Lênhx pox niêv mênhx cxưx Thái uô pov tsir nhoz Sơn La uô tâu ntâu luôs hâux lưv jông

Jax gâux Thái “Ndo txos chor cưk kriê ntơưr” –jax gâux xuz thơưx zos Cà Thị Hoan xar tơưv shông 1986, tâu pox nhuôs mênhx cxưx Thái lok six nhiêv mnôngs, viv suôz gâux jông, hêik txos sơưr đơưk li siêz ndo txos chor cưk kriê ntơưr tưz sir jos ndê trôngz, hla đêx chiê kriê ntơưr trâu chor shux xênhz nhoz tox siêz. Đhâu suôz gâux Thái no, niêv tix Hoan li ntâu jax pax huôv, jax gâux txơưr cux tâu xar tơưv thiêz tâu chôngz pox nhuôs mênhx cxưx Thái nhiêv mnôngs txos li: “Thuận Châu qơư hloz Hôx lok sêiz yuô”, “Ngã ba Cò Nòi zênhz shông-qơư muôx tsiv gri lịch sử”; “Tok cox lok”; “Hli đra nhoz Sơn La”; “Chox mê nhuôv muk xav nux gri”… Niêv tix Lò Thị Ban, nhoz jok Hìn, phường Chiềng An, thành phố Sơn La puz pâuz: Txơưv nhoz trâu kror tưs, niêv tix Hoan chor jax sâu, jax gâux puôr lênhx hêik tsênhz mênhx txos tsôngv box Thái luz nênhx, thiêz yax kriê Đảng, Têz qơưk têx cêr chêi txos trâu pox nhuôs sơưr đơưk pâuz:“Cur tsik so cxaz chuôz uô vênhx huôv, vênhx nghệ, tâu hêik ntâu jax gâux Thái zos niêv lâul Hoan xar tơưv, niêv lâul chor suôz gâux lok six jông, tâu chôngz lênhx nênhs nhiêv txos. Cur vav tiêk hâur ntu zuôr txos, niêv lâul zuôr xar tơưv tâu ntâu jax gâux jông đuô, chiê phưx vưv trâu tsôngv box Thái”.

Xênhz zus thiêz hloz lox hâur ziv chuôz zis muôx siêz nhiêv vênhx huôv vênhx nghệ ntơưv jok Mỏ, xar Chiềng Bôm, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, niêv tix Cà Thị Hoan muôx txir thiêz tuk txir ndơưv zos chor nghệ nhân nto bê hâur xar tơưv têx pax huôv, suôz gâux mênhx Thái. Viv li mak txix thâuv zâu niêv tix tưz zênhx muôx siêz nhiêv txos zuk mênhx cxưx têx pax huôv, suôz gâux co.

Shông 1993, đhâu cơưv tiêr ntơưv tsêr cơưv Cao Đảng sư phạm Sơn La, niêv tix tâu xêir zuôr lok uô côngz xưv ntơưv Đaix nta suôz-Nta đuôz tỉnh Sơn La, zos yênhx biên tập viên tsaz yênhx luk Thái. Txix zuk siêz nhiêv thiêz sir jos, niêv tix tưz muk trâu cxuô qơư chiê hêik txos tsôngv box siêz xar, xar thiêz tso tơưv têx jax sâu, suôz gâux jông, tax tâu pox nhuôs li siêz nhiêv mnôngs thiêz nhiêv txos têx vênhx huôv, vênhx nghệ. Niêv tix têx jax sâu, suôz gâux co phênhv ntâu zos hêik txos Đảng, zơưv hloz Hôx. Đuô li, zos têx jax sâu, suôz gâux kruôk txos jêx jok hlôngr yiêz, cxiv tsa jêx jok yiêz, hêik pox nhuôs sơưr đơưk uô jông lơưr Đảng, Têz qơưk têx cêr chêi. Iz zav li, chiê hêik pox nhuôs sơưr đơưk txar lok trâu qơư nhoz yiêz chiê uô tsêr mêir đêx tênhv Sơn La, niêv tix tưz xar tơưv jax luk thav “Viv tênhv tênhz têz qơưk ntu tov ntêx no”. Hâur chor pax huôv muôx 10 jax zos niêv tix xar tơưv, tưz muôx 4 jax tâu cxaz nzir suôz trax yênhx têx suôz gâux. Hâur co jax “Thuận Châu qơư zơưv hloz Hôx lok sêiz yuô” txix luk tsoz tsiz tâu nênhs sâu gâux Vương Khon cxaz nzir suôz trax trâu zos yênhx iz jax gâux, thiêz tâu Huyện ủy Thuận Châu xêir tsov zos iz hâur têx jax gâux hu trâu chiv nhênhv 60 shông hloz Hôx lok sêiz yuô Tây Bắc. Lơưr niêv tix Hoàng Thị Thu, BTV Đaix nta suôz-Nta đuôz tỉnh Sơn La, zos iz lênhx nênhs đros niêv tix Cà Thị Hoan uô hâux lưv uô cê: Niêv tix Hoan uô pov chir, sâu pax huôv, kror tưs cux uô trâu sơưr đơưk nhiêv mnôngs hur si:“Niêv lâul Hoan zos lênhx nênhs lok six sir jos, nhiêx uô hâux lưv, tưz tsik zos sâu pov chir xưz, niêv lâul tsênhv xar tơưv têx suôz gâux mênhx cxưx Thái thiêz cux zos lênhx nênhs hêik ciês chor suôz gâux co. Viv li niêv lâul Hoan tsik so tâu pox nhuôs nhiêv xos. Đros chor nênhs uô hâux lưv uô cê, niêv lâul zos lênhx nênhs sưv jê thiêz zos lênhx nênhs uô ntêx hlo trâu cxênhx hluôk li pêz cơưv shâuv uô trơưk”.

