsuv pâuz sir jos khưr uô nox.

Hok nhiv no, tiv li chak hâur ntâu jêx jok tsôngv box Thái nhoz Sơn La, qênhx shênhx cxuô ziv chuôz zis tsuv txoz cxơưx têx zav muôz fix chuôv muôx tsiv gri trâu mê nhuôv thâuv lok muk zuôr txir muôx yưv ntâu, muôx têx qơư zos yênhx phongz yaox. Lơưr zơưv Cầm Vui, iz lênhx nghệ nhân ưu tú mênhx cxưx Thái nhoz huyện Mường La, tỉnh Sơn La, cux zos nênhs xar lok six ntâu txos kror hlôngr yiêz phiv liv no thiêz zơưv tưz xar tơưv ntâu jax gâux hêik txos tsênhv njiêz no puz pâuz: “Tiv kinh têr-xar hôiv huôv tsar đuô, chor chuôz zis muôx mak xar txoz cxơưx trâu têx mê nhuôv cov muôx cxix cxuô đuô. Chor chuôz zis txơưr mak pov li co cux uô trơưk thiêz li co jux juk zos yênhx kror phongz yaox hâur jêx jok, zos kror sik tưr uô nhoz cxuô ziv chuôz zis”.

Zơưv Đỗ Thế Công, Phưv Giám đốc Sở Vênhx huôv-Thể thao thiêz Du lịch tỉnh Sơn La hêik pâuz: Nhiv no, lơưr cêr huôv tsar, tsôngv box Thái li hâux lưv tsưr tsix chor ntênhk yôngz cok cux njiz trâus têx phiv liv lox, viv li muôx hlôngr yiêz, txơưr txar nhoz iz cxiê ntênhk yôngz cok zos kror txar jav tsik tâu. Tiv zix zos kror khơưk muôz ntâu zav hax huv, chuôz zênhx fix chuôv mak tsuôk zos zuôr ntơưv têx ciêz lok, xav tas nro têx pav li thâuv ntêx, nhiv no cux tsuôk zos zuôr ntơưv ciêz lok xưz. Cxuô zav muôz fix chuôv trâu mê nhuôv thâuv lok muk zuôr txir nhoz iz cxiê ziv chuôz zis mak tsênhv zos kror sik tưr uô cov bâuv li luôs lưv tuk, tsik muôx mak muk kir txêik chiê cov muôx txâuk bâuv li co.

Kror chor chuôz zis nhoz tsik tsơưs têx jêx jok tsôngv box Thái sik tưr bax cxuô zav muôz fix chuôv civ nhiêx, tas ntâu nhiêx txiêx trâu mê nhuôv thâuv lok zuôr txir tưz uô muôx yưv ntâu kror phiv liv, tsik jông njiê pov tâu tsênhz mênhx. Tsuv tâu chor nganhx muôx vax huôv, chinhr quyền cxuô cấp nhoz tỉnh Sơn La kriz uô ntâu tsưr ziv chiê hêik tsôngv box uô truôx jông luz nênhx vênhx huôv hâur nox yôngz cok, uô đaz uô kruô, tso tsês têx phongx cxưx pôngz kaz, đros têx hlôngr yiêz phiv liv, tsik jông hâur luz nênhx. Zơưv Lèo Văn Tình, Phưv Chủ tịch Ủy ban xar Hua La thiêz zơưv Đỗ Thế Công, Phưv Giám đốc Sở Vênhx huôv-Thể thao thiêz du lịch tỉnh Sơn La hêik: “Lok kror hâux lưv no, pêz zuôr sir jos yax kriê trâu pox nhuôs sơưr đơưk uô chak cov tuôr chiê thiêz phuôx huiz tâu têx vênhx huôv mênhx cxưx jông hâur nox yôngz cok, uô đaz uô kruô”.

“Nganhx Vênhx huôv, Thể thao thiêz Du lịch tưz hêik pâuz chiê kriz uô tâu truôx jông lơưr Đảng, Têz qơưk têx cui tênhv hâur nox yôngz cok, uô đaz uô kruô, thiêz hâux lưv kriz uô têx chêi jêx jok hâur luz nênhx thiêz cxiv tsa jêx jok yiêz. Yax kriê hêik pêx xênhv chiê tuôr chiê mênhx cxưx li têx vênhx huôv jông cxôngx nzor, hâur co muôx nox yôngz cok. Lok hâux lưv uô, Sở tưz đros cxuô nganhx, huyện, thành phố kriz uô têx dự án, tsaz yênhx tuôr chiê phuôx huiz têx di sản vênhx huôv, tror kriz uô thiêz piêr pâuz tsôngv box Thái li têx vênhx huôv mênhx cxưx jông, hâur co muôx ntênhk yôngz cok chiê yax kriê trâu pêx xênhv sơưr đơưk pâuz”.

Tâu yax kriê, muôx chôngz lênhx hluôk nênhs mênhx cxưx Thái cux tưz hêik niêv txir tsưr tsix nox yôngz cok cov huv zos lơưr mênhx cxưx li têx tsưr ziv uô cxôngx nzor. Iz zav li oz lênhx hluôk nênhs Vì Văn Bun, Vì Thị Hiền nhoz jok Mòng, xar Hua La, thành phố Sơn La, gơưr chor yôngz cok mak tsik xav gri yôngz, tsik muôx têx zav fix chuôv civ nhiêx, taz sik luz nênhx ntâu shông lok no cux shir phaz, kinh têr chuôz zis cux truôx tuk txix chênhr zuk oz cxêik têk sir jos khưr uô nox co: “Tsuôk sir jos khưr uô nox xưz uô chak cux zuôr muôx nhiêx. Thiêz chor nhiêx txiêx tâu zuk sir jos khưr uô tâu co thiêx zos chor nhiêx muôx tsiv gri lox”.

“Siz hluz sik nhiêv lok uô yênhx niêv txir thiêz pâuz siz cxơưz uô nênhx zos kror zov chênhr tiv zix. Zuk cux tsênhv hluôk, tsuv sir jos khưr uô nox xưz”.

Tsôngv box Thái muôx lo luk hêik “Cxuô zav zuk uô tâu xưk li zos têx kror khor truôx, cxuô zav niêv xir tsês chiê trâu zuk mak xưk li đêx cuôr yôngz xưz”. Chuôz zênhx chuôz tav cxuô zav mak lok six muôx gri, taz sik tsik zos tas nro hur si. Cêr txix gơưv, shir phaz mak tsuv tâu cxiv tsa txix cêr siz hluz, siz nhiêv, sik phêiz kênh thiêz thôngx siêz cxiv tsa luz nênhx txix ciês chor gơưv niêv txir hluôk li têx cxêik têk thiêz đas jos khưr uô nox./.

(Bích Thủy-Tòng Anh-Lik Thox cxêik nhênhv)