Niêv tix Cà Thị Hoan nhiv no zos nênhs sêiz car Phòng, biên tập, tsưr tsix uô chor tsaz yênhx xor xưv thiêz Vênhx nghệ luk mênhx cxưx tso trâu sâuv Đaix nta suôz-Nta đuôz tỉnh Sơn La. Đros muôx 30 ntâu shông uô hâux lưv, niêv tix tưz xar tơưv xar muôx 300 jax sâu lok pax huôv, suôz gâux,     hâur co muôx 40 ntâu jax tâu thax tsav qơư thiêz Trung ương khơưk kruô hâur têx giải thik tưr. Tiv zix, sâu lok “cơưv shâuv thiêz uô lơưr zơưv hloz Hôx cêr uô nênhx jông” têx shông lok no, niêv tix puôr lênhx muôx jax sâu     thiêz tâu giải siêz. BTV Cà Thị Hoan hêik:“Cur tâu cơ quan, Ban Giám đốc choz uô ciês hâux lưv biên tập, chor tsaz yênhx văn học nghệ thuật thiêz chor tsaz yênhx xor xưv luk mênhx cxưx. Chiê uô tâu jông jênhv vưv tâu choz, cur tsik so njuôk xav uô cov jông têx hâux lưv, sir jos nhênhz chơưv, cơưv shâuv nzir txux chi chiê biên tập, cxêik têx luk, tsưr ziv sêiz car. Đuô li tsênhv hêik sơưr đơưk hâur phòng xar tơưv têx jax sâu thiêz sâu pov chir cov huv zos lơưr tsênhv njiêz, tsưr ziv yax kriê, hêik txos cxuô kror muôx hâur luz nênhx chiê yax kriê txos trâu tsôngv box cxuô mênhx cxưx”.

Sâu jênhv niêv tix Cà Thị Hoan têx gôngr côngv, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bôv thôngz mông yax mông, Ủy ban tỉnh Sơn La tưz khơưk muôz trâu niêv tix ntâuz ntơưr kruôk. Nhiv no niêv tix Cà Thị Hoan cxaz chuôz Ban Thường vụ Hôiv Văn học nghệ thuật cxuô mênhx cxưx tsơưs nênhs Việt Nam, Hôiv VHNT tỉnh Sơn La, đros siêz xar zuôr uô tâu ntâu kror hâux lưv đuô chiê gôngr côngv trâu tuôr tsês chiê thiêz phuôx huiz têx tsiv gri vênhx huôv mênhx cxưx cxôngx nzor nhoz thax tsav tox siêz Tây Bắc./.

                                                                                                                    Lường Hạnh-Lik Thox cxêik nhênhv

Têx hlôngr yiêz lok tsênhv chei BHXH, BHYT shông 2024

Tsar ndê hnuz nhôngs so lâul, hlôngr yiêz têx tâu sơưv nhiêx hli so lâul

Seiz lok cui tinhv ntơưv Grê 169 Bộ Chei Lox tôngv 2019 mak nênhs lox tôngv hnuz nhôngs so lâul hâur ntu tsênhv uô hâux lưv fênhx yax shông 2024 zos, lox tôngv txir nênhx 61 shông, pox niêv 56 shông 4 luz hlik. Nênhs lox tôngv cxaz chuôz BHXH hâur ntu tsênhv uô hâux lưv tâu sơưv nhiêx hli so lâul zos têx lênhx cui tinhv thiêz muôx txâuk ntâuz ntơưr lok hnuz nhôngs so lâul.

Tsar ndê nhiêx hli so lâul, nhiêx paz BHXH

Trơưk li Côx hội khóa 15 Nghị quyết 104/2023/QH15 lok njuôk xav têx nhiêx txiêx têz qơưk shông 2024 mak txix hnuz xiêz 01/7/2024, uô lơưr hlôngr yiêz nhiêx hli trơưk jiês cơưv tiv 7 BCH T.Ư khóa 12 li Nghị quyết 27-NQ/TW shông 2018. Iz chas ntơư cxiv kho nhiêx hli so lâul, nhiêx paz BHXH, nhiêx paz niêx luz hlik, nhiêx paz nênhs muôx côngz trâu têz qơưk thiêz iz cxiê tsênhv chei truôx tuk xã hội tsênhv uô trơưk li xav nhiêx hli ntơưv qơư. Cux iz zav li têx nhiêx hli so lâul, nhiêx paz BHXH, nhiêx paz niêx hli....cux zuôr tâu cxiv kho tsar ndê txix hnuz xiêz 01/7/2024.

Hlôngr tsưr ziv xav nhiêx hli so lâul

Yôngx 5 Grê 56 Chei BHXH 2014 cui tinhv lok phênhv nhiêx hli so lâul tsơưs tiv zix thâuv cxaz chuôz BHXH zos bâuv li phênhv nhiêx hli ntơưv qơư. Nhiv no, phênhv nhiêx hli ntơưv qơư zos 1,8 tsov đeiv, chênhr viv li nhiêx hli tsơưs tiv zix zos 1,8 tsov đeiv iz hlik. Txix hnuz xiêz 01/7/2024, hlôngr yiêz nhiêx hli zuôr muôx ntâuz ntơưr cui tinhv lok sik fuô kriê xav tinhv phênhv nhiêx hli so lâul tsơưs tiv zix hâur ntu no.

Cxiv kho têx nhiêx BHXH, nhiêx paz hâur niêx hli

Trơưk li Chei BHXH 2014, têx nhiêx BHXH tâu xav khov lok phênhv nhiêx hli ntơưv qơư. Nhiv no Chính phủ tsênhv thix ziv têx nhiêx paz reik đros nhiêx hli ntơưv qơư bâuv phênhv siêz yax nhiv no thiêz cui tinhv bâuv li chor nhiêx tsênhv tsênhz. Iz chas co, nhiêx paz tsoz phưz đas jos đhâu xênhz zus nhuôs, muôx moz gênhk zos 540 cxênhz đeiv iz hnuz, nhiêx paz iz jiês thâuv xênhz zus nhuôs zos 3,6 tsov đeiv iz tus nhuôv.....

Xav têx nhiêx BHXH 2024 cov huv đros tsênhv tsênhz

Xav têx nhiêx BHXH cov huv đros tâu uô lơưr Bộ lox tôngv saz pênhz thiêz xã hội li Thông tư sôr 01/2023-TT-BLĐTBXH trâu chor nênhs cxaz chuôz BHXH thiêz bảo hiểm txưv zênhv. Ntu no tsi tâu muôx mông heik lol uô lơưr li heik sâuv hâur shông 2024, taz sik zos têx nhiêx co tsar ndê ntâu đuô pir li shông 2023 mak chor nhiêx BHXH tâu sơưv iz jiês, nhiêx hli so lâul, nhiêx paz iz jiês thâuv so lâul...cux zuôr tsar ndê.

Kho đuô phênhv gôngr BHYT

Yông 1 Grê 7 hâur Chính phủ Nghị định 146/2018/NĐ-CP cui tinhv phênhv gôngr BHYT ziv chuôz zis trơưk hli li đrav kaz:

-Lênhx nênhs xuz thơưx thêv 4,5% phênhv nhiêx hli ntơưv qơư;

-Lênhx nênhs tiv 2, tiv 3, tiv 4 mak thêv bâuv 70%, 60%, 50% chor nhiêx lênhx nênhs xuz thơưx thêv ntơư;

-Txix lênhx nênhs tiv 5 tror zar sâuv mak thêv bâuv 40% chor nhiêx lênhx xuz thơưx thêv.

Đros thiêz shux xênhz thêv nhiêx BHYT niêx luz hlik mak thêv bâuv 4,5% phênhv nhiêx hli ntơưv qơư (têz qơưk paz thêv 30%, shux xênhz thêv 70%).

Kho đuô nhiêx txiêx seiz njuôk shuôs, kho moz iz jiês tâu thêv 100%

Nhiv no, nhiêx txiêx khiêz seiz njuôk shuôs, kho moz iz jiês tsơưs đuô 15% phênhv nhiêx hli ntơưv qơư (tsênhz đuô zos tsơưs đuô 270 cxênhz đeiv) mak lênhx nênhs cxaz chuôz BHYT tâu thêv 100%.

Li ntơư, zos txix hnuz xiêz 01/7/2024 hlôngr yiêz nhiêx hli mak têx nhiêx txiêx li heik co cux zuôr hlôngr yiêz thiêz muôx fuô kriê tsênhv tsênhz./.

                                                                                                                 VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